Postanowienie SN - II CZ 13/01
Izba:Izba Cywilna
Sygnatura:II CZ 13/01
Typ:Postanowienie SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2001/12/181
Data wydania:2001-04-26
Postanowienie z dnia 26 kwietnia 2001 r., II CZ 13/01

Od postanowienia sądu drugiej instancji wydanego w sprawie o
zniesienie współwłasności, którego przedmiotem jest rozstrzygnięcie sporu
przewidzianego w art. 618 § 1 k.p.c., kasacja przysługuje, jeżeli wartość
przedmiotu zaskarżenia wynosi co najmniej pięćdziesiąt tysięcy złotych.

Przewodniczący Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski
Sędzia SN Antoni Górski (sprawozdawca), Sędzia SA Teresa Bielska-
Sobkowicz

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Urszuli Henryki B. z udziałem Małgorzaty
P., Eugeniusza P., Magdaleny P., Macieja P., Urszuli C. i Wiesława C. o zniesienie
współwłasności po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 26 kwietnia 2001 r. na
posiedzeniu niejawnym zażalenia uczestników Urszuli C. i Wiesława C. na
postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 listopada 2000 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

W sprawie z wniosku Urszuli Henryki B. o zniesienie współwłasności
nieruchomości uczestnicy postępowania Urszula i Wiesław małżonkowie C. zgłosili
roszczenie o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla tej
nieruchomości z rzeczywistym stanem prawnym.
Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim wydał w dniu 7 marca 2000 r.
postanowienie wstępne, którym roszczenie uczestników oddalił jako niezasadne, a
apelacja uczestników od tego orzeczenia została oddalona postanowieniem Sądu
Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 września 2000 r.
Uczestnicy wnieśli od tego orzeczenia kasację, określając wartość przedmiotu
zaskarżenia na 10 260 zł.
Postanowieniem z dnia 21 listopada 2000 r. Sąd Okręgowy odrzucił kasację,
powołując się na art. 519-1 § 4 pkt 4 k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o
zniesienie współwłasności kasacja nie przysługuje, jeżeli wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł. Wprawdzie bezpośrednim przedmiotem
zaskarżenia jest postanowienie wstępne, dotyczące uzgodnienia treści księgi
wieczystej z rzeczywistym stanem sprawy, ale - zdaniem Sądu - rozstrzygające
jest to, że wydane ono zostało w sprawie o zniesienie współwłasności.
Przedmiotem całej sprawy nie przestaje być zniesienie współwłasności, wobec
czego kasacja ze względu na niską wartość zaskarżenia podlegała odrzuceniu jako
niedopuszczalna.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżyli zażaleniem uczestnicy
postępowania, wnosząc o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 618 § 1 k.p.c. wymienia trzy kategorie sporów między
współwłaścicielami, które podlegają rozpoznaniu i rozstrzygnięciu w postępowaniu
o zniesienie współwłasności, przy czym nierozpoznanie ich w tym postępowaniu
powoduje, że nie można ich potem rozstrzygać w sprawie oddzielnej (art. 618 § 3
k.p.c.). Są to spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności,
oraz wzajemne roszczenia z tytułu posiadania rzeczy.
W orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że spór o uzgodnienie treści księgi
wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest typową sprawą o prawo własności
w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c. (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 29 stycznia 1993 r. III CZP 175/92, OSNC 1993, nr 6, poz. 111). Powinien
być zatem rozpoznany w sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości, której
dotyczy, i tak - z punktu widzenia formalnego prawidłowo - postąpił sąd w sprawie
niniejszej. Powstaje jednak kwestia, czy konieczność rozpoznania tych trzech
kategorii sporów w postępowaniu o zniesienie współwłasności powoduje, że tracą
