Postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 17 września 2003 r.
III SW 149/03

1. Przyjęcie przez partię polityczną darowizny od osoby fizycznej mającej
miejsce zamieszkania na terenie Rzeczpospolitej Polskiej w formie wpłaty go-
tówkowej nie jest przesłanką odrzucenia sprawozdania finansowego partii (art.
38a ust. 2 pkt 4 w związku z art. 24 ust. 1 i art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27
czerwca 1997 r. o partiach politycznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79,
poz. 857 ze zm.).
2. Niezłożenie sprawozdania finansowego przez komitet wyborczy (art.
84 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powia-
tów i sejmików wojewódzkich, Dz.U. Nr 95, poz. 602 ze zm.) nie powoduje od-
rzucenia sprawozdania finansowego partii politycznej (art. 38a ust. 2 pkt 5
ustawy o partiach politycznych), jeżeli nie ustalono, że gromadzono i dokony-
wano wydatków na kampanię wyborczą z pominięciem Funduszu Wyborczego.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Kazimierz Jaśkowski, Andrzej Kijowski, Jerzy Kwaśniewski,
Zbigniew Myszka, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 wrześ-
nia 2003 r. skargi Polskiej Wspólnoty Narodowej na uchwałę Państwowej Komisji
Wyborczej z dnia 21 lipca 2003 r. w przedmiocie odrzucenia sprawozdania finanso-
wego.

u z n a ł skargę za zasadną.

U z a s a d n i e n i e

Uchwałą z dnia 21 lipca 2003 r. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie
art. 38a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.) postanowiła odrzucić sprawozdanie
Polskiej Wspólnoty Narodowej o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o
kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz o wydatkach poniesionych ze
środków Funduszu Wyborczego w 2002 r.
W uzasadnieniu uchwały Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła w szcze-
gólności, że Polska Wspólnota Narodowa w 2002 r. pozyskała środki finansowe w
łącznej kwocie 38.124,46 zł. Wykazana w sprawozdaniu kwota przychodów wynosi
38.130,67 zł, gdyż uwzględnia stan środków na rachunku bankowym przed 1 stycz-
nia 2002 r. Na rachunek bankowy partii wpłynęło 11.659,46 zł, pochodzących z daro-
wizn od osób fizycznych. W ramach tych środków stwierdzono wpłatę kwoty 807,86
zł pochodzącej z zagranicy, dokonaną przez osobę zamieszkałą [...] w USA oraz trzy
wpłaty na kwoty po 2.000 zł każda, dokonane przez J.C. Państwowa Komisja Wybor-
cza na podstawie art. 38a ust. 1, w związku z art. 34a ust. 2 ustawy o partiach poli-
tycznych zwróciła się o wskazanie formy w jakiej wpłaty te zostały dokonane, a także
o wyjaśnienie, czy wpłata dokonana za granicą pochodzi od obywatela polskiego. W
odpowiedzi przewodniczący partii oświadczył, że wpłata dokonana za granicą pocho-
dzi od B.T., będącego obywatelem polskim i nastąpiła przelewem z jego rachunku
osobistego. W przypadku wpłat od J.C., dwie z nich zostały dokonane przelewem,
natomiast trzecia w formie wpłaty gotówkowej w oddziale banku. Państwowa Komisja
Wyborcza uznała, że stanowi to naruszenie art. 25 ust. 5 ustawy o partiach politycz-
nych, zgodnie z którym jednorazowa wpłata kwoty przekraczającej najniższe mie-
sięczne wynagrodzenie za pracę pracowników (760 zł) może być dokonana na rzecz
partii politycznej jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą.
