Tezy
Z analizy przepisów zawartych w art. 61 ust. 1-4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. nr 128 poz. 1175 ze zm./ wynika, że skutkiem nie zachowania przedmiotowego terminu przez Stronę jest jedynie brak obowiązku po stronie organu do wydania nowej wizy do czasu zakończenia postępowania i nie jest to równoznaczne z obowiązkiem opuszczenia terytorium RP. Jeśli bowiem organ wyda cudzoziemcowi nową wizę, pomimo braku takiego obowiązku i zalegalizuje tym samym jego dalszy pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie może później podnosić zarzutu nie dopełnienia obowiązku opuszczenia kraju.
Dopiero bowiem brak obowiązku po stronie organu i nie wydanie nowej wizy do czasu zakończenia postępowania przed organem I instancji wskutek nie zachowania terminu określonego w art. 61 ust. 1 zmusza cudzoziemca do opuszczenia kraju zgodnie z art. 61 ust. 4 cytowanej ustawy, a nie wykonanie tego obowiązku powoduje, iż jego pobyt staje się nielegalny, co stanowi obligatoryjną przesłankę do odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony określoną w art. 57 ust. 1 pkt 10 cytowanej ustawy.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Emma K. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 10 listopada 2004 r. (...) w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony - uchyla zaskarżoną decyzję; (...).
Uzasadnienie
Zaskarżoną decyzją, wydaną na podstawie art. 57 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2003 nr 128 poz. 1175 ze zm./, art. 127 par. 2 oraz art. 138 par. 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego /Dz.U. 2000 nr 98 poz. 1071 ze zm./, Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców utrzymał w mocy decyzję Wojewody M. z dnia 25 czerwca 2004 r. (...) o odmowie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, w następującym stanie faktycznym.
Emma K., obywatelka Armenii złożyła w dniu 5 września 2003 r. do Wojewody M. wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony uzasadniając go złym stanem zdrowia i koniecznością przebywania pod stałą opieką lekarską. Powołując się na przedstawione zaświadczenia lekarskie oświadczyła, iż specyfika jej choroby uniemożliwia leczenie w Armenii, co uzasadnia jej pobyt w Polsce ponad 3 miesiące i wydanie karty czasowego pobytu. Na potwierdzenie posiadania środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na terytorium RP przedstawiła oświadczenie notarialne z dnia 13 sierpnia 2003 r., w którym obywatelka polska Teresa Ż. zobowiązała się do zapewnienia wnioskującej meldunku oraz wyżywienia, jak również kosztów leczenia w razie choroby.
Decyzją z dnia 25 czerwca 2004 r. Wojewoda M. odmówił udzielenia cudzoziemce zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, iż pobyt wnioskodawczyni na terytorium RP wymaga posiadania znacznych środków finansowych, czego zainteresowana nie udokumentowała, gdyż oświadczenie Teresy Ż. w przedmiocie zobowiązania do ponoszenia kosztów pobytu i leczenia cudzoziemki nie może zostać uwzględnione przez organ rozpoznający sprawę, ponieważ na ww. osobie nie spoczywa taki obowiązek. W związku z powyższym nie zostały spełnione przesłanki do udzielenia przedmiotowego zezwolenia, określone w art. 53 ust. 3 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach. Ponadto organ stwierdził, że cudzoziemka złożyła wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na 44 dni przed upływem terminu ważności posiadanej wizy tj. z uchybieniem terminu określonego w art. 61 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach.
Po rozpatrzeniu odwołania Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, iż w przypadku zainteresowanej zachodzi okoliczność określona w art. 57 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 50 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, gdyż nie opuściła ona terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed upływem terminu ważności posiadanej wizy pobytowej, na podstawie której przekroczyła granicę Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 lipca 2003 r. Organ II instancji podtrzymał stanowisko Wojewody M. w przedmiocie braku podstaw do uznania oświadczenia Teresy Ż., która zobowiązała się do pokrywania kosztów związanych z pobytem i leczeniem skarżącej, jednakże jednocześnie stwierdził, iż mając na uwadze obecny stan faktyczny sprawy tj. zaświadczenie o stanie rachunku bankowego skarżącej na kwotę 10.000 zł i 1.000 EUR należało uznać, iż Emma K. wypełnia dyspozycję określoną w art. 53 ust. 3 pkt 1 cytowanej ustawy. W związku z powyższym w
podstawie prawnej decyzji organu I instancji zamiast art. 57 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 53 ust. 3 pkt 1 winien zostać powołany art. 57 ust. 1 pkt 10 ustawy o cudzoziemcach. Uchybienie to nie podważa jednak zasadności ww. decyzji.
