Postanowienie z dnia 24 września 2004 r., I CK 131/04

Przesłanką warunkującą uzupełnienie braku w zakresie zdolności
sądowej (art. 70 k.p.c.) jest zachowanie tożsamości strony dotkniętej tym
brakiem.

Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian
Sędzia SN Zbigniew Strus

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Janusza K. przeciwko Okręgowej
Radzie Adwokackiej w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w
Izbie Cywilnej w dniu 24 września 2004 r. kasacji powoda od postanowienia Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 grudnia 2003 r.
oddalił kasację i przyznał radcy prawnemu Jolancie Z. od Skarbu Państwa
(Sąd Okręgowy w Warszawie) kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny uchylił wyrok oddalający
powództwo i pozew odrzucił wobec braku po stronie pozwanej Okręgowej Rady
Adwokackiej zdolności sądowej (art. 64 k.p.c.). Pozwana jest - jak stanowi art. 39
pkt 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o adwokaturze (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr
123, poz. 1058 ze zm.) - organem izby adwokackiej, nie mającym osobowości
prawnej.
Kasację złożył powód Janusz K., który powołując się na podstawę z art. 3931
pkt 2 k.p.c., zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 5, 64, 70 i 199 § 2
k.p.c. oraz wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego jej rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 10 Prawa o adwokaturze, osobowość prawną mają
Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie, natomiast
okręgowa rada adwokacka jest organem izby adwokackiej. Nie będąc osobą
prawną ani organizacją społeczną w rozumieniu art. 64 § 2 k.p.c., Okręgowa Rada
Adwokacka nie miała zdolności do występowania w procesie jako strona. Brak
zdolności sądowej miał charakter pierwotny i zachodził już w chwili wszczęcia
procesu, czyli w chwili wytoczenia powództwa.
Jedynym rozstrzygnięciem, które należało podjąć we wstępnej fazie procesu
wszczętego przeciwko Okręgowej Radzie Adwokackiej, było odrzucenie pozwu
wobec nieusuwalnego pierwotnego braku zdolności sądowej wskazanej w pozwie
strony pozwanej (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.). Wykracza poza ramy obowiązku sądu
wynikającego z art. 5 k.p.c. informowanie powoda o istnieniu właściwego podmiotu,
mającego przymioty pozwalające na przeprowadzenie z jego udziałem ważnego
procesu. Skoro brak zdolności sądowej w odniesieniu do pozwanej Okręgowej
Rady Adwokackiej był brakiem niedającym się uzupełnić, gdyż nie mogła ona
uzyskać osobowości prawnej ani stać się organizacją społeczną, o jakiej mowa w
art. 64 § 2 k.p.c., to nie mógł być zastosowany wskazany w kasacji art. 70 k.p.c.
Niezbędną przesłanką uzupełnienia braku zdolności sądowej w sytuacji
przewidzianej w art. 70 k.p.c. jest zachowanie tożsamości strony, tj. takiego stanu
rzeczy, w którym po uzupełnieniu stroną pozostaje ta sama jednostka wskazana
przez powoda. Skutek nieważności następuje w odniesieniu do przesłanek
określonych w art. 70 k.p.c., gdy stwierdzony brak nie zostanie usunięty w
zakreślonym terminie. Przepis ten wyklucza wyeliminowanie jednostki pierwotnie
wskazanej jako strona i wprowadzenie w to miejsce do procesu zupełnie innego
podmiotu, mającego własną zdolność sądową. Odrzucenie zatem pozwu nie może
być - w świetle przepisów art. 71 oraz 199 § 1 pkt 3 i § 2 k.p.c. - kwestionowane.
Dlatego kasacja, jako pozbawiona usprawiedliwionych postaw, podlegała
oddaleniu (art. 39312 i 3938 § 2 k.p.c.).