W części dotyczącej przychodów i wydatków Funduszu Wyborczego zostały
wykazane przychody w wysokości 2,23 zł. Środki te pochodziły z kwot pozostających
na rachunku Funduszu w dniu 1 stycznia 2002 r. W badanym okresie na konto Fun-
duszu Wyborczego nie wpłynęły żadne środki finansowe, a także nie były dokony-
wane wydatki, mimo iż Polska Wspólnota Narodowa utworzyła komitet wyborczy w
wyborach samorządowych w 2002 r. i zarejestrowała kandydatów na radnych. Komi-
tet Wyborczy nie złożył sprawozdania finansowego z wyborów i nie jest możliwe
ustalenie z jakich źródeł finansował kampanię wyborczą. Brak środków zgromadzo-
nych na rachunku Funduszu Wyborczego w 2002 r. wyklucza zdaniem Państwowej
Komisji Wyborczej finansowanie zgodne z przepisami ustawy o partiach politycznych.
Gromadzenie środków lub dokonywanie wydatków na kampanię wyborczą z pominię-
ciem Funduszu Wyborczego jest w świetle art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy o partiach po-
litycznych podstawą do odrzucenia sprawozdania.
Polska Wspólnota Narodowa wniosła skargę na tę uchwałę. W uzasadnieniu
zarzuciła, że dokonanie przez J.C. jednej wpłaty gotówkowej na rzecz partii w wyso-
kości 2.000 zł w oddziale banku, zamiast czekiem, przelewem lub kartą płatniczą,
było ,,mimowolną pomyłką", bowiem jej dwie inne wpłaty w tej samej wysokości zo-
stały dokonane przelewem. Co do zarzutu gromadzenia środków i dokonywania wy-
datków na kampanię wyborczą z pominięciem Funduszu Wyborczego, skarżąca pod-
niosła, że nie gromadziła jakichkolwiek środków i nie dokonywała żadnych wydatków
na samorządową kampanię wyborczą. Dlatego Komitet Wyborczy Polskiej Wspólnoty
Narodowej nie złożył odrębnego sprawozdania finansowego z wyborów. Polska
Wspólnota Narodowa złożyła natomiast podstawowe i prawidłowe sprawozdanie o
źródłach pozyskania środków finansowych w 2002 r.
W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja Wyborcza podtrzymała swoje
stanowisko zawarte w zaskarżonej uchwale. Wywiodła, że naruszenie przez Polską
Wspólnotę Narodową art. 25 ust. 5 ustawy o partiach politycznych, przez przyjęcie na
rachunek bankowy partii wpłaty gotówkowej w kwocie 2.000,00 zł, dokonanej w dniu
12 września 2002 r. przez J.C., jest bezsporne. W świetle art. 38a ust. 2 ustawy o
partiach politycznych, uchybienie to nie powodowało jednak odrzucenia sprawozda-
nia finansowego.
Odrzucenie sprawozdania Polskiej Wspólnoty Narodowej o źródłach pozyska-
nia środków w 2002 r. nastąpiło w związku z finansowaniem wydatków na kampanię
wyborczą do organów samorządu terytorialnego w 2002 r. z pominięciem Funduszu
Wyborczego. Zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 ustawy o partiach politycznych, finansowa-
nie udziału partii politycznej w wyborach wymaga zgromadzenia środków pienięż-
nych na rachunku Funduszu Wyborczego i dokonywania wydatków tylko ze środków
przekazywanych komitetowi wyborczemu z tego Funduszu. Ze sprawozdania partii
za 2002 r. oraz opinii i raportu biegłego rewidenta wynika, że Polska Wspólnota Na-
rodowa nie odnotowała żadnych wpływów na rachunek Funduszu Wyborczego. Stan
środków w dniu 31 grudnia 2002 r. wynosił 2,23 zł. Komitet Wyborczy Polskiej Wspól-
noty Narodowej zarejestrował kandydatów na radnych w dwóch gminach liczących
powyżej 20 tysięcy mieszkańców, tj. w Zduńskiej Woli (21 kandydatów na radnych) i
w Stargardzie Szczecińskim (23 kandydatów) oraz kandydata na prezydenta Star-
gardu Szczecińskiego. Zarejestrowanie kandydatów i prowadzenie kampanii wybor-