W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Emma K. wniosła o uchylenie decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców w całości zarzucając naruszenie:
art. 53 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach poprzez niezastosowanie w sprawie jako przesłanki do wydania decyzji, uwzględniającej interes Strony;
art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez zaniechanie wnikliwego rozpatrzenia sprawy.
Skarżąca oświadczyła, iż posiada środki finansowe na pokrycie kosztów zamieszkania i leczenia bez potrzeby korzystania z pomocy społecznej, o czym świadczy zaświadczenie o stanie konta bankowego. Przesłanką, na podstawie której ubiega się o możliwość leczenia w Polsce jest jej stan zdrowia - choruje na cukrzycę typu II, ma wysokie ciśnienie i przeszła zawał serca. Opieka zdrowotna w Armenii stoi na znacznie niższym poziomie niż w Polsce. Skarżąca zakwestionowała prawidłowość zastosowania do jej sytuacji przepisu art. art. 57 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 50 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach i podkreśliła, iż kontynuuje pobyt w Polsce gdyż jej sprawa jest cały czas w toku postępowania i jej rozpatrywanie pozostawia się w gestii coraz to wyższej instancji.
W odpowiedzi na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Ustosunkowując się do zarzutów zawartych w skardze wyjaśnił, iż w przedmiotowej sprawie zaistniała okoliczność obligująca organy orzekające do wydania decyzji negatywnej - niezastosowanie się przez cudzoziemkę do obowiązku opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej /art. 61 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach/. Wskazał ponadto, iż złożenie wniosku po upływie terminu z art. 61 ust. 1 cytowanej ustawy było równoznaczne z koniecznością opuszczenia przez Emma K. terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed upływem okresu pobytu oznaczonego w wizie. Decydując się na pozostanie bez ważnej wizy lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zainteresowana naraża się na wszelkie związane z tym faktem konsekwencje, również w postaci negatywnego rozpatrzenia przedmiotowego wniosku.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Stosownie do art. 1 par. 1 i par. 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz.U. nr 153 poz. 1269/ oraz art. 3 par. 1 i art. 13 par. 1 i par. 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ sąd administracyjny powołany jest do kontroli zaskarżonego orzeczenia pod względem jego legalności. Ocenia zatem, czy decyzja odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jej wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi jej uchylenie. Badając pod tym względem zaskarżoną decyzję, Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem w toku prowadzonego postępowania doszło do naruszenia przepisów, które miało wpływ na wynik sprawy.
Zauważyć należy, iż w przedmiotowej sprawie przesłanką udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, na którą Skarżąca powoływała się we wniosku z dnia 5 września 2003 r., był zły stan zdrowia oraz konieczność kontynuowania leczenia w Polsce. Art. 53 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2003 nr 128 poz. 1175 ze zm./ stanowi, iż: "zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielić cudzoziemcowi, który wykaże, że zachodzą, inne niż określone w ust. 1 art. 53, okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące oraz że posiada środki finansowe niezbędne do pokrycia kosztów pobytu na tym terytorium". Przepis ten przewiduje, że cudzoziemcowi, który spełnia te warunki, "można udzielić" zezwolenia. Ciężar dowodu, że zachodzą okoliczności uzasadniające pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powyżej 3 miesięcy spoczywa na cudzoziemcu. Musi on dowieść, że jego sytuacja osobista, rodzinna lub
ekonomiczna wymaga pozostawania na terytorium RP przez czas przekraczający 3 miesiące oraz że posiada odpowiednie środki finansowe.
