Postanowienie z dnia 27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05

Wykazanie w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze
innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 4245 § 1 pkt 5 k.p.c.)
polega na ujawnieniu i przedstawieniu tej okoliczności w sposób
wyczerpujący i niebudzący wątpliwości oraz na dowiedzeniu jej istnienia i
przekonywającym uzasadnieniu.

Sędzia SN Jacek Gudowski

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo-
Usługowego "M." Jadwiga B. i Witold K. sp. j. w G. przeciwko "H." sp. z o.o. w W. o
zobowiązanie do naprawy dzieła lub zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 27 stycznia 2006 r., na skutek skargi pozwanej o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z
dnia 10 sierpnia 2005 r.
odrzucił skargę.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2005 r. Sąd Okręgowy w Krakowie nakazał
pozwanemu ,,H.", spółce z o.o., dokonać naprawy pionowego kolektora gruntowego
albo zapłacić na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego ,,M." -
Jadwiga B., Witold K., spółka jawna w G. kwotę 62 220 zł, a w pozostałym zakresie
powództwo oddalił.
Wyrok Sądu Okręgowego pozwana zaskarżyła apelacją, która została
oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 sierpnia 2005 r.
Orzeczenia Sądu Okręgowego oraz Apelacyjnego pozwana zaskarżyła skargą
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4245 § 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), powinna zawierać - obok
oznaczenia orzeczenia, od którego została wniesiona, przytoczenia jej podstaw
oraz ich uzasadnienia i wniosku o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem
- także wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne,
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy oraz wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego
orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Wymagania te mają charakter konstrukcyjny i powinny być spełnione w
sposób kumulatywny, w związku z czym skarga niespełniająca któregokolwiek z
nich dotknięta jest tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym dla
usuwania braków formalnych i podlega odrzuceniu a limine.
Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że każde wymaganie
przewidziane w art. 4245 § 1 k.p.c. ma charakter samoistny, powinno być zatem
spełnione samodzielnie, niezależnie od innych wymagań. Przepis ten wyraźnie
odróżnia podstawy skargi od wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone
orzeczenie jest niezgodne, zatem skarga musi zawierać każdy z tych elementów
przedstawiony odrębnie (postanowienia z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05 oraz z
dnia 18 stycznia 2006 r., III CNP 21/05, nie publ.).
Należy podkreślić, że postawienie przez prawodawcę jako dwu odrębnych
wymagań przytoczenia podstaw i ich uzasadnienia oraz wskazania przepisu prawa,
z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, było zabiegiem w pełni świadomym
i uzasadnionym. Po pierwsze, trzeba pamiętać, że instytucja skargi, o której mowa,
została ustanowiona w celu stworzenia możliwości realizacji uprawnień
wypływających z art. 4171 § 2 k.c., zagwarantowanych w art. 77 ust. 1 Konstytucji,
przewidującym odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez
niezgodne z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej. Jest w tej
sytuacji oczywiste, że niezgodność z prawem uzasadniająca odpowiedzialność
Skarbu Państwa musi być - już na etapie wnoszenia skargi - jasno określona przez
wskazanie przepisu, z którym skarżone orzeczenie jest niezgodne. Po drugie, same
wady postępowania poprzedzającego wydanie skarżonego orzeczenia, wytykane w
ramach podstaw, nie zawsze powodują niezgodność orzeczenia z prawem (por. art.
4244 k.p.c.), a jeśli nawet tak się dzieje, to przepisy wskazane jako naruszone w
ramach podstaw nie muszą być - i często nie są - tożsame z przepisami
(przepisem), z którym orzeczenie jest niezgodne. Z tych przyczyn, zważywszy także
na względy czysto normatywne, tj. na konstrukcję art. 4245 k.p.c., należy przyjąć, że
nie stanowi spełnienia wymagania przewidzianego w art. 4245 § 1 pkt 3 k.p.c.
odwołanie się do podstaw skargi lub ich uzasadnienia. W skardze strony pozwanej
powołano obie podstawy z uzasadnieniem, ale nie wskazano przepisu prawa, z
którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, należało zatem uznać, że skarga ta
nie spełnia omawianego wymagania.
Skarga dotknięta jest także innymi wadami. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że
przewidziany w art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c. obowiązek uprawdopodobnienia
wyrządzenia szkody polega na złożeniu przez skarżącego oświadczenia, że szkoda
wystąpiła - ze wskazaniem jej rodzaju i rozmiaru - oraz uwiarygodnienie tego
oświadczenia przez powołanie i przedstawienie dowodów (uzasadnienie
postanowienia z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC 2006, nr 1, poz. 16
oraz postanowienie dnia 13 grudnia 2005 r., I CNP 28/05, nie publ.; por. także art.
243 k.p.c.). Skarżąca nie wypełniła tego obowiązku, gdyż ograniczyła się jedynie do
stwierdzenia, że przez wydanie zaskarżonych orzeczeń została jej wyrządzona
szkoda w postaci konieczności ponownego wykonania robót albo zapłacenia ich
równowartości na rzecz powódki. Pozwana nie wskazała w skardze żadnych
dowodów świadczących o powstaniu szkody i o jej rozmiarach, a powołanie się na
wynikający z orzeczeń sądowych obowiązek naprawienia urządzeń albo zapłaty
równowartości naprawy nie może być uznane ani za szkodę, ani za spełnienie
wymagania, o którym mowa.
Skarżąca nie wykazała również, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w
drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe. W tym zakresie Sąd
Najwyższy przyjął, że wymaganie przewidziane w art. 4245 § 1 pkt 5 k.p.c. jest
spełnione, gdy skarżący przeprowadzi wywód, z którego wynika, iż ani skarga
kasacyjna, ani skarga o wznowienie postępowania nie są w sprawie dopuszczalne
albo z innych przyczyn nie mogą zostać skutecznie wniesione (postanowienia z
dnia 17 sierpnia 2005 r., I CNP 5/05, OSNC 2006, nr 1, poz. 17, z dnia 13 grudnia
2005 r., I CNP 28/05, oraz z dnia 16 grudnia 2005 r., I CNP 37/05, nie publ.).
Uzupełniając to stanowisko, które Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela,
należy dodać, że środkami umożliwiającymi wzruszenie zaskarżonego orzeczenia
mogą być - oprócz wymienionych - także inne narzędzia procesowe (np.
powództwo przeciwegzekucyjne lub specjalne środki funkcjonujące w postępowaniu
nieprocesowym), a wskazany przez Sąd Najwyższy wywód jest zbędny, gdy
skarżący dołączy do skargi odpisy orzeczeń dowodzących, że uruchomienie innych
środków procesowych okazało się nieskuteczne (np. odpis prawomocnego
postanowienia o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania). Tak czy inaczej,
należy pamiętać, że zgodnie z art. 4245 § 1 pkt 5 k.p.c., skarżący musi ,,wykazać" (a
więc nie ,,wskazać", ,,przytoczyć" czy ,,uwiarygodnić"), iż wzruszenie zaskarżonego
orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Musi
więc ujawnić i przedstawić w skardze tę okoliczność w sposób wyczerpujący i
niebudzący wątpliwości oraz dowieść jej istnienia i przekonywająco uzasadnić.
Ustawodawca postawił to wymaganie wychodząc z trafnego, a nawet
oczywistego założenia, że odpowiedzialność Skarbu Państwa przewidziana w art.
77 Konstytucji i art. 4171 § 2 k.c., oparta na skardze unormowanej w art. 4241 k.p.c.,
mającej charakter nadzwyczajnego środka prawnego, może wchodzić w grę tylko
wtedy, gdy strona poszkodowana uczyniła wszystko, aby nie dopuścić do powstania
szkody. Inaczej mówiąc, obowiązkiem strony (obywatela) jest wykorzystanie
wszystkich istniejących narzędzi procesowych i dopiero ich bezskuteczność lub
brak może - w wypadku wystąpienia szkody - uzasadniać odpowiedzialność
państwa (por. uzasadnienie projektu rządowego, druk sejmowy nr 2696, IV
kadencja). Jest więc oczywiste, że strona, wnosząc skargę, musi wykazać, iż z
wszystkich innych narzędzi skorzystała lub że są one dla niej - w konkretnej
sytuacji - niedostępne.
W sprawie niniejszej skarżąca poprzestała na stwierdzeniu, że wzruszenie
zaskarżonych orzeczeń za pomocą innych środków prawnych nie było i nadal nie
jest możliwe, gdyż ze względu na niską wartość przedmiotu zaskarżenia, tj. ,,poniżej
100 000 zł, względnie też poniżej 75 000 zł" w sprawie nie przysługuje skarga
kasacyjna. Okoliczność powołana przez pozwaną nie może więc być uznana za
spełnienie wymagania przewidzianego w art. 4245 § 1 pkt 5 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 4248 § 1 k.p.c.).