Tezy
Wypełnienie w karcie dobowej pola "ważna od" i "ważna do" poprzez wpisanie tej samej daty stanowi "skasowanie" karty, która w żadnym razie nie może być już ponownie użyta do innego przejazdu, ani też użyta przez czas dłuższy niż 24 godziny. Doba konkretnego dnia zaczyna się od godziny 00.00 i kończy się o godzinie 24.00. Wpisanie w obu polach tej samej daty bez godzin i minut sprawia, że karta "działa" nie wcześniej niż od godziny 00.00 i nie dłużej niż do godziny 24.00.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Bosakirska (spr.) Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz Protokolant Anna Błaszczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 maja 2006r. sprawy ze skargi R. G. i T. G. - wspólników s.c. "G." na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] stycznia 2006r. nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za wykonywanie transportu drogowego bez uiszczenia opłaty za przejazd po drogach krajowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia [...] czerwca 2005r. 2. stwierdza, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu; 3. zasądza od Głównego Inspektora Transportu Drogowego solidarnie na rzecz R. G. i T. G. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Dnia [...] maja 2005r. o godzinie 1035 Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego w L. poddał kontroli drogowej pojazd nr rej. [...] będący własnością R. G. i T. . prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej "G." s. c. W protokole kontroli stwierdzono wykonywanie transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne bez uiszczenia opłaty za przejazd po drogach krajowych, bowiem posiadana przez kierowcę karta dobowa nie była wypełniona w pozycji godziny i minuty, i zawierała w rubryce ważności tylko datę 31. Karta ta zakupiona była 24 maja 2005r. a użyta w dniu przejazdu tj. 31 maja 2005r. Kierowca A. W. podpisał protokół bez zastrzeżeń. Do protokołu dołączona jest kopia karty opłaty drogowej wypełniona w pozycji "ważna od" wpisem daty "31 maja 2005r." z tym, że cyfry 3 i 1 są wpisane w jednej rubryce, a następna rubryka jest pusta oraz w pozycji "ważna do" również wpisem daty "31 maja 2005r."
Decyzją z dnia [...] czerwca 2005r. nr [...] Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego w L., powołując się na art. 92 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym /Dz. U. nr 204 z 2004r. poz. 2088 z późn. zmianami/ nałożył na R. G. i T. G. karę pieniężną w wysokości 3000 zł. W uzasadnieniu wskazał, że do kontroli przedstawiono dobową kartę opłat [...], nie wypełnioną w pozycji godzin i minut. Karta ta miała błędny zapis w rubrykach ważności, w których wpisano 31. Organ wskazał, że zgodnie z § 5 ust. 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 grudnia 2001r. w sprawie uiszczania przez przedsiębiorców opłat za przejazd po drogach krajowych /Dz. U. nr 150 z 2001r. poz. 1684 z późn. zmianami/ karta niewypełniona lub wypełniona w sposób inny niż określony w rozporządzeniu nie stanowi dokumentu potwierdzającego wniesienie opłaty.
Od tej decyzji odwołał się T. G. Wnosił o ukaranie za wykonywanie transportu z nieprawidłowo wypełnioną kartą opłaty drogowej, nie zaś za brak opłaty drogowej. Wskazywał, że wpisanie w obu rubrykach "ważna od" i "ważna do" tej samej daty - 31 maja 2005r. oznacza, że ważność karty zaczyna się 31 maja o godzinie 0000, a kończy 31 maja 2005r. o godzinie 2400 tj. trwa jedną dobę.
Decyzją nr [...] stycznia 2006r. nr [...] Główny Inspektor Transportu Drogowego powołując się na art. 138 § 1 p.1 KPA i art. 42 ust. 1, art. 87 ust. 1 i 2 i art. 92 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o transporcie drogowym i lp. 1.4.1. załącznika do tej ustawy, a także § 2 ust.2 i § 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 grudnia 2001r. w sprawie uiszczania przez przedsiębiorców opłat za przejazd po drogach krajowych /Dz. U. nr 150 z 2001r. poz. 1684/ oraz art. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw /Dz. U. nr 180 z 2005r. poz.1497/ utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z § 4 ust. 1 cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 14 grudnia 2001r. termin ważności karty należy wpisać tak, aby wszystkie pola karty były wypełnione, przy czym godzinę przejazdu oznacza się czterema cyframi, zaś zgodnie z § 5 ust. 6 karta niewypełniona lub wypełniona w sposób inny niż określony w rozporządzeniu nie stanowi dokumentu potwierdzającego wniesienie opłaty. Karta dobowa niewypełniona w polu godzin i minut nie może być dowodem wniesienia opłaty.
Skargę na tę decyzję wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego R. i T. G. W uzasadnieniu skargi wywiedli jak w odwołaniu i wnosili o potraktowanie uchybienia jako "nieprawidłowego wypełnienia karty" z lp.1.4.4. załącznika do ustawy o transporcie drogowym, nie zaś jako braku opłaty drogowej z lp. 1.4.1. tego załącznika.
Główny Inspektor Transportu Drogowego, w odpowiedzi na skargę wnosił o jej oddalenie. Podnosił, że decyzja jest prawidłowa i nie narusza prawa. W uzasadnieniu wskazał, że karta nie zawierała wszystkich wymaganych wpisów i na podstawie takiej karty nie można ustalić, że była ona wypełniona celem użycia wyłącznie dla potrzeb przewozów realizowanych ściśle określonym pojazdem w ściśle określonym przedziale czasowym.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. nr 153 z 2002r. poz.1269/ sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie z art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. nr 153 z 2002r. poz. 1270/ dalej zwanej p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i nie jest związany zarzutami skargi ani jej wnioskami.
Kontrolując w ten sposób zaskarżone decyzje Sąd stwierdził naruszenie prawa, skarga jest więc uzasadniona.
W sprawie niniejszej stan faktyczny jest niesporny, karta dobowa w polach "ważna od" i "ważna do" miała wpisaną tą samą datę: 31 maja 2005r., przy czym w pozycji "ważna od" cyfry "3" i "1" były wpisane w jednej rubryce, następna rubryka była pusta, zaś potem poprawnie wpisany miesiąc i rok, zaś w polach "godziny i minuty" brak było jakichkolwiek wpisów.
Spór dotyczy skutku stwierdzonej wadliwości tj. czy nieprawidłowo wypełniona karta może być dowodem uiszczenia opłaty za konkretny przejazd, a co za tym idzie, czy doszło tylko do uchybienia polegającego na nieprawidłowym wypełnieniu karty, czy też należy uznać, że wypełniona w opisany wyżej sposób karta nie może być dowodem uiszczenia opłaty drogowej za konkretny przejazd, a zatem należy przyjąć, że opłata nie została uiszczona. Chodzi więc o prawidłowość poczynionych ustaleń faktycznych i stosowne ich zakwalifikowanie w świetle obowiązującego prawa, a więc o wykładnię ustawy o transporcie drogowym i załącznika do niej, stanowiącego kary za konkretne uchybienia oraz cytowanego wyżej rozporządzenia wykonawczego z 14 grudnia 2001r., określającego sposób wnoszenia uiszczenia i dokumentowania uiszczenia opłaty drogowej.
Przystępując do tej wykładni Sąd wziął pod uwagę, że ustawą z dnia 23 lipca 2003r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw
/Dz. U. nr 149 z 2003r. poz. 1452/ złagodzone zostały przepisy o karach za naruszanie różnych obowiązków nałożonych na przedsiębiorców transportowych; m.in. w lp.1.4.4. załącznika do ustawy o transporcie drogowym wprowadzono nowy rodzaj uchybienia polegający na "wykonywaniu transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne z nieprawidłowo wypełnioną kartą opłaty drogowej". Kara za to uchybienie wynosiła 500 zł, zaś kara za brak uiszczenia opłaty drogowej /lp.1.4.1. załącznika/ - 3000zł. Przepisy te weszły w życie 28 września 2003r. Obecnie, po zmianach wprowadzonych cytowaną wyżej ustawą z dnia 29 lipca 2005r. karalność wykonywania transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne z nieprawidłowo wypełnioną kartą opłaty drogowej została utrzymana, a karę podwyższono do 1000 zł. Zgodnie z art. 5 tej ustawy do postępowań administracyjnych wszczętych a niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Tak więc w sprawie niniejszej, w której
decyzja II instancji zapadła 26 stycznia 2006r., stosuje się ustawę w wersji przewidującej uchybienie polegające na nieprawidłowym wypełnieniu karty opłaty drogowej, za które kara wynosiła 500 zł oraz inne uchybienie, polegające na nieuiszczeniu opłaty drogowej, za które kara wynosi
3000 zł.