Jako materialną podstawę odmowy udzielenia skarżącej zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony organ II instancji wskazał art. 57 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach. Art. 57 ust. 1 pkt 10 cyt. ustawy stanowi: "Cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli nie wykonał obowiązku opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadkach, o których mowa w art. 44 ust. 4, art. 50, art. 59 i art. 61 ust. 4, natomiast stosownie do art. 50 ust. 1 "cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed upływem okresu pobytu oznaczonego w wizie oraz przed upływem okresu ważności wizy, chyba że uzyskał przedłużenie wizy albo zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej".
Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji organ administracji ustalił, iż skarżąca wjechała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 lipca 2003 r. na podstawie wizy pobytowej o symbolu C/2, uprawniającej do 90 dni pobytu i nie opuściła terytorium kraju przed upływem terminu ważności posiadanej wizy pobytowej.
W tym miejscu wskazać należy, iż termin ważności posiadanej przez skarżącą wizy upływał w dniu 18 października 2003 r. Z akt sprawy wynika, iż w dniu 17 października 2003 r., już po wszczęciu postępowania z jej wniosku w przedmiocie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, uzyskała kolejną wizę z terminem ważności do dnia 7 listopada 2003 r. Pismem z dnia 1 grudnia 2003 r. złożonym do Wojewody M. skarżąca wniosła o wyjaśnienie jej sytuacji prawnej wskazując, iż 3 listopada 2003 r. została poinformowana o możliwości odebrania wizy uprawniającej do pobytu do dnia 7 listopada 2003 r. Z akt sprawy wynika, iż kolejną wizę uprawniającą do pobytu do dnia 5 grudnia 2003 r. skarżąca uzyskała w dniu 7 listopada 2003 r. /k. 35 akt adm./. Zauważyć należy, iż z upływem okresu ważności tej wizy skarżąca nie opuściła terytorium RP i nowy wniosek wizowy złożyła dopiero w dniu 18 grudnia 2003 r., jednakże organ administracyjny w dniu 23 marca 2004 r. wydał skarżącej nową wizę uprawniającą do pobytu od 25
marca do 20 czerwca 2004 r., czym zalegalizował jej pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na kolejny okres. W związku z powyższym biorąc pod uwagę przepis art. 50 ust. 1 stwierdzić należy, iż cudzoziemka uzyskując kolejne wizy została zwolniona z obowiązku opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po upływie terminu ważności wizy na podstawie, której wjechała na terytorium RP w dniu 21 lipca 2003 r.
Odnosząc się natomiast do stwierdzenia organów orzekających, że Strona składając wniosek o udzielenie przedmiotowego zezwolenia uchybiła terminowi, określonemu w art. 61 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, co było równoznaczne z koniecznością opuszczenia przez nią terytorium RP przed upływem okresu pobytu oznaczonego w wizie /obowiązek wynikający z art. 61 ust. 4 cyt. ustawy/ wskazać należy, iż organy orzekające niewłaściwie zinterpretowały treść ww. przepisów ustawy o cudzoziemcach. Z uregulowania art. 61 ustawy o cudzoziemcach wynika bowiem jasno, że jeżeli cudzoziemiec złożył wniosek w 45 dniowym terminie, o którym mowa w ust. 1, wówczas wojewoda zobowiązany jest wydać decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony przed upływem okresu pobytu /ust. 2/, w przypadku zaś gdy wydanie decyzji z zachowaniem warunków, o których mowa w ust. 2, jest niemożliwe, wówczas zgodnie z ust. 3 art. 61 wojewoda zobowiązany jest wydać nową wizę na okres pobytu do czasu zakończenia postępowania w
pierwszej instancji. Wykonanie zatem przez cudzoziemca obowiązku wynikającego z art. 61 ust. 1 i złożenie wniosku przed upływem 45 dniowego terminu, rodzi po stronie organu /wojewody/ określone obowiązki, o których mowa w ust. 2 i 3 art. 61, i powoduje obowiązek zalegalizowania pobytu cudzoziemca do czasu zakończenia postępowania w pierwszej instancji.
