Postanowienie z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 18/01

Od orzeczeń wydanych na podstawie art. 172 § 1 rozporządzenia
Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn.
tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) kasacja nie przysługuje.

Przewodniczący Sędzia SN Helena Ciepła
Sędziowie SN: Iwona Koper (sprawozdawca), Henryk Pietrzkowski

Sąd Najwyższy w sprawie z urzędu przy udziale Jadwigi B., Krystyny S. i
syndyka masy upadłości PPHU ,,P.W." S.A w Z.G. o wydanie orzeczenia na
podstawie art. 172 pr. upadł., po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 10 maja
2001 r. na posiedzeniu niejawnym zażalenia uczestniczek Jadwigi B. i Krystyny S.
na postanowienie Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 27 grudnia 2000 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

W wyniku postępowania wszczętego z urzędu Sąd Rejonowy w Zielonej Górze
postanowieniem z dnia 22 maja 2000 r. orzekł na podstawie art. 172 rozporządzenia
Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst:
Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm. - dalej "Pr.upadł.") wobec Jadwigi B.,
Krystyny S. i Małgorzaty I. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny
rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy,
członka rady nadzorczej i komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, z ograniczoną
odpowiedzialnością lub spółdzielni na okres trzech lat, a wobec Małgorzaty I. na
okres dwóch lat.
Na skutek apelacji uczestniczek Sąd Okręgowy w Zielonej Górze
postanowieniem z dnia 29 września 2000 r. zmienił powyższe postanowienie w
stosunku do Małgorzaty I., stwierdzając brak podstaw do pozbawienia jej praw, o
których mowa w art. 172 § 1 Pr.upadł., zaś apelację pozostałych uczestniczek
oddalił.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił na podstawie art. 3935
k.p.c. w związku z art. 519 k.p.c. oraz art. 172 § 6 Pr.upadł. kasacje uczestniczek
postępowania Jadwigi B. i Krystyny S. jako niedopuszczalne. W uzasadnieniu
przyjął, że kwestia dopuszczalności kasacji od postanowienia wydanego na
podstawie art. 172 Pr.upadł. nie została odrębnie uregulowana w przepisach Prawa
upadłościowego, które przewiduje kasację jedynie w sytuacjach wymienionych
w art. 17 § 3 i art. 193. Również na gruncie przepisów postępowania
nieprocesowego, do których odsyła przepis art. 172 § 6 Pr.upadł., kasacja od
postanowienia wydanego na podstawie art.172 Pr.upadł. jest niedopuszczalna ze
względu na treść art. 5191 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie uczestniczki zakwestionowały przyjętą przez
Sąd Okręgowy podstawę prawną oceny dopuszczalności kasacji zarzucając, że
wobec braku wyraźnego uregulowania tej kwestii w odniesieniu do orzeczeń
opartych na podstawie z art. 172 Pr.upadł., zarówno w przepisach tego prawa jak i
przepisach kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym,
znajdują zastosowanie przepisy art. 392-39319 k.p.c. Podnosząc te zarzuty,
skarżące wniosły o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 68 Pr.upadł., w postępowaniu upadłościowym, nie wyłączając
postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, stosuje się odpowiednio
przepisy kodeksu postępowania cywilnego ze zmianami i uzupełnieniami zawartymi
w Prawie upadłościowym. Użyta w tym przepisie formuła odpowiedniego
stosowania w postępowaniu upadłościowym przepisów kodeksu postępowania
cywilnego oznacza, że stanowią one w zakresie postępowania upadłościowego
normy uzupełniające w stosunku do uregulowań wynikających z Prawa
upadłościowego. Jeżeli zatem jakaś sytuacja procesowa jest w całości uregulowana
w Prawie upadłościowym, przepisów kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje
się w ogóle, a jeżeli w określonym zakresie Prawo upadłościowe nie zawiera żadnej
regulacji, stosuje się w całości przepisy kodeksu postępowania cywilnego w sposób
odpowiadający istocie postępowania upadłościowego (,, ze zmianami
i uzupełnieniami zawartymi w niniejszym prawie"). W razie natomiast, gdy określona
kwestia ma szczególne unormowanie w Prawie upadłościowym, lecz sytuacja
procesowa ma zakres szerszy niż objęty tym unormowaniem, uzupełniająco będzie
się stosować przepisy kodeksu postępowania cywilnego.
Przy uwzględnieniu powyższych zasad sformułowany został w orzecznictwie
trafny pogląd, że zmieniony ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu
postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz.189) - przywracającą zasady
zaskarżalności orzeczeń w postępowaniu upadłościowym zgodnie z pierwotnym
tekstem tego prawa - przepis art. 17 § 3 Pr.upadł. rozstrzyga samodzielnie i
wyczerpująco o zakresie zaskarżalności kasacją orzeczeń wydanych w
postępowaniu upadłościowym, w oderwaniu od przepisów kodeksu postępowania
cywilnego, które w tym przedmiocie nie znajdują zastosowania (postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 13/96, OSNC 1997, nr 5, poz.
54)
Pogląd ten pozostał aktualny po zmianie Prawa upadłościowego ustawą z dnia
31 lipca 1997 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta RP - Prawo upadłościowe i
zmianie innych ustaw (Dz.U. Nr 117, poz. 751) w odniesieniu do spraw objętych jej
rozdziałem IV "Odpowiedzialność cywilna", wprowadzonym tą ustawą. Zawarte w
nim przepisy odrębne dotyczące postępowania w tych sprawach nie odnoszą się
wprost do kwestii dopuszczalności kasacji od zapadłych w nich orzeczeń. Zgodnie z
systematyką przepisów rozporządzenia, zasadą w tym względzie pozostaje więc
ogólne unormowanie art. 17 § 3 Pr.upadł., co prowadzi do konkluzji, że od orzeczeń
wydanych na podstawie art.172 § 1 Pr.upadł. kasacja nie przysługuje. Teza ta
znajduje potwierdzenie w treści art. 172 § 5 Pr.upadł. stanowiącego, że od
postanowienia sądu o orzeczeniu zakazu, o którym mowa w § 1, służy apelacja.
Wyraźne wskazanie w nim, że od orzeczenia sądu pierwszej instancji służy
apelacja w sytuacji, gdy oczywistym jest, że od orzeczenia sądu pierwszej instancji
wydanego w trybie przepisów postępowania nieprocesowego, do których odsyła art.
172 § 6 Pr.upadł. w zakresie nie uregulowanym w § 2-5 przysługuje apelacja, musi
być uznane za ograniczenie dopuszczalności dalszego środka odwoławczego po
rozpoznaniu apelacji. Rozumieć je więc należy w ten sposób, że od orzeczenia
takiego służy tylko apelacja.
Podkreślenia wymaga przy tym, że skoro sposób zaskarżania orzeczeń
zapadłych w sprawach, o których mówi art. 172 § 1 Pr.upadł., reguluje § 5 tego
przepisu, to - stosownie do § 6 - wyłączone jest w tym zakresie stosowanie
przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
Błędne było więc rozważanie przez Sąd Okręgowy kwestii dopuszczalności kasacji
na podstawie art. 5191 k.p.c., co jednak ze względu na przytoczone na wstępie
motywy zaskarżonego rozstrzygnięcia, pozostało bez wpływu na jego treść.
Kierując się powyższymi względami Sąd Najwyższy oddalił zażalenie, jako
nieuzasadnione, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art.
39318 § 3 k.p.c.