Wraz ze zmianą ustawy o transporcie drogowym, wprowadzoną wskazaną wyżej ustawą z 23 lipca 2003r., nie zostało zmienione rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 grudnia 2002r. stanowiące w § 5 ust. 6, że karta niewypełniona, lub wypełniona w inny sposób niż określony rozporządzeniem, a także zawierająca poprawki nie stanowi dokumentu potwierdzającego wniesienie opłaty. Rozporządzenie to ciągle obowiązuje, mimo kolejnej zmiany ustawy o transporcie drogowym /ustawą z dnia 29 lipca 2005r./, utrzymującej istnienie uchybienia polegającego na nieprawidłowym wypełnieniu karty opłaty drogowej.
W tym stanie rzeczy jest oczywiste, że istnieje sprzeczność między przepisami rozporządzenia, które jako dowód wniesienia opłaty traktuje tylko kartę wypełnioną prawidłowo /§ 5 ust.6 rozporządzenia z 14 grudnia 2001r./ a przepisami ustawy /załącznik do ustawy o transporcie drogowym p.1.4.4./, które obecnie przewiduje karalność dwóch odrębnych naruszeń prawa: nieuiszczenia opłaty i nieprawidłowego wypełnienia karty. Z tego wysnuć można jeden tylko wniosek, iż obecnie ustawodawca przewiduje sytuację, gdy nieprawidłowo wypełniona karta opłaty drogowej jest jednak dowodem uiszczenia tej opłaty. Należy więc rozważyć jak stosować sprzeczne ze sobą przepisy zmienionej ustawy i rozporządzenia, które w żadnej części nie zostało formalnie uchylone. W ocenie Sądu pierwszeństwo mają przepisy ustawy, po pierwsze z racji rangi aktu prawnego, a po drugie dlatego, iż są późniejsze. Jeśli jednak uznać, że pierwszeństwo mają przepisy załącznika do ustawy o transporcie drogowym, ustanawiające nowe uchybienie polegające na
nieprawidłowym wypełnieniu karty, to należy jednocześnie uznać, że skutek nieprawidłowego wypełnienia karty przewidziany § 5 ust. 6 rozporządzenia /karta nieprawidłowo wypełniona nie jest dowodem uiszczenia opłaty/ nie zawsze występuje. Oznacza to, że mogą być przypadki, kiedy karta jest wypełniona nieprawidłowo, a jednak uznaje się, że opłata za przejazd została uiszczona i wymierza karę tylko za nieprawidłowe wypełnienie karty /500 zł/ oraz inne sytuacje, kiedy nieprawidłowość w wypełnieniu karty jest tego rodzaju, że należy przyjąć, iż nie może być ona dowodem uiszczenia opłaty na konkretny przejazd.
Ustawodawca nie daje definicji nieprawidłowego wypełnienia kraty ani nie wskazuje jakie sytuacje są nieprawidłowym wypełnieniem karty, a jakie są jej niewypełnieniem tj. nieuiszczeniem opłaty. W ocenie Sądu każde uchybienie należy oceniać indywidualnie, mając na względzie, że celem przepisów jest pobranie opłaty drogowej za każdy przejazd. Jeżeli więc karta jest wypełniona nieprawidłowo, ale "skasowana" dla uiszczenia opłaty za konkretny przejazd tzn. wypełniona w sposób uniemożliwiający jej powtórne użycie /dla innego pojazdu, w innym dniu itd./ uchybienie należy traktować łagodniej i karać wg uregulowań p.1.4.4. załącznika do ustawy tj. za nieprawidłowe wypełnienie karty. Gdy zaś karta jest wypełniona wadliwie w sposób, który umożliwia jej ponowne użycie lub nie pozwala na ustalenie, za który przejazd opłatę uiszczono, a więc ma na celu uniknięcie opłaty /np. brak numeru pojazdu, całkowity brak daty uniemożliwiający określenie okresu na jaki karta jest przeznaczona/ a także, gdy karta została wypełniona po
rozpoczęciu przejazdu, należy uznać, że opłata nie została uiszczona i karać za jej brak.
