Orzeczenie z dnia 5 marca 1998 r.
III SZ 7/97

Uzasadnienie orzeczenia okręgowego sądu aptekarskiego, odnoszące się
do innego czynu niż opisany w jego sentencji, nie może być uznane za wy-
jaśniające podstawę prawną rozstrzygnięcia (art. 372 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 19
kwietnia 1969 r. - Kodeks postępowania karnego, Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm. w
związku z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich,
Dz.U. Nr 41, poz. 179 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Andrzej Konopka,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 marca 1998 r. sprawy z odwołania
obrońcy obwinionej Małgorzaty M. od orzeczenia Naczelnego Sądu Aptekarskiego w
Warszawie z dnia 9 lipca 1997 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone orzeczenie oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie
Okręgowego Sądu Aptekarskiego w Białymstoku z dnia 23 kwietnia 1997 r. [...] i
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Okręgowemu Sądowi Aptekarskiemu
w Białymstoku

U z a s a d n i e n i e

Małgorzata M. wniosła odwołanie od orzeczenia Naczelnego Sądu Aptekars-
kiego z dnia 9 lipca 1997 r. [...], którym utrzymał on w mocy zaskarżone orzeczenie
Okręgowego Sądu Aptekarskiego w Białymstoku z dnia 23 kwietnia 1997 r. [...]

Sąd pierwszej instancji uznał Małgorzatę M. winną tego, że ,,wydawała ze
swojej apteki leki silnie działające w następujących ilościach. Biseptol 480 x 20 tabl. -
32.345 opak, Lorinden A ung. - 12.980 opak, Lorinden C ung. - 24.744 opak, Flucinar
ung. - 16.262 opak, bez pokrycia w receptach lekarskich", i za to wymierzył jej karę
zawieszenia prawa wykonywania zawodu aptekarza na okres sześciu miesięcy.
Naczelny Sąd Aptekarski rozpoznając odwołanie od tego orzeczenia - w którym
zarzucono, iż doszło do rażącego naruszenia prawa, zarówno w zakresie przepisów
postępowania w sprawach odpowiedzialności zawodowej aptekarzy, jak i w zakresie
prawa materialnego - uznał, iż jest ono bezzasadne. W świetle bowiem materiału
dowodowego bezsporne jest, że obwiniona do września 1996 r. zakupiła w
hurtowniach leki silnie działające (Biseptol, Lorinden A i C, Flucinar) w ilościach
przyjętych w zaskarżonym orzeczeniu, następnie leki te sprzedała w ilościach hurto-
wych nabywcy z Republiki Azerbejdżanu, przy czym wydanie tych leków nastąpiło
bez pokrycia w receptach lekarskich. Według Naczelnego Sądu Aptekarskiego bezs-
porne jest, że leki przeznaczone do sprzedaży na receptę można sprzedawać bez
recept wyłącznie na zapotrzebowanie uprawnionych jednostek, określonych w za-
rządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 9 sierpnia 1993 r. w sprawie
środków farmaceutycznych, które mogą być wydawane przez apteki bez recepty le-
karskiej, oraz szczegółowych zasad wydawania przez apteki leków i materiałów me-
dycznych (M.P. Nr 42, poz. 421 ze zm.). Obywatel Azerbejdżanu nie mógł być
uznany przez obwinioną za osobę uprawnioną w myśl tego zarządzenia do tego ro-
dzaju zakupów. W świetle powyższego - zdaniem Naczelnego Sądu Aptekarskiego -
,, nie budzi wątpliwości, iż sprzedaż przez obwinioną tak znacznych ilości leków wy-
magających recept lekarskich, nieuprawnionemu podmiotowi bez recept, potraktować
należy jako sprzedaż hurtową". Zasadnie zatem Sąd pierwszej instancji przyjął w
zaskarżonym orzeczeniu, że ,,obwiniona naruszyła zasady etyki zawodowej okreś-
lone w art. 2, 4, 5, 6 oraz art. 32 i 33 Kodeksu Etyki Aptekarskiej RP, a nadto przyto-
czone w uzasadnieniu przepisy dotyczące obrotu lekami i zwalczania nieuczciwej
konkurencji".

W odwołaniu Małgorzata M. podniosła, iż zaskarżone orzeczenie Naczelnego
Sądu Aptekarskiego rażąco narusza przepisy dotyczące postępowania w sprawach
odpowiedzialności zawodowej aptekarzy, a w szczególności § 32 rozporządzenia
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1993 r. w sprawie szczegóło-
wych przepisów dotyczących postępowania w sprawach odpowiedzialności zawodo-
wej aptekarzy (Dz. U. Nr 63, poz. 305), przez zaniechanie szczegółowego zbadania
wszystkich okoliczności sprawy. Zarzuty odwołania dotyczą także naruszenia prze-
pisów prawa materialnego. Według obwinionej ukaranie jej nie poprzedziło szcze-
gółowe zbadanie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, czego wymaga § 32 roz-
porządzenia z 30 maja 1993 r., a ponadto postępowanie w sprawie było tak prowa-
dzone, iż naruszone zostało jej prawo do obrony. Zarzucono jej naruszenie przepi-
sów szeregu aktów prawnych lecz ich nie skonkretyzowano. Obwiniona jest przy tym
zdania, że wydając bez recepty leki na podstawie zamówienia jednostki z Azerbej-
dżanu nie naruszyła prawa (zarządzenia MZiOS z 9 sierpnia 1993 r.), gdyż jednostkę
tę należy uważać za upoważnioną do odbioru leków bez recept. Obwiniona
przedstawiła oryginalne zamówienie tej jednostki. Sąd pierwszej instancji nie prze-
prowadził jednakże dowodu z dokumentu, który to zamówienie zawierał, a co więcej
nie spowodował nawet jego przetłumaczenia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzuty odwołania są uzasadnione w zakresie w jakim dotyczą uchybień pro-
ceduralnych. Z sentencji orzeczenia Okręgowego Sądu Aptekarskiego wynika, że
obwiniona została ukarana za wydanie leków silnie działających ,,bez pokrycia w re-
ceptach lekarskich". Z jego uzasadnienia wynika zaś, że podstawą wymierzenia jej
kary był także czyn polegający na ,,sprzedaży leków do hurtowni farmaceutycznej
położonej w Republice Azerbejdżańskiej", a to stanowi przestępstwo karno-skar-
bowe, gdyż leki (ich część) są dotowane przez Skarb Państwa. W orzeczeniu Okrę-
gowego Sądu Aptekarskiego nie wskazano jednakże jaki przepis ustawy karno-skar-
bowej został przez obwinioną naruszony, jak również nie wskazano w niej przepisów
innych aktów prawnych wymienionych w jego uzasadnieniu (ustawa z dnia 10 paź-
dziernika o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hur-
towniach i nadzorze farmaceutycznym, Dz. U. Nr 105, poz. 457 ze zm. zarządzenie
MZiOS z 9 sierpnia 1993 r., ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich,
Dz. U. Nr 41, poz. 179 ze zm., ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nie-
uczciwej konkurencji, Dz. U. Nr 47, poz. 211), które - według tego Sądu - zostały
przez obwinioną naruszone (wyjątek dotyczy art. 29 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji; w uzasadnieniu brak jednakże zarzutu prowadzenia przez obwinioną
nieuczciwej konkurencji jak również brak jest wyjaśnienia na czym ta nieuczciwa
konkurencja konkretnie mogłaby polegać).

