Postanowienie z dnia 5 czerwca 2003 r., II CKN 193/01

Organ jednostki pomocniczej, działający z upoważnienia rady gminy
udzielonego na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
może upoważnić pracowników kierowanej jednostki do wydawania decyzji
administracyjnych w jego imieniu.

Sędzia SN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Mirosława Wysocka
Sędzia SN Kazimierz Zawada

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Ewy N. z udziałem Miasta P. - Zarządu
Geodezji i Katastru Miejskiego "G." w P. oraz Daniela i Magdaleny małżonków S. o
wpis, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 5 czerwca 2003 r.,
kasacji uczestnika Miasta P. - Zarządu Geodezji i Katastru Miejskiego "G." w P. od
postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 3 października 2000 r.
uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w
Poznaniu z dnia 5 stycznia 2000 r. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił apelację uczestnika
postępowania, Miasta P., od postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 5
stycznia 2000 r. oddalającego wniosek wnioskodawczyni Ewy N. o dokonanie na jej
rzecz wpisu własności nieruchomości w miejsce dotychczasowego prawa
użytkowania wieczystego.
Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd Rejonowy, przyjął, że decyzja w
przedmiocie przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności, na którą
powołała się wnioskodawczyni, jest nieważna. Została ona mianowicie podpisana
przez zastępcę dyrektora Zarządu Geodezji i Katastru Miejskiego ,,G." w P.,
działającego z upoważnienia dyrektora tego Zarządu, gdy tymczasem nie miał on
umocowania do takiego upoważnienia. Płynące z uchwały Rady Miejskiej P.
upoważnienie dyrektora ,,G." do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu
administracji publicznej - jak przyjęły oba Sądy - miało oparcie w przepisie art. 39
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 142, poz. 1591 - dalej: "u.s.g."). Wyliczone w tym przepisie przypadki udzielania
pełnomocnictw przez organy gminy są wyczerpujące. Jeżeli wobec tego według
przepisu ust. 4 art. 39 u.s.g. za organ wykonawczy Zarządu Geodezji i Katastru
Miejskiego ,,G." w P. może być uznany tylko Dyrektor tego Zarządu, to tylko on jest
władny podejmować decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji
publicznej.
W
przekonaniu
Sądu
Okręgowego
upoważnione
do
załatwiania
indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej jednostki gminy w
podejmowaniu decyzji działają jednoosobowo. Nie oznacza to jednak, że taki
korzystający z upoważnienia jednoosobowy podmiot staje się organem
administracji. Skoro zatem nie działa on we własnym imieniu a w imieniu gminy,
która udzieliła mu upoważnienia, to wyłączone jest w takich przypadkach
stosowanie art. 268a k.p.a.
W kasacji opartej na obu podstawach określonych w art. 393-1 k.p.c. uczestnik
postępowania - Miasto P. - wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, względnie o
zmianę tego postanowienia przez nakazanie dokonania wpisu. Według skarżącego
zaskarżone postanowienie wydane zostało z naruszeniem prawa materialnego w
następstwie błędnej wykładni przepisów art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 16 poz. 95, obecnie art. 39 ust. 4 u.s.g.) i art.
268a k.p.a. w związku z art. 5 § 2 pkt 3 k.p.a. przez przyjęcie, że upoważniony
przez radę miejską do wydawania decyzji administracyjnych kierownik jednostki
organizacyjnej gminy nie realizuje udzielonej mu kompetencji w zakresie
orzecznictwa administracyjnego w swoim - organu - imieniu, lecz wydaje decyzje w
imieniu gminy, a poza tym, że nie służy mu przymiot organu administracji
państwowej i uprawnienie do udzielania pełnomocnictw pracownikom poległej
jednostki.
Naruszenia przepisów postępowania natomiast, (a to art. 233 § 1, 244 § 1,
224 § 1 k.p.c.) skarżący upatruje w uznaniu, że decyzja Dyrektora Zarządu
Geodezji i Katastru Miejskiego G. podpisana przez jego zastępcę legitymującego
się pełnomocnictwem administracyjnym do jej wydania jest nieważna, mimo, iż w
postępowaniu administracyjnym nie zapadło orzeczenie właściwego organu w
przedmiocie nieważności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Art. 39 ust. 1 u.s.g. uprawnia wójta lub burmistrza (prezydenta) do wydawania
decyzji w sprawach z zakresu administracji publicznej. Z ich upoważnienia i w ich