one swoją odrębność procesową, wtapiając się w to postępowanie, jak to przyjmuje
Sąd w zaskarżonym postanowieniu, czy też zachowują autonomię, w tym
możliwość zaskarżenia kasacją zapadłych w tym przedmiocie rozstrzygnięć według
zasad odpowiadających treści wydanego orzeczenia, a nie trybowi rozpoznania
sprawy.
Za trafnością stanowiska Sądu przemawia przede wszystkim brzmienie art.
618 k.p.c. Paragraf pierwszy tego przepisu wyraźnie stanowi, że rozstrzyganie o
wymienionych w nich kategoriach sporów odbywa się w postępowaniu o zniesienie
współwłasności. Z woli ustawodawcy następuje więc skomasowanie w jednym
postępowaniu i rozstrzygnięcie wzajemnych roszczeń współwłaścicieli w jednej
sprawie, pod rygorem utraty możliwości ich późniejszego dochodzenia (art. 618 § 3
k.p.c.). Ustawodawca przywiązał do kwestii kompleksowego orzeczenia tak dużą
wagę, że nakazał rozpoznać w sprawie o zniesienie współwłasności także
roszczenia, dla których dochodzenia "normalnie" przewidziany jest tryb procesowy
(dotyczy to przykładowo m.in. rozpatrywanego w niniejszej sprawie roszczenia o
uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym). Świadczy to
o tym, że ustawodawca decydujące znaczenie przywiązał do trybu, w jakim toczy
się sprawa, a nie do przedmiotu rozstrzygnięcia sądu. Niezależnie bowiem od tego,
co jest przedmiotem decyzji jurysdykcyjnej, rozstrzygnięcie zapada w sprawie o
zniesienie współwłasności. W takich zaś sprawach, stosownie do treści art. 519-1 §
4 pkt 4 k.p.c., kasacja nie przysługuje, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy zł. Zasada ta ma zastosowanie także w razie
zakwestionowania orzeczenia Sądu drugiej instancji rozstrzygających o
roszczeniach z art. 618 § 1 k.p.c.
W konsekwencji, gdyby takie roszczenie mogło być dochodzone w odrębnej
sprawie, od wydanego w niej orzeczenia kasacja przysługiwałaby na zasadach
ogólnych (art. 392, 392-1 i 519-1 § 1 k.p.c.), podczas gdy objęcie tego roszczenia
rozstrzygnięciem w sprawie o zniesienie współwłasności czyni kasację
niedopuszczalną ze względu na zbyt niską wartość przedmiotu zaskarżenia. Wbrew
zarzutowi zażalenia sytuacja taka nie narusza konstytucyjnej zasady równości
wobec prawa. Konstytucja w art. 176 ust. 1 w związku z art. 78 gwarantuje
w sprawach sądowych postępowanie dwuinstancyjne, dlatego w orzecznictwie
Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego przyjmuje się zgodnie, że
ograniczenie przez ustawę zwykłą dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest
sprzeczne ani z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 17 stycznia 2001 r., mającej moc zasady prawnej, III CZP
49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Kwestii zakresu dopuszczalności kasacji,
regulowanej przez ustawy zwykłe, nie należy łączyć z konstytucyjną zasadą
równości procesowej stron (uczestników postępowania). Ta zaś nakazuje
jednakowo traktować obie strony występujące w danej sprawie (wszystkich
uczestników postępowania nieprocesowego). W sprawie niniejszej możliwość
zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji kasacją jest dla wszystkich
uczestników jednakowa. O naruszeniu zasady równości praw uczestników nie może
być zatem mowy.
W rezultacie więc zażalenie okazało się niezasadne i podlegało oddaleniu.


Izba Cywilna - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IC] II CZ 69/07   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2008/3/41
2007-09-20 
[IC] II CZ 89/05   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2006/7-8/135
2005-10-20 
[IC] II CZ 38/04   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2005/5/84
2004-04-22 
[IC] II CZ 26/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/6/97
2003-03-26 
[IC] II CZ 17/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/5/81
2003-02-26 
  • Adres publikacyjny: