Orzeczenie z dnia 14 stycznia 1999 r.
III SZ 3/98

Orzeczenie sądu dyscyplinarnego uznające radcę prawnego za winnego
przewinienia dyscyplinarnego z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.
o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) powinno zawierać określenie
naruszonego przepisu prawa.


Przewodniczący: SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Feliks Tarnowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 1999 r. na rozprawie
sprawy z odwołania Jacka Ł. od orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego przy
Okręgowej Izbie Radców Prawnych w O. z dnia 22 kwietnia 1998 r. [...], orzekające-
go karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego za niepłacenie
składek na rzecz Samorządu Radców Prawnych


u c h y l i ł zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi
Dyscyplinarnemu w O. do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Orzeczeniem z dnia 22 kwietnia 1998 r. Okręgowy Sąd Dyscyplinarny przy
Okręgowej Izbie Radców Prawnych w O. uznał obwinionego radcę prawnego Jacka
Ł. winnym zarzuconego mu czynu, to jest, że począwszy od 1992 r. do 31 grudnia
1996 r. i nadal nie opłaca składek na rzecz samorządu radców prawnych. Przyjmując
za obwinieniem kwalifikację tego czynu z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach praw-
nych Okręgowy Sąd Dyscyplinarny wymierzył Jackowi Ł. karę pozbawienia prawa do
wykonywania zawodu radcy prawnego i obciążył go kosztami postępowania dyscyp-
linarnego w kwocie 1000 zł.

Od powyższego orzeczenia na podstawie art. 65 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) ukarany odwołał się do
Sądu Najwyższego zarzucając co następuje:

1) rozstrzygnięcie sprawy bez wysłuchania obwinionego z obrazą § 32 pkt 5
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad i
trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do radców prawnych i aplikantów
radcowskich (Dz.U. Nr 27, poz. 138 ze zm.),

2) orzeczenie kary rażąco niewspółmiernie surowej do popełnionego czynu,

3) ukaranie za okres 1992-1995 chociaż okres ten objęty był przedawnieniem
z art. 70 ust. 1 ustawy o radcach prawnych,

4) bezpodstawne obciążenie kosztami określonymi w rozporządzeniu Ministra
Sprawiedliwości z dnia 30 kwietnia 1997 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do radców prawnych i apli-
kantów radcowskich (Dz.U. Nr 48, poz. 317) - wbrew § 2 i 3 tego rozporządzenia.

Powołując powyższe zarzuty odwołujący się wniósł o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania lub zmianę
zaskarżonego orzeczenia w części wymiaru kary poprzez jej zamianę na karę naga-
ny.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zaskarżonym orzeczeniem Okręgowy Sąd Dyscyplinarny w O. uznał obwinio-
nego radcę prawnego za winnego zarzuconego mu czynu, podzielając w ten sposób
w całości określony we wniosku Rzecznika Dyscyplinarnego stan faktyczny i kwalifi-
kację prawną przewinienia Jacka Ł.

W związku z zarzutami odwołania należy stwierdzić, że każdy z elementów
orzeczenia (jego podstawa faktyczna i podstawa prawna) nasuwają istotne zastrze-
żenia.

Czyn przypisany obwinionemu nie został wystarczająco dokładnie sprecyzo-
wany w zakresie czasu jego popełnienia. Nie wiadomo w szczególności co oznacza
przyjęta za wnioskiem Rzecznika Dyscyplinarnego formuła: ,,i nadal", która sugeruje
jakąś bliżej nieokreśloną i z tego względu niedopuszczalną otwartość w czasie za-
rzuconego czynu. Jeszcze dalej idące zastrzeżenia należy odnieść do czasowego
zakresu obwinienia, poczynając od 1992 r. ze względu na wynikający z art. 70 ust. 1
pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze
zm.) zakaz wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Otóż stosownie do tego prze-
pisu w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 września 1997 r. (art. 2 pkt 53 lit. a
ustawy z dnia 22 maja 1997 r. - Dz.U. Nr 75, poz. 471) i mającym zastosowanie w
sprawie ze względu na datę jej wszczęcia, nie można było wszcząć postępowania
dyscyplinarnego jeżeli od chwili popełnienia przewinienia upłynął rok. Należy zauwa-
żyć, że ani we wniosku Rzecznika Dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dys-
cyplinarnego z dnia 12 maja 1997 r. (nazwanego aktem obwinienia) ani w zaskarżo-
nym orzeczeniu Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego nie wskazano żadnej podstawy,
która uzasadniałaby niezastosowanie powyższego ustawowego przepisu określają-
cego przedawnienie przewinienia dyscyplinarnego.

Jeżeli chodzi o przyjętą w zaskarżonym orzeczeniu kwalifikację prawną czynu
przypisanego obwinionemu radcy prawnemu, to jej wadliwość ma dwa aspekty. Po
pierwsze powołanie się na art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych nie jest
wystarczające. W przepisie tym bowiem zdefiniowana została jedna z dwu kategorii
przewinień dyscyplinarnych - tj. ,,zawinione nienależyte wykonywanie obowiązków
określonych w niniejszej ustawie" (w brzmieniu obowiązującym od 15 września 1997
r.: ,,zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego"). Nie wystarczy
jednak powołanie się na definicję przewinienia dyscyplinarnego, ale należałoby
wskazać, że stan faktyczny przedmiotowego przewinienia dyscyplinarnego polega na
naruszeniu określonych przepisów prawa z zakresu wykonywania zawodu radcy
prawnego. Drugi aspekt wadliwości wskazanej w zaskarżonym orzeczeniu podstawy
prawnej polega na wewnętrznej sprzeczności tego orzeczenia. O ile bowiem rozs-
trzygnięcie powołuje się na art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych, to w uza-
sadnieniu stwierdza się, że obwiniony zachowaniem swym naruszył określone prze-
pisy zasad etyki radcy prawnego co odpowiadałoby innej kategorii przewinienia dys-
cyplinarnego (art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych).

W konsekwencji przedstawionych wyżej wadliwości zaskarżonego orzeczenia
dotyczących podstaw odpowiedzialności dyscyplinarnej Jacka Ł. konieczne stało się
uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości, ażeby Okręgowy Sąd Dyscyplinarny
rozstrzygnął sprawę po wyeliminowaniu wskazanych błędnych założeń.

Niezależnie od tego, nawiązując do zarzutów odwołania Sąd Najwyższy
stwierdza, że uchylenie zaskarżonego orzeczenia okazało się potrzebne także ze
względu na wykazanie przez obwinionego (złożonym na rozprawie przed Sądem
Najwyższy zaświadczeniem lekarskim) choroby, która usprawiedliwiała nieobecność
obwinionego na rozprawie poprzedzającej wydanie zaskarżonego orzeczenia. W
dalszym postępowaniu obwiniony uzyskuje możliwość złożenia wyjaśnień w sprawie.

Wobec przedstawionych powodów uchylenia zaskarżonego orzeczenia roz-
poznanie zarzutów odwołania co do kary byłoby przedwczesne. Zgodzić się jednakże
należy z odwołującym w tym, że w świetle dotychczasowych ustaleń wymierzona
kara pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego jest rażąco
niewspółmiernie surowa.

Sąd Najwyższy z powyższych przyczyn orzekł stosownie do art. 437 § 1 KPK
w związku z § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia
1984 r. w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do rad-
ców prawnych i aplikantów radcowskich (Dz.U. Nr 27, poz. 138 ze zm.).
========================================