Postanowienie z dnia 5 grudnia 2007 r.
II UZ 35/07

Sprawa o ustalenie wysokości emerytury dla potrzeb świadczenia
przedemerytalnego jest sprawą o prawo majątkowe, wobec czego o dopusz-
czalności skargi kasacyjnej decyduje wartość przedmiotu zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Jolanta Strusińska-
Żukowska (sprawozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 grudnia
2007 r. sprawy z wniosku Haliny L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w G. o ustalenie wysokości emerytury dla potrzeb świadczenia przede-
merytalnego, na skutek zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apela-
cyjnego w Gdańsku z dnia 2 lipca 2007 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e


Postanowieniem z dnia 2 lipca 2007 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gdańsku odrzucił skargę kasacyjną ubezpieczonej Haliny L. od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2007 r. w sprawie o usta-
lenie wysokości emerytury dla potrzeb świadczenia przedemerytalnego.

Skarga kasacyjna wpłynęła do Sądu Apelacyjnego w dniu 2 maja 2007 r., jed-
nak ze względu na jej braki formalne, zarządzeniem z dnia 15 maja 2007 r. pełno-
mocnik skarżącej został wezwany do uzupełnienia braków przez wskazanie wartości
przedmiotu zaskarżenia oraz nadesłanie jednego egzemplarza skargi kasacyjnej.

Pełnomocnik skarżącej nadesłał odpis skargi kasacyjnej, zaś powołując się na
art. 1261 § 1 k.p.c. i art. 3982 § 1 k.p.c. stwierdził, że nie ma obowiązku wskazania
wartości przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości nie zależy właściwość rze-
czowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka zaskarżenia, a przedmio-
tem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna. Stwierdził także, że w sprawach z
zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od
wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytu-
ry. Nie ciążył więc na nim obowiązek wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia,
którą jednak oznacza z ostrożności procesowej, określając ją na kwotę 12.000 zł.