W sprawie niniejszej przedsiębiorcy uiścili opłatę drogową wykupując dobową kartę opłat i wypełniając ją na konkretną dobę: 31 maja 2005r. Nie ulega też wątpliwości, że kartę wypełnili nieprawidłowo, bowiem jej pola "ważna od" i "ważna do" zostały wypełnione niekompletnie i niewłaściwie. Jednak w ocenie Sądu wypełnienie w karcie dobowej pola "ważna od" i "ważna do" poprzez wpisanie tej samej daty 31 maja 2005r. stanowi "skasowanie" karty, która w żadnym razie nie może być już ponownie użyta do innego przejazdu, ani też użyta przez czas dłuższy niż 24 godziny. Doba konkretnego dnia /w tym przypadku 31 maja 2005r./ zaczyna się od godziny 0000 i kończy o godzinie 2400. Wpisanie w obu polach tej samej daty bez godzin i minut sprawia, że karta "działa" nie wcześniej niż 31 maja 2005r. od godziny 0000/wcześniej byłby to 30 maja 2005r. a więc inny dzień niż wpisany w karcie/ i nie dłużej niż do 31 maja 2005r. do godziny 2400/później byłby to inny dzień - tj. 1 czerwca 2006r./. Tak nieprawidłowo wypełniona karta
opłaty drogowej może być dowodem uiszczenia opłaty drogowej, bowiem na jej podstawie można ustalić, że była wypełniona celem użycia wyłącznie dla przewozu realizowanego w ściśle określonym przedziale czasowym i nie stwarza niebezpieczeństwa obejścia przepisów o opłatach drogowych. Takie wypełnienie, choć wadliwe, sprawia że cel przepisu zostaje osiągnięty tzn. opłata za konkretny przejazd została uiszczona.
W sprawie niniejszej organ nie rozważył należycie wagi i skutków wadliwego wypełnienia karty przez skarżących i nie wyjaśnił dlaczego nieprawidłowo wypełniona karta nie może być w tej konkretnej sprawie dowodem uiszczenia opłaty za konkretny przejazd, skoro z jej treści wynika wyraźnie czas, na który została wypełniona tj. jedna doba - 31 maja 2005r. Takim działaniem naruszone zostały przepisy art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i 107 § 3 KPA bowiem materiał dowodowy nie został rozważony należycie, a uzasadnienie decyzji nie odnosi się do argumentacji strony. Organ nie ocenił też sprawy w świetle uregulowań ustawowych ustanawiających możliwość dowodzenia uiszczenia opłaty drogowej przy pomocy nieprawidłowo wypełnionej karty, czym naruszył prawo materialne tj. art. 92 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym w związku z lp. 1.4.4. załącznika do tej ustawy.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ rozważy zgromadzony materiał dowodowy i na jego podstawie poczyni ustalenia co do faktu, czy przedłożona do kontroli nieprawidłowo wypełniona karta opłaty drogowej mogła być dowodem uiszczenia opłaty drogowej za przejazd w dniu 31 maja 2005r. Po poczynieniu prawidłowych ustaleń organ zastosuje właściwe przepisy prawa materialnego.
Ze wskazanych wyżej względów stosownie do art. 145 § 1 p. 1 lit. a i lit. c p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji i uchylił obie decyzje. O wstrzymaniu wykonania uchylonych decyzji do czasu uprawomocnienia wyroku Sąd orzekł na zasadzie art. 152 p.p.s.a. O kosztach postępowania Sąd orzekł stosownie do art. 200, 205 § 1 i 210 § 1 p.p.s.a. i zasądził zwrot uiszczonego wpisu sądowego.