imieniu decyzje tego rodzaju mogą wydawać także osoby wymienione w ust. 2
powołanego artykułu. W myśl ust. 4 art. 39 ustawy do załatwiania indywidualnych
spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić również
organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów
powołanych do wykonywania zadań gminy (art. 9 ust. 1 u.s.g.).
Rada Miejska P. skorzystała z tego uprawnienia podejmując w dniu 25
czerwca 1991 r. uchwałę w sprawie przekształcenia P. Przedsiębiorstwa
Geodezyjnego-Kartograficznego ,,G." w Zarząd Geodezji i Katastru Miejskiego ,,G."
powierzając mu m.in. prowadzenie gospodarki gruntami i nieruchomościami na
terenie miasta z jednoczesnym umocowaniem dyrektora Zarządu do załatwiania
indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej, w tym prowadzenia
gospodarki gruntami i nieruchomościami na terenie miasta. Tej treści uchwałę, z
dniem ogłoszenia, należy zaliczyć do rzędu przepisów powszechnie
obowiązujących na obszarze gminy (art. 40 ust. 1 u.s.g.) co sprawia, że stanowi
ona źródło podstawy prawnej określonych w niej decyzji administracyjnych (por.
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 1994 r., SA/Łd
1417/94, OSP 1996, nr 5, poz. 101). W przedmiocie objętym uchwałą powoduje to
ograniczenie
ogólnie
określonej
kompetencji
jednostkowego
organu
samorządowego do wydawania decyzji w sprawach z zakresu administracji
publicznej na rzecz organu wskazanego w uchwale. Ściślej rzecz ujmując,
następuje w tych warunkach wygaśnięcie przedmiotowo ujętych uprawnień organu
samorządowego, co odbiera temu organowi możliwość zadysponowania nimi.
Podejmując uchwałę rada gminy wyposaża tym samym wskazany w tej uchwale
organ jednostki pomocniczej w samodzielność, a co za tym idzie w granicach
przyznanych uprawnień organ ten wydaje decyzje we własnym imieniu. Stosownie
zaś do art. 20 k.p.a. przekazane mu kompetencje określają jego właściwość
rzeczową.
Utworzonemu Zarządowi Geodezji i Katastru Miejskiego ,,G." w P. Rada
Miejska P. powierzyła m.in. ,,prowadzenie gospodarki gruntami i nieruchomościami
na terenie miasta", a dyrektora tego Zarządu ,,upoważniła" do ,,załatwiania
indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej" - ze wskazaniem na
przedmiot działalności Zarządu.
Szeroko ujęta w uchwale Rady Miejskiej ,,gospodarka gruntami i
nieruchomościami" obejmuje wszelkie formy właścicielskiego władania gruntami
przez utworzony Zarząd. Do tego katalogu należy niewątpliwie przedmiot
uregulowania ustawą z dnia 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa
użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności
(jedn. tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 65, poz. 746 ze zm.). Wydanie decyzji
przekształceniowej ustawodawca pozostawił - w odniesieniu do nieruchomości
komunalnych - w rękach organów wykonawczych jednostek samorządu
terytorialnego. Organy te - wójt, burmistrz, prezydent - wykonują funkcje decyzyjne
osobiście lub za pośrednictwem osób przez nie upoważnionych (art. 39 ust. 2
u.s.g.). W razie przekazania tych kompetencji organowi jednostki pomocniczej,
organ tej jednostki spełnia funkcje decyzyjne działając zarazem jako organ
administracji państwowej (art. 5 § 2 pkt 3 k.p.a.), a to oznacza podporządkowanie
tego działania regułom ustanowionym w kodeksie postępowania administracyjnego.
Konsekwentnie zatem zastosowanie ma art. 268a k.p.a., w myśl którego organ
administracji państwowej może w formie pisemnej upoważnić pracowników
kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu w
ustalonym zakresie, a w szczególności do wydania decyzji administracyjnych,
postanowień i zaświadczeń. W stanie faktycznym sprawy taki właśnie przypadek
ma miejsce. Sąd Okręgowy orzekł wobec tego z naruszeniem art. 39 ust. 4 u.s.g.
oraz art. 268a k.p.a., co sprawia, że zaskarżone postanowienie nie może się ostać,
podobnie jak i postanowienie Sądu Rejonowego.
Wymaga zauważenia, że kasacja bezpodstawnie upatruje wadliwości
rozstrzygnięcia w wadliwości ustalonego stanu faktycznego. Wadliwość
rozstrzygnięcia tymczasem tkwi w ocenie norm prawa materialnego na użytek ich
zastosowania w ustalonym stanie faktycznym, co nie pozostaje w związku ze
stosowaniem art. 231 § 1 k.p.c. podobnie jak i art. 244 § 1 i 224 § 1 k.p.c.
Z tych wszystkich względów i na zasadzie art. 393-13 k.p.c. należało orzec, jak
w sentencji.