Postanowienie z dnia 22 października 2004 r., II CK 96/04

Po wydaniu postanowienia o udzieleniu przybicia (art. 987 i 988 k.p.c.)
wniosek wierzyciela o zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie może
być uwzględniony.

Sędzia SN Marian Kocon (przewodniczący)
Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
Sędzia SA Wojciech Kościołek

Sąd Najwyższy w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzycieli Banku Polska
Kasa Opieki, S.A., Oddziału w G. i "I. Bank", S.A., Oddziału w Ł. przeciwko
dłużnikom Małgorzacie G. i Zbigniewowi G. przy udziale licytantów Marii H. oraz
Krzysztofa H. o egzekucję z nieruchomości, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie
Cywilnej w dniu 22 października 2004 r. kasacji dłużników od postanowienia Sądu
Okręgowego w Łodzi z dnia 12 maja 2003 r.
oddalił kasację, przyznał od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi na
rzecz adwokata Pawła K. kwotę 900 zł kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu oraz zasądził od dłużników na rzecz licytantów Marii H. i
Krzysztofa H. kwotę 1200 zł kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy oddalił zażalenie dłużników małżonków G. i Zbigniewa G.,
wniesione na postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 18 października 2002 r., w
którym przysądzona została własność oznaczonej w nim nieruchomości na rzecz
licytantów małżonków Marii H. i Krzysztofa H. Licytanci uiścili cenę nabytej
nieruchomości w całości i wykonali wszystkie warunki licytacyjne.
Sąd Rejonowy stwierdził, że postanowienie o udzieleniu przybicia
wspomnianej nieruchomości, należącej do dłużników i będącej przedmiotem
przetargu w dniu 18 marca 2002 r., uprawomocniło się w dniu 26 marca 2002 r.
Nabywcy nieruchomości w terminie wykonali wszystkie warunki licytacji, dlatego
należało przysądzić im własność na podstawie art. 998 § 1 k.p.c. Wniosek o
zawieszenie postępowania egzekucyjnego, złożony przez jednego z wierzycieli w
dniu 11 października 2002 r., nie może być skuteczny, gdyż jego uwzględnienie
prowadziłoby do naruszenia praw innych podmiotów, tj. innego wierzyciela i
nabywców wykonujących w dobrej wierze wszystkie warunki licytacji nieruchomości.
W zażaleniu na postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości
dłużnicy wnosili o jego uchylenie, stwierdzając, że podjęli negocjacje z
egzekwującym wierzycielem dotyczące restrukturyzacji zadłużenia oraz że zapłacili
na poczet zadłużenia 29 300 zł. W ocenie dłużników, wierzyciel ,,jako gospodarz
postępowania" zawsze może domagać się skutecznego zawieszenia postępowania
egzekucyjnego.
W ocenie Sądu drugiej instancji, zażalenie dłużników jest nieuzasadnione.
Licytacja odbyła się, była prowadzona w sprawie o egzekucję z nieruchomości
przeciwko dłużnikom na wniosek wierzyciela - Banku Polska Kasa Opieki, Oddział
w G. Postanowienie o udzieleniu przybicia uprawomocniło się w związku z
niewniesieniem zażalenia przez podmioty uczestniczące w egzekucji. Licytanci
wykonali warunki licytacyjne określone w art. 967 zdanie pierwsze k.p.c., co
uzasadniało wydanie postanowienia o przysądzeniu własności na rzecz nabywców
na podstawie art. 998 k.p.c.
Według Sądu Okręgowego, wniosek wierzyciela o zawieszenie egzekucji z
nieruchomości, zgłoszony po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu, jest
bezskuteczny, nie jest bowiem możliwe stosowanie na tym etapie postępowania
egzekucyjnego art. 820 k.p.c., gdyż byłoby to sprzeczne z przepisami regulującymi
egzekucję z nieruchomości.
W kasacji dłużników zarzucono naruszenie art. 820 k.p.c., polegające na
błędnej wykładni, a w konsekwencji na niewłaściwym jego zastosowaniu. Skarżący
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W kasacji skarżący dłużnicy zarzucili naruszenie art. 820 k.p.c. w wyniku
błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania, przejawiające się tym, że Sąd
Okręgowy przyjął bezskuteczność wniosku wierzyciela o zawieszenie postępowania