czej na ich rzecz, zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej, niewątpliwie pociąga za
sobą określone wydatki, których komitet wyborczy nie ujawnił, bowiem nie dopełnił
obowiązku złożenia sprawozdania finansowego z wyborów, do czego był zobowią-
zany na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza
do rad gmin rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. Nr 95, poz. 602 ze zm.). W
związku z tym, zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej, jest podstawa do przyjęcia,
że finansowanie udziału Komitetu Wyborczego Polskiej Wspólnoty Narodowej w wy-
borach samorządowych odbyło się z innych źródeł niż Fundusz Wyborczy. Groma-
dzenie środków lub dokonywanie wydatków na kampanię wyborczą z pominięciem
Funduszu Wyborczego jest podstawą do odrzucenia sprawozdania finansowego Pol-
skiej Wspólnoty Narodowej na mocy art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy o partiach politycz-
nych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 38a ust. 1 ustawy o partiach politycznych (w brzmieniu mającym
zastosowanie w sprawie) Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 4 miesięcy od
dnia złożenia sprawozdania: 1) przyjmuje sprawozdanie bez zastrzeżeń, 2) przyjmuje
sprawozdanie ze wskazaniem uchybień, 3) odrzuca sprawozdanie. Odrzucenie spra-
wozdania następuje w przypadku: 1) prowadzenia przez partię polityczną działalności
gospodarczej, 2) pozyskiwania środków finansowych ze zbiórek publicznych, 3) gro-
madzenia środków finansowych poza rachunkiem bankowym z naruszeniem przepi-
sów art. 24 ust. 8 ustawy, 4) przyjmowania środków finansowych od osób fizycznych,
o których mowa w art. 25 ust. 2 ustawy, lub pozyskiwania środków z innych źródeł
niedozwolonych, 5) gromadzenia lub dokonywania wydatków na kampanie wyborcze
lub referendalne z pominięciem Funduszu Wyborczego z naruszeniem przepisu art.
36 ust. 1 ustawy, 6) gromadzenia środków finansowych Funduszu Wyborczego poza
oddzielnym rachunkiem bankowym z naruszeniem przepisu art. 36 ust. 3 ustawy.
Przypadki odrzucenia sprawozdania finansowego są więc wyraźnie określone i w
związku z tym art. 38a ust. 2 ustawy o partiach politycznych musi być interpretowany
ściśle, a w każdym razie nie jest dopuszczalna jego rozszerzająca wykładnia.
Przyjęcie przez partię polityczną darowizny od osoby fizycznej dokonanej w
formie wpłaty gotówkowej stanowi naruszenie art. 25 ust. 5 ustawy o partiach poli-
tycznych, zgodnie z którym jednorazowa wpłata kwoty przekraczającej najniższe
miesięczne wynagrodzenie za pracę pracowników może być dokonywana na rzecz
partii politycznej jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą. Nie jest to jednak
podstawa odrzucenia sprawozdania finansowego, gdyż według art. 38a ust. 2 pkt 4
ustawy, dotyczy to tylko przyjmowania środków finansowych od osób fizycznych, o
których mowa w art. 25 ust. 2 ustawy (niemających miejsca zamieszkania na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za gra-
nicą) lub pozyskiwania środków z innych źródeł niedozwolonych. Darowizna jest do-
zwolonym źródłem pozyskiwania środków przez partię polityczną (art. 24 ust. 1
ustawy). Przyjęcie przez skarżącą partię od J.C. wpłaty gotówkowej (darowizny) w
kwocie 2.000 zł nie jest więc przesłanką odrzucenia sprawozdania finansowego (art.
38a ust. 2 pkt 4 ustawy), a jedynie może powodować jego przyjęcie ze wskazaniem
uchybień (art. 38a ust. 1 pkt 2 ustawy). Taką też zasadnie w tym zakresie uchwałę
podjęła Państwowa Komisja Wyborcza.