Wskutek kolejnego zarządzenia przewodniczącego wydziału, pełnomocnik
skarżącej został zobowiązany do przedstawienia matematycznego wyliczenia warto-
ści przedmiotu zaskarżenia. W zarządzeniu powyższym stwierdzono wyraźnie, że
przedmiotowa sprawa dotyczy ustalenia wysokości emerytury dla potrzeb świadcze-
nia przedemerytalnego, jest więc sprawą o prawo majątkowe, w której skarga kasa-
cyjna jest dopuszczalna, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest nie niższa niż
10.000 zł (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2006 r., I UZ 47/05,
OSNP 2007 nr 3 - 4, poz. 56). Wykonując powyższe zarządzenie pełnomocnik skar-
żącej wskazał, że do ustalenia podanej kwoty, zgodnie z art. 22 k.p.c., doszło wsku-
tek pomnożenia kwoty 1.000 zł (200% wysokości zasiłku dla bezrobotnych) przez 12.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdził, że nie budzi wątpliwości fakt, iż sprawa
o ustalenie wysokości emerytury dla potrzeb świadczenia przedemerytalnego nie jest
sprawą o przyznanie emerytury w rozumieniu art. 3982 § 1 k.p.c., w której skarga ka-
sacyjna byłaby dopuszczalna niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. War-
tość przedmiotu sporu powinna być w niej obliczona, zgodnie z art. 22 k.p.c., jako
suma świadczeń za jeden rok. Sąd uznał jednak, że pełnomocnik skarżącej wyliczył
tę wartość w niewłaściwy sposób. Zgodnie bowiem z art. 37k ust. 2 ustawy z dnia 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z
2003 r. Nr 58, poz. 514 ze zm.), wysokość świadczenia przedemerytalnego wynosi
90% kwoty emerytury określonej w decyzji organu rentowego ustalającej wysokość
emerytury w celu ustalenia świadczenia przedemerytalnego, nie mniej jednak niż
odpowiednio wysokość zasiłku określona w art. 37j ust. 2 i 3. Wysokość zasiłku
przedemerytalnego wynosi 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych, tj. 476,70 zł albo
160% kwoty zasiłku dla osoby zamieszkałej w dniu nabycia prawa do zasiłku
przedemerytalnego oraz w okresie jego pobierania w rejonach administracyjnych
(gminach) uznanych za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym,
jeżeli stosunek pracy lub stosunek służbowy został rozwiązany z przyczyn dotyczą-
cych zakładu pracy. Natomiast w art. 37k ust. 7a wyżej wymienionej ustawy uregulo-
wano, że kwotę emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytal-
nego oblicza się zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39,
poz. 353 ze zm.).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nawet zakładając, że ubezpieczona byłaby
uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w wysokości 160% zasiłku dla bez-
robotnych, suma świadczeń za rok wyniosłaby 9.152,64 zł (12 razy 762,72 zł, czyli
160% z 476,70 zł), a więc mniej niż 10.000 zł. Także wysokość świadczenia przede-
merytalnego odpowiadająca 90% kwoty emerytury obliczonej na podstawie art. 53
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych byłaby niższa
niż 10.000 zł w stosunku rocznym. Dodatkowo Sąd podkreślił, że pełnomocnik skar-
żącej nie dokonał obliczenia w myśl tego ostatnio przywołanego przepisu, który usta-
nawia algorytm ustalania wysokości emerytury i nie wykazał, że jej 90% to kwota nie
niższa niż 10.000 zł.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącej, zaskar-
żając je w całości i żądając jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego roz-
poznania albo jego zmiany i przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. W zażaleniu
pełnomocnik ubezpieczonej podniósł, że Sąd Apelacyjny w ogóle nie uzasadnił, dla-
czego zastosował ustawę, która w chwili orzekania już nie obowiązywała. Przepis art.
37k ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezro-
bociu, w brzmieniu przywołanym przez Sąd, obowiązywał bowiem do końca 2001
roku. Od 2002 roku wprowadzono zmiany, zgodnie z którymi wysokość świadczenia
przedemerytalnego wynosi 80% kwoty emerytury określonej w decyzji organu rento-
wego ustalającej wysokość emerytury w celu ustalenia świadczenia przedemerytal-
nego, nie mniej jednak niż 120% i nie więcej niż 200% zasiłku dla bezrobotnych. Tak
więc uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego oparte jest na nieobowiązują-
cych podstawach prawnych. Pełnomocnik skarżącej podkreślił, że w związku z po-
wyższym przyjęty przez niego sposób wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia
jest prawidłowy. Podniósł nadto, iż do ustalenia kwoty świadczenia przedemerytal-
nego należało zastosować przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu, gdyż wniosek o wyliczenie wysokości emerytury dla
potrzeb ustalenia świadczenia przedemerytalnego został złożony w dniu 30 lipca
2004 r., czyli przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świad-
czeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252), która obowiązuje od dnia 1
sierpnia 2004 r. Zgodnie natomiast z art. 30 ust. 1 powyższej ustawy, do spraw
wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie, stosuje się przepisy
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Przez sprawy wszczęte i niezakończo-
ne rozumie się również wnioski o ustalenie prawa do świadczenia przedemerytalne-
go złożone przed dniem przejęcia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiąz-
ków w zakresie przyznawania i wypłaty świadczeń przedemerytalnych, podlegające
rozpatrzeniu po dniu przejęcia w związku z art. 37l ust. 2 i art. 27 ust. 1 pkt 5 i 6
ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.