Z uzasadnienia orzeczenia Sądu drugiej instancji wynika, iż za podstawę uka-
rania obwinionej przyjmuje on czyn polegający na sprzedaży leków nabywcy z Re-
publiki Azerbejdżańskiej, podczas gdy z sentencji zaskarżonego orzeczenia wynika,
iż był nim inny czyn, a mianowicie ,,wydawanie leków bez pokrycia w receptach le-
karskich". Ilość tych leków była przy tym inna (choć zbliżona) niż ilość leków sprze-
danych nabywcy z Republiki Azerbejdżańskiej, na co w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia w ogóle nie zwraca się uwagi, co zdaje się świadczyć o tym, iż przyjmuje
się w nim, że obwiniona została ukarana za sprzedaż leków do Azerbejdżanu, a nie
za sprzedaż leków bez recept obywatelom polskim, a więc nie za to zachowanie,
które ujęte zostało w sentencji orzeczenia Okręgowego Sądu Aptekarskiego. Ozna-
cza to, że Sąd drugiej instancji jako podstawę swojego rozstrzygnięcia i pozytywną
przesłankę oceny zaskarżonego orzeczenia przyjmuje czyn, który nie stanowił po-
wodu ukarania Małgorzaty M. lecz potraktowany został jako zachowanie, które wpły-
nęło na wysokość wymierzonej kary. W tym stanie rzeczy trudno uznać, że uzasad-
nienie orzeczenia Sądu drugiej instancji zawiera prawidłową ocenę wyjaśnienia pods-
tawy prawnej rozstrzygnięcia (art. 372 § 1 pkt 2 KPK w związku z art. 407 KPK i art.
406 KPK w związku z art. 62 ust. 1 ustawy o izbach lekarskich).

W uzasadnieniu orzeczenia Naczelnego Sądu Aptekarskiego, podobnie jak i w
orzeczeniu Sądu pierwszej instancji, nie wskazano konkretnych przepisów (wy-
mieniono tylko postanowienia w Kodeksie Etyki Aptekarzy RP) ustaw, naruszenie
których zarzucono obwinionej. W myśl art. 360 § 1 KPK orzeczenie powinno zawie-
rać wskazanie zastosowanych przepisów ustawy. Za spełnienie tego wymogu nie
może uchodzić ogólne wymienienie aktów prawnych (w całości), które według organu
sądowego zostały naruszone przez obwinioną. Wprawdzie zgodnie z § 40 rozpo-
rządzenia z 30 maja 1993 r. w sprawie szczegółowych przepisów dotyczących pos-
tępowania w sprawach odpowiedzialności zawodowej aptekarzy nie wymaga się, aby
orzeczenie wskazywało naruszone przepisy ustawy ale trudno przyjąć, by skonkrety-
zowanie tych przepisów nie występowało w jego uzasadnieniu. W uzasadnieniu po-
winna zostać wyjaśniona bowiem podstawa prawna rozstrzygnięcia. W tym zakresie
zastosowanie ma przepis art. 372 § 1 pkt 2 KPK, stosowany na podstawie art. 62 ust.
1 ustawy o izbach aptekarskich, gdyż § 41 rozporządzenia 30 maja 1993 r. nie
wskazuje jaka ma być treść uzasadnienia orzeczenia dyscyplinarnego. Trudno zaś
przyjąć, że wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia może sprowadzać się do
ogólnikowego powołania się na naruszenie wymienionych w uzasadnieniu ustaw i
aktów wykonawczych bez sprecyzowania, o jakie konkretnie przepisy idzie.

Wadą orzeczenia Sądu drugiej instancji - niezależnie od tego, iż przeszedł on
do porządku nad brakiem jednoznacznego określenia w orzeczeniu Okręgowego
Sądu Aptekarskiego przepisów prawnych, które zostały uznane za naruszone przez
Małgorzatę M. oraz przyjął, że podstawą jej ukarania był inny czyn, niż ten, który opi-
sany został w sentencji orzeczenia Sądu pierwszej instancji - jest także brak dokład-
niejszego wyjaśnienia znaczenia istotnego dla sprawy dokumentu przedstawionego
przez jednostkę z Republiki Azerbejdżańskiej. Dokument ten mimo, że znajduje się w
aktach sprawy nie został nawet przetłumaczony na język polski, co stanowi narusze-
nie art. 159 § 2 KPK (w związku z art. 62 ust. 1 ustawy o izbach aptekarskich), w
myśl którego należy wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język
polski pisma sporządzonego w języku obcym lub przełożenia na język obcy pisma
sporządzonego w języku polskim.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 387 pkt 2 KPK w
związku z art. 46 ust. 3 ustawy o izbach aptekarskich orzekł jak w sentencji.
========================================