Istotny problem dotyczy wykładni i zastosowania art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy o
partiach politycznych. W tym zakresie należy zauważyć, że do rozpatrzenia skargi na
uchwałę Państwowej Komisji Wyborcza stosuje się przepisy Kodeksu postępowania
cywilnego o postępowaniu nieprocesowym (art. 34b ust. 3 ustawy). Oznacza to, że
nie ma podstaw do traktowania Państwowej Komisji Wyborczej jako uczestnika tego
postępowania na podobieństwo postępowania przed sądem administracyjnym, w któ-
rym organ wydający zaskarżoną decyzję jest stroną postępowania sądowego. Prak-
tyka ustosunkowywania się przez Państwową Komisje Wyborczą do skargi nie ma
więc bezpośredniego oparcia w przepisach, a co najwyżej może być uzasadniona
odpowiednim ich stosowaniem. W każdym razie pismo Państwowej Komisji Wybor-
czej ustosunkowujące się do skargi nie może być traktowane jako swoiste uzupełnie-
nie zaskarżonej uchwały, zwłaszcza w odniesieniu do ustaleń faktycznych. Inaczej
mówiąc Państwowa Komisja Wyborcza nie może powoływać dodatkowych faktów na
uzasadnienie uchwały, a jej ocena następuje w odniesieniu do stanu faktycznego sta-
nowiącego podstawę jej podjęcia, wynikającego z jej uzasadnienia.
Do sprawozdań finansowych partii politycznych za 2002 r. należy stosować
przepisy ustawy o partiach politycznych w brzmieniu nadanym przez art. 2 ustawy z
dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad po-
wiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
127, poz. 1089). Ta ustawa nowelizująca weszła w życie w dniu 10 sierpnia 2002 r. i
zgodnie z jej art. 5 miała zastosowanie do sprawozdań finansowych partii politycz-
nych za 2002 r. Do sprawozdań finansowych partii politycznych za 2002 r. nie sto-
suje się natomiast ustawy o partiach politycznych w brzmieniu nadanym przez art. 94
ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz.U. Nr 57, poz.
507 ze zm.), gdyż zmiany te weszły w życie w dniu 17 kwietnia 2003 r. Ma to istotne
znaczenie, gdyż w tej ustawie nowelizującej nadano nowe brzmienie art. 38a ust. 2
pkt 5 ustawy o partiach politycznych, według którego sprawozdanie finansowe partii
podlega odrzuceniu w razie stwierdzenia gromadzenia lub dokonywania wydatków
na kampanie wyborcze z pominięciem Funduszu Wyborczego. W tym brzmieniu
przepis ten zastosowała Państwowa Komisja Wyborcza. Tymczasem należało zasto-
sować art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy o partiach politycznych w brzmieniu stwierdzają-
cym, że przesłanką odrzucenia sprawozdania jest gromadzenie lub dokonywanie
wydatków na kampanie wyborcze lub referendalne z pominięciem Funduszu Wy-
borczego z naruszeniem przepisu art. 36 ust. 1 ustawy, a więc z naruszeniem za-
sady, że środki finansowe gromadzone w ramach Funduszu Wyborczego mogą po-
chodzić z wpłat własnych partii politycznej oraz darowizn, spadków i zapisów. Róż-
nica we wskazanych regulacjach art. 38a ust. 2 pkt 5 ustawy polega na pominięciu w
nowym brzmieniu jego końcowego fragmentu "z naruszeniem przepisu art. 36 ust. 1
ustawy". Oznacza to, że w nowym brzmieniu przepisu (niemającym zastosowania)
gromadzenie i wydatkowanie na kampanie wyborcze jakichkolwiek środków z pomi-
nięciem Funduszu Wyborczego stanowi podstawę odrzucenia sprawozdania finan-
sowego. Według brzmienia przepisu mającego zastosowanie taką podstawę stanowi
tylko wydatkowanie z pominięciem Funduszu Wyborczego środków pochodzących z
wpłat własnych partii politycznej oraz darowizn, spadków i zapisów. Inaczej mówiąc,
inne pozyskane z dozwolonych źródeł środki mogły być gromadzone i wydatkowane
z pominięciem Funduszu Wyborczego. Zdecydowanie osłabia to rozumowanie
przedstawione przez Państwową Komisje Wyborczą, według którego skarżąca partia
musiała gromadzić i wydatkować wszystkie środki finansowe na kampanię wyborczą,
a pominięcie Funduszu Wyborczego zawsze stanowi przesłankę odrzucenia spra-
wozdania. Możliwa jest bowiem sytuacja, że partia wprawdzie gromadziła i wydatko-
wała środki na kampanię wyborczą, ale nie naruszało to art. 36 ust. 1 ustawy.