Zdaniem skarżącej, wartość przedmiotu zaskarżenia będzie wynosiła w za-
okrągleniu 12.000 zł, gdyż ze względu na fakt, iż wnioskodawczyni nadal odwołuje
się od niezasadnego nieuwzględnienia okresów pracy w gospodarstwie rolnym, nale-
żało przyjąć najwyższą możliwą wartość świadczenia przedemerytalnego, czyli 200%
zasiłku dla bezrobotnych. Wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi zatem 12.100,80
zł, gdyż kwota zasiłku którą należało przyjąć do wyliczenia to 504,20 zł, a więc 200%
kwoty zasiłku to 1.008,40 zł, co pomnożone przez 12 miesięcy daje wyżej wymienio-
ną kwotę. Brak jest zaś podstaw do przyjęcia innej niż dwukrotnej wartości zasiłku,
gdyż ostatecznie okresy składkowe i nieskładkowe nie zostały jeszcze ustalone, wo-
bec czego Sąd Apelacyjny niesłusznie oparł się na okresie ubezpieczenia, który zo-
stał przyjęty przez Sądy obu instancji, skoro skarga kasacyjna dotyczy właśnie nie-
prawidłowości w tym zakresie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie jest uzasadnione. Stosownie do treści art. 3982 § 1 k.p.c., skarga
kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o
prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10.000
zł. W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącej oznaczył wartość przedmiotu zaskar-
żenia na 12.000 zł, a więc na kwotę wyższą od limitującej dopuszczalność skargi.
Wątpliwości Sądu Apelacyjnego co do prawidłowości wyliczenia tej kwoty powinny
zostać rozstrzygnięte w trybie przewidzianym przepisami Kodeksu postępowania
cywilnego, tj. poprzez sprawdzenie na posiedzeniu niejawnym wartości przedmiotu
zaskarżenia (art. 39821 w związku z art. 368 § 2 zdanie trzecie k.p.c.), czego Sąd
drugiej instancji jednak zaniechał, jak trafnie zarzuca pełnomocnik skarżącej. W miej-
sce tego Sąd Apelacyjny dokonał obliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia w uza-
sadnieniu postanowienia odrzucającego skargę kasacyjną, przy czym uczynił to w
sposób niepoddający się kontroli. W motywach orzeczenia nie można się bowiem
doszukać się żadnej informacji o wysokości świadczenia przedemerytalnego, które
uzyskałaby wnioskodawczyni, gdyby jej odwołanie zostało uwzględnione. Nie budzi
zaś wątpliwości, że suma takich świadczeń za rok stanowi w niniejszej sprawie war-
tość przedmiotu sporu (art. 22 k.p.c.), a tym samym wartość przedmiotu zaskarżenia,
bowiem skarga kasacyjna dotyczy oddalenia w całości żądania odwołującej.
Biorąc pod uwagę, że wniosek o ustalenie wysokości emerytury dla potrzeb
świadczenia przedemerytalnego złożony został 30 lipca 2004 r., wysokość tego
świadczenia powinna być obliczona stosownie do treści art. 37k ust. 2 ustawy z dnia
14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w brzmieniu obowią-
zującym od 1 stycznia 2002 r., zgodnie z którym wysokość świadczenia przedeme-
rytalnego wynosi 80% kwoty emerytury określonej w decyzji organu rentowego usta-
lającej wysokość emerytury w celu ustalenia świadczenia przedemerytalnego, nie
mniej jednak niż 120% i nie więcej niż 200% zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1.
Sąd Apelacyjny zastosował zaś do tych obliczeń powołany wyżej przepis w poprzed-
nim brzmieniu, na co trafnie zwrócił uwagę pełnomocnik skarżącej, a tym samym wy-
liczenie na tej podstawie wartości przedmiotu zaskarżenia nie może być uznane za
prawidłowe.
Wskazać należy także, iż przepisy ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu w sposób precyzyjny określają wysokość świadczenia przedemerytalne-
go przysługującego konkretnej osobie, a zatem możliwe i konieczne jest dokładne
jego obliczenie, co czyni niezrozumiałymi zabiegi tak pełnomocnika skarżącej, jak i
Sądu Apelacyjnego, polegające na ,,założeniu", iż wnioskodawczyni byłaby upraw-
niona do świadczenia przedemerytalnego w wysokości ,,160% zasiłku" (Sąd Apela-
cyjny), czy ,,200% zasiłku" (pełnomocnik skarżącej). Wysokość świadczenia przede-
merytalnego zależy wprost od wysokości emerytury, którą oblicza się na podstawie
art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych (art. 37k ust. 7a ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bez-
robociu), co zauważył Sąd Apelacyjny, przyjmując jednak z niewiadomych powodów,
że określony w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu procent tego
świadczenia zsumowany za okres 12 miesięcy nie wyniósłby 10.000 zł. W motywach
postanowienia brak jest bowiem jakiegokolwiek wyliczenia kwoty emerytury, która
hipotetycznie przysługiwałaby wnioskodawczyni, nawet przy nieprawidłowym uznaniu
przez Sąd drugiej instancji, że dla ustalenia wysokości tego świadczenia mają zna-
czenie jedynie okresy składkowe i nieskładkowe uwzględnione przez Zakład Ubez-
pieczeń Społecznych, co zaakceptowały Sądy obu instancji. Nie budzi bowiem wąt-
pliwości, iż rację ma skarżąca, gdy twierdzi, iż dla określenia wartości przedmiotu
sporu, czy zaskarżenia wysokość emerytury powinna być wyliczona tak, jak gdyby jej
odwołanie zostało w całości uwzględnione. Taka kwota emerytury stanowi zaś pod-
stawę do obliczenia wysokości świadczenia przedemerytalnego stanowiącego jej
80%, przy uwzględnieniu minimalnego i maksymalnego jego limitu określonego
wprost w art. 37k ust. 2 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.
W aktualnym stanie sprawy brak jest zatem możliwości stwierdzenia dopusz-
czalności skargi kasacyjnej, bowiem warunkująca ją wartość przedmiotu zaskarżenia
nie została sprawdzona w sposób odpowiadający przepisom, w związku z czym Sąd
Najwyższy, uwzględniając zażalenie, postanowił jak w sentencji (art. 3941 § 3 k.p.c.
w związku z art. 39815 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.).
========================================