Postanowienie z dnia 5 września 2002 r., II CZ 87/02

Wniesiony przez adwokata lub radcę prawnego nieopłacony środek
odwoławczy od zawartego w wyroku rozwodowym orzeczenia nakazującego
eksmisję jednego z małżonków podlega odrzuceniu bez wzywania do
uiszczenia opłaty.

Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca)
Sędzia SN Barbara Myszka

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Małgorzaty T. przeciwko Tadeuszowi
T. o rozwód, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5
września 2002 r., zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w
Poznaniu z dnia 9 maja 2002 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Poznaniu postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2002 r. odrzucił
zażalenie pozwanego Tadeusza T. na postanowienie tego Sądu z dnia 14 lutego
2002 r., oddalające wniosek o przywrócenie terminu i odrzucające zażalenie na
wcześniejsze postanowienie o odrzuceniu apelacji. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny
stwierdził, że pozwany skarżył wyrok rozwodowy jedynie w części orzekającej
eksmisję ze wspólnego mieszkania stron i jako wartość przedmiotu zaskarżenia
wskazał kwotę 4800 zł, zatem zgodnie z art. 3921 § 1 k.p.c., skoro wartość
przedmiotu zaskarżenia wynosi 10 000 zł, kasacja nie przysługuje, a co za tym idzie
nie przysługuje zażalenie na postanowienie z dnia 14 lutego 2002 r., mimo że w
części odrzucającej zażalenie jest postanowieniem kończącym postępowanie w
sprawie.
Na to postanowienie pozwany wniósł zażalenie. W uzasadnieniu podał, że
kwota 4800 zł została błędnie wskazana jako wartość przedmiotu zaskarżenia,
rzeczywistą wartością przedmiotu zaskarżenia jest bowiem kwota 35 000 zł.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 9 maja 2002 r. odrzucił zażalenie,
gdyż nie zostało ono opłacone. Zażalenie podlegało opłacie w wysokości stałej, a
skoro pozwany reprezentowany przez adwokata wniósł nieopłacone zażalenie,
należało je odrzucić na podstawie art.17 zdanie 2 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz.
88 ze zm. - dalej "u.k.s.c."). Sąd Apelacyjny powołał się na pogląd wyrażony w
uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2000 r., III CZP 34/00 (OSNC 2001,
nr 1, poz. 4), że wniesione przez adwokata lub radcę prawnego nieopłacone
zażalenie, od którego pobiera się ułamkową część wpisu stałego, podlega
odrzuceniu bez wzywania do uiszczenia opłaty.
W zażaleniu na postanowienie z dnia 9 maja 2002 r. pozwany podniósł obrazę
przepisu art. 16 ust. 4 u.k.s.c. przez żądanie opłaty, mimo że oczywiście
uzasadnione zażalenie na postanowienie o odrzuceniu środka zaskarżenia jest
wolne od opłaty sądowej, pominięcie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 marca
1980 r., III CZP 12/80 (OSNCP 1980, nr 9, poz. 160), dotyczącej szczególnego
przypadku zaskarżenia przez adwokata, zamieszczonego w wyroku rozwodowym,
orzeczenia o eksmisji bez uiszczenia wpisu jako niepodlegającego odrzuceniu w
trybie art. 17 zdanie drugie u.k.s.c., oraz pominięcie, że Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację mimo dwukrotnego opłacenia jej przez stronę w przepisanym terminie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 16 ust. 4 u.k.s.c. przewiduje, że zażalenie oczywiście uzasadnione
wniesione na postanowienie o odrzuceniu środka zaskarżenia wolne jest od opłaty
sądowej, jednakże zażalenie, którego podstawą była korekta wcześniej oznaczonej
wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mogło zostać uznane za oczywiście
uzasadnione.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 marca 1980 r., III CZP 12/80 uznał, że
rewizja od zamieszczonego w wyroku rozwodowym orzeczenia o eksmisji,
wniesiona przez adwokata bez uiszczenia wpisu, nie podlega odrzuceniu w trybie
art. 17 zdanie drugie u.k.s.c., należy jednak zwrócić uwagę, że obowiązujący
wówczas stan prawny odmienny był od obecnego.
Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1967 r. w sprawie
określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1973 r. Nr
21, poz. 127) nie zawierały regulacji dotyczącej wpisu od zamieszczonego w
wyroku rozwodowym orzeczenia o eksmisji jednego z małżonków. W drodze
analogii stosowano praktykę, według której rozstrzygnięcie o eksmisji podlegało
wpisowi określonemu w § 17 pkt 2 wymienionego rozporządzenia, przy czym w
takiej samej wysokości pobierano odrębny wpis w razie zaskarżenia wyroku
rozwodowego w części dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy w zakresie wniosku o
eksmisję. W uzasadnieniu cytowanej uchwały Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że
stosowanie analogii wyłącza rygoryzm z jakim w art. 17 zdanie drugie u.k.s.c. łączy
się uiszczenie opłaty od środka zaskarżenia wnoszonego przez adwokata.
W obowiązującym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia
1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr
151, poz. 753 ze zm.) stwierdzono wprost, że w sprawach o rozwód, w razie
nakazania eksmisji jednego z małżonków, pobiera się wpis w wysokości
przewidzianej od pozwu w takiej sprawie (§ 7 ust. 2 rozporządzenia), nie ma więc
potrzeby sięgania do analogii. W konsekwencji, pogląd co do wyłączenia
stosowania art. 17 zdanie drugie utracił aktualność. W obecnym stanie prawnym
wniesiony przez adwokata lub radcę prawnego nieopłacony środek zaskarżenia od
zawartego w wyroku rozwodowym orzeczenia nakazującego eksmisję jednego z
małżonków, podlega odrzuceniu bez wzywania do uiszczenia opłaty. To samo
dotyczy nieopłaconego zażalenia na postanowienie sądu, od którego pobiera się
ułamkową część wpisu stałego, co wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia13
września 2000 r., III CZP 34/00.
Z tego względu na podstawie art. 39318 § 2 i art. 385 k.p.c. w związku z art.
39318 § 3 i art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.