W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały Państwowa Komisja Wyborcza ustaliła,
że skarżąca utworzyła komitet wyborczy w wyborach samorządowych w 2002 r. i za-
rejestrowała kandydatów na radnych. Komitet Wyborczy nie złożył sprawozdania fi-
nansowego z wyborów i nie jest możliwe ustalenie z jakich źródeł finansował kampa-
nię wyborczą. Brak środków zgromadzonych na rachunku Funduszu Wyborczego w
2002 r. wyklucza zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej finansowanie zgodne z
przepisami ustawy o partiach politycznych. Dopiero w piśmie ustosunkowującym się
do skargi, Państwowa Komisja Wyborcza powołała nowe fakty, że komitet wyborczy
skarżącej partii zarejestrował kandydatów na radnych w dwóch gminach liczących
powyżej 20 tysięcy mieszkańców, tj. w Zduńskiej Woli (21 kandydatów na radnych) i
w Stargardzie Szczecińskim (23 kandydatów) oraz kandydata na prezydenta Star-
gardu Szczecińskiego. Te dodatkowe fakty nie mogą być już uwzględnione. Zdaniem
Państwowej Komisji Wyborczej, zarejestrowanie kandydatów i prowadzenie kampanii
wyborczej na ich rzecz, niewątpliwie pociąga za sobą określone wydatki, których ko-
mitet wyborczy nie ujawnił, bowiem nie dopełnił obowiązku złożenia sprawozdania
finansowego z wyborów, do czego był zobowiązany na podstawie art. 84 ust. 2
ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin rad powiatów i sej-
mików województw. W związku z tym, zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej, jest
podstawa do przyjęcia, że finansowanie udziału Komitetu Wyborczego Polskiej
Wspólnoty Narodowej w wyborach samorządowych odbyło się z innych źródeł niż
Fundusz Wyborczy.
Przedstawione ustalenia faktyczne nie są oparte na żadnym bezpośrednim
dowodzie. Wręcz odwrotnie, z analizy stanu konta bankowego Funduszu Wy-
borczego skarżącej wynika, że nie wpłynęły na jego rzecz żadne środki (nie groma-
dzono ich) i nie wydatkowano żadnych środków finansowych na kampanię. Rozumo-
wanie Państwowej Komisji Wyborczej w sferze ustaleń faktycznych ma więc charak-
ter domniemania faktycznego, polegającego na ustaleniu, że skoro komitet wyborczy
skarżącej nie przedstawił sprawozdania finansowego, to nie ujawnił źródeł finanso-
wania kampanii wyborczej, a więc odbywało się ono z pominięciem tego Funduszu.
Skarżąca przeciwstawia temu twierdzenie, że nie gromadziła i nie wydatkowała żad-
nych środków na kampanię wyborczą i dlatego komitet wyborczy nie złożył sprawoz-
dania. Twierdzenia skarżącej opierają się więc na okoliczności negatywnej, którą
można wykazać tylko pośrednio i takim dowodem jest wyciąg z konta bankowego
Funduszu Wyborczego. Należy wobec tego ocenić, czy domniemanie faktyczne za-
stosowane przez Państwową Komisję Wyborczą może być uznane za wystarczające
do ustalenia, że komitet wyborczy skarżącej finansował kampanię z pominięciem
Funduszu. W analizie tej można odwołać się do utrwalonych poglądów dotyczących
stosowania domniemań faktycznych w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z art. 231
k.p.c. można uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (do-
mniemanie faktyczne). Domniemanie faktyczne z istoty polega na stwierdzeniu okre-
ślonego prawdopodobieństwa zaistnienia faktu (por. wyrok z dnia 5 lipca 1967 r., I
PR 174/67, OSNCP 1968 nr 2, poz. 26). Stopień prawdopodobieństwa zaistnienia
faktu będącego skutkiem domniemania jest tak duży, jak duży jest stopień prawdo-
podobieństwa, że nie zachodziły okoliczności wykluczające zaistnienie tego faktu
(uzasadnienie wyroku z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 79/99, OSNAPiUS 2000 nr
19, poz. 733). Domniemane ustalenie musi logicznie wynikać z prawidłowo ustalo-
nych faktów stanowiących jego przesłanki (wyrok z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN
465/97, OSNAPiUS 1999 nr 1, poz. 24; wyrok z dnia 22 lipca 1998 r., I PKN 223/98,
OSNAPiUS 1999 nr 16, poz. 509).
Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad
gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich finansowanie kampanii wyborczej jest
jawne. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego w terminie 3 miesięcy od dnia
wyborów przedkłada sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego o przychodach,
wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu. Sprawozdanie finansowe po-
winno zawierać informacje o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzy-
skania oraz imienny wykaz wpłat od osób fizycznych. Do wydatków komitetu wy-
borczego wlicza się pozyskane wartości niepieniężne. Wartość pozyskanych daro-
wizn niepieniężnych oraz świadczonych na rzecz komitetu wyborczego usług podaje
się w sprawozdaniu finansowym w wysokości możliwych do uzyskania cen ich sprze-
daży netto, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia pomniejszonych o
odpisy amortyzacji. Nie dotyczy to jednak nieodpłatnych usług polegających na roz-
powszechnianiu plakatów i ulotek wyborczych przez podmioty inne niż przedsię-
biorcy. Wynika z tego, że obowiązkiem komitetu wyborczego jest złożenie sprawoz-
dania finansowego, ale jego niewypełnienie nie ma wyraźnie określonej sankcji. W
każdym razie nie jest nią odrzucenie sprawozdania finansowego partii politycznej,
które może nastąpić w razie finansowania kampanii z pominięciem Funduszu Wy-
borczego (a nie w przypadku niezłożenia sprawozdania finansowego przez komitet
wyborczy). Z faktu niezłożenia sprawozdania nie wynika też w sposób logiczny, z od-
powiednim prawdopodobieństwem, wniosek, że kampania wyborcza w ogóle była
prowadzona, a jeżeli była, że powodowała wydatki, które należało finansować z Fun-
duszu Wyborczego (możliwe jest uzyskanie nieodpłatnych usług nieobjętych spra-
wozdaniem). Skarżąca twierdzi, że na kampanię wyborczą nie pozyskała i nie wydat-
kowała żadnych środków. Jest to potwierdzone stanem konta jej Funduszu Wybor-
czego. Zwłaszcza przy ograniczonym zakresie uczestnictwa partii w wyborach jest
możliwe, że nie prowadziła ona żadnej kampanii wyborczej lub prowadziła ją w taki
sposób, że nie powodowało to żadnych wydatków, które musiały by być dokonane za
pośrednictwem Funduszu Wyborczego. Skoro jest prawdopodobne twierdzenie skar-
żącej w tym zakresie, to nie jest w wystarczającym stopniu prawdopodobne domnie-
manie faktyczne zastosowane przez Państwową Komisję Wyborczą. Nie można więc
przyjąć za prawidłowo ustalony fakt, że skarżąca finansowała kampanię wyborczą z
pominięciem Funduszu. Ustalenie takie mogłoby nastąpić w razie wskazania jakiego-
kolwiek przypadku dokonania przez skarżącą wydatków na kampanię lub wskazania
innych faktów, z których taki wniosek można by wyprowadzić z dostatecznym praw-
dopodobieństwem. Państwowa Komisja Wyborcza takich faktów nie przyjęła jako
podstaw faktycznej swojej uchwały, a nawet w tym zakresie nie przeprowadziła po-
stępowania zmierzającego do poczynienia takich ustaleń (art. 34a ust. 2-4 w związku
z art. 38a ust. 1 ustawy o partiach politycznych).
Wobec powyższego na podstawie art. 34b ust. 4 ustawy o partiach politycz-
nych orzeczono jak w sentencji.
========================================