Z analizy przepisów zawartych w art. 61 ust. 1-4 wynika więc, że skutkiem nie zachowania przedmiotowego terminu przez Stronę jest jedynie brak obowiązku po stronie organu do wydania nowej wizy do czasu zakończenia postępowania i nie jest równoznaczne z obowiązkiem opuszczenia terytorium RP. Jeśli bowiem organ wyda cudzoziemcowi nową wizę, pomimo braku takiego obowiązku i zalegalizuje tym samym jego dalszy pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie może później podnosić zarzutu nie dopełnienia obowiązku opuszczenia kraju. Dopiero bowiem brak obowiązku po stronie organu i nie wydanie nowej wizy do czasu zakończenia postępowania przed organem I instancji wskutek nie zachowania terminu określonego w art. 61 ust. 1 zmusza cudzoziemca do opuszczenia kraju zgodnie z art. 61 ust. 4 cytowanej ustawy, a nie wykonanie tego obowiązku powoduje, iż jego pobyt staje się nielegalny, co stanowi obligatoryjną przesłankę do odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony określoną w art. 57 ust. 1 pkt 10
cytowanej ustawy.
Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie negatywną konsekwencją dla skarżącej nie zachowania terminu określonego w art. 61 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach był jedynie brak obowiązku wydania jej przez Wojewodę M. nowej wizy. Skoro jednak organ nie skorzystał z przysługującego mu prawa odmowy i wydał cudzoziemce nową wizę, legalizując jej pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niedopuszczalne było jego późniejsze stwierdzenie, iż była ona zobowiązana do opuszczenia Polski.
Z zasady prawdy obiektywnej, wyrażonej w art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego, będącej naczelną zasadą postępowania administracyjnego wynika, iż organy administracji publicznej prowadzące postępowanie mają obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego w taki sposób, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością, a zwłaszcza mają obowiązek dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnej sprawy na podstawie analizy całego materiału dowodowego i swoje stanowisko wyrazić w uzasadnieniu podjętej decyzji /vide. wyrok NSA z dnia 17 października 2001 r., I SA 1110/01 - Lex nr 75516/. Z kolei przepis art. 77 par. 1 Kpa nakłada na organy administracji publicznej obowiązek zgromadzenia całego materiału dowodowego koniecznego do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Z powołanego przepisu prawa wynika między innymi, że organ administracji jest zobowiązany z urzędu przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Organ administracji jest zatem zobligowany do podejmowania
w toku postępowania wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy. Dokładne ustalenie stanu faktycznego możliwe jest tylko na podstawie wszystkich istotnych dowodów i poprzez wyjaśnienie wszystkich nasuwających się w sprawie wątpliwości. Zaniechanie przez organ podjęcia czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza gdy strona powołuje się na określone i ważne dla niej okoliczności, jest uchybieniem przepisom postępowania administracyjnego, skutkującym wadliwością decyzji /vide. wyrok NSA z dnia 19 marca 1981 r., SA 234/81 - ONSA 1981 Nr 1 poz. 23/.
Badając zaskarżoną decyzję Sąd stwierdził, że w toku postępowania organ administracji dopuścił się naruszenia ogólnych zasad postępowania administracyjnego, określonych w art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez brak dokładnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i przeprowadzenie nieprawidłowej interpretacji, co doprowadziło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy. Istotne kwestie mające znaczenie dla zasadności rozstrzygnięcia powinny zostać dodatkowo wyjaśnione poprzez przeprowadzenie stosownych czynności w ramach postępowania wyjaśniającego. Postępowanie odwoławcze powinno polegać nie tylko na kontroli postępowania organu I instancji, lecz także na weryfikacji zaskarżonej decyzji pod względem jej legalności i celowości. Powinno mieć miejsce ponowne merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy niejako "od nowa", gdyż organ odwoławczy nie jest związany poczynionymi przez organ I instancji ustaleniami i dokonaną oceną dowodów.
Należało zatem na podstawie art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "a i c", art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./, orzec jak w sentencji wyroku.