egzekucyjnego, zgłoszonego po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu
nieruchomości. Skarżący zaprezentowali pogląd, że art. 820 k.p.c. ma charakter
ogólny i nie wprowadzono w nim żadnych ograniczeń odnośnie do czasu składania
przez wierzyciela wniosku o zawieszenie egzekucji w toku postępowania
egzekucyjnego. Wniosek wierzyciela nie wymaga nawet żadnego uzasadnienia i
pozostaje poza wszelką kontrolą sądu. W związku z tym wierzyciel może wystąpić z
wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego na każdym jego etapie, a
wniosek taki wiąże organ egzekucyjny.
Stanowisko takie nie może być uznane za trafne.
Zgodnie z art. 820 k.p.c., organ egzekucyjny zawiesza postępowanie na
wniosek wierzyciela. W przepisie tym istotnie wyrażona została ogólna reguła
postępowania, że wniosek wierzyciela o zawieszenie egzekucji nie wymaga
żadnego uzasadnienia i w zasadzie pozostaje poza kontrolą organu egzekucyjnego.
W rezultacie organ egzekucyjny nie może uznać wniosku wierzyciela za
niedopuszczalny, egzekucja sądowa toczy się bowiem przede wszystkim w
interesie egzekwującego wierzyciela, toteż wierzyciel powinien mieć decydujący
wpływ na jej przebieg.
Przepis art. 820 k.p.c. ma zastosowanie w odniesieniu do wszystkich
sposobów egzekucji sądowej, w tym także do egzekucji z nieruchomości (art. 921 i
nast. k.p.c.). Nie oznacza to jednak, że wniosek o zawieszenie mógłby być
skutecznie zgłoszony przez wierzyciela w każdym etapie postępowania
egzekucyjnego obejmującego nieruchomość dłużnika bez względu na stan
zaawansowania tego postępowania. Zgodnie z art. 981 k.p.c., jeżeli należność
wierzyciela objęta egzekucją będzie zapłacona wraz z kosztami przed zamknięciem
przetargu, komornik umorzy egzekucję. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia
9 sierpnia 2000 r., I CKN 761/00 ("Prawo Bankowe" 2000, nr 12, s. 13) wyjaśniono,
że stosownie do art. 981 k.p.c., dłużnik wezwany do spełnienia świadczenia przez
komornika w trybie art. 923 k.p.c. ma możliwość zapobieżenia sprzedaży
licytacyjnej tylko do czasu zamknięcia przetargu. Zamknięcie przetargu jest
terminem końcowym, w którym dłużnik może przez zapłatę egzekwowanej
należności wraz z odsetkami spowodować umorzenie egzekucji z jego
nieruchomości. Stanowisko takie należy uznać za uzasadnione, w związku z czym
należy przyjąć, że moment zamknięcia przetargu ma także istotne znaczenie w
zakresie określenia sytuacji prawnej egzekwującego wierzyciela.
Jeżeli po zamknięciu przetargu wydane zostało odpowiednie postanowienie o
udzieleniu przybicia na rzecz określonych licytantów (osób trzecich - art. 987 i 988
k.p.c.), nie może już być uwzględniony wniosek wierzyciela o zawieszenie
postępowania egzekucyjnego bez względu na przyczynę złożenia wniosku
organowi egzekucyjnemu, np. z racji zawarcia stosownego porozumienia
wierzyciela z dłużnikiem i częściowego wykonania zobowiązania przez dłużnika,
dalsze bowiem postępowanie egzekucyjne toczy się także w interesie licytantów
uczestniczących w przetargu i spełniających wszystkie warunki licytacyjne. Sąd
może odmówić udzielenia przybicia, jeżeli postępowanie egzekucyjne podlegało
zawieszeniu, a więc gdyby wcześniej (przed zamknięciem przetargu) wierzyciel
złożył odpowiedni wniosek o zawieszenie (art. 820 w związku z art. 991 § 2 k.p.c.).
Po zamknięciu przetargu i wydaniu postanowienia o przybiciu na rzecz licytantów
(art. 987 k.p.c.) organ egzekucyjny nie może uwzględnić wniosku wierzyciela o
zawieszeniu egzekucji z nieruchomości dłużnika. Trafnie zatem stwierdził Sąd
drugiej instancji, że zaniechanie wydania przez Sąd pierwszej instancji
postanowienia o oddaleniu wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego
nie stanowi uchybienia procesowego, które mogłoby mieć istotny wpływ na
rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.
Uznając, że zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego nie narusza art.
820 k.p.c., Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.