V SA/Wa 2/06 - Wyrok WSA w Warszawie z 2006-04-26

Tezy

Brak jakichkolwiek rozważań, które dotyczyłyby zindywidualizowanej oceny "słusznego interesu" skarżącej oraz jej dzieci nie tylko narusza wspomnianą wyżej zasadę postępowania wynikającą z art. 7 Kpa, lecz także godzi w ustanowioną w Konstytucji RP zasadę ochrony rodziny i rodzicielstwa - wartościom podlegającym ochronie prawnej tak w prawie polskim, jak i międzynarodowym.

Zgodnie z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w dniu 4 listopada 1950 r. w Rzymie /Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284 i 285 ze zm./, każdy ma prawo do poszanowania swojego życia rodzinnego. Nie jest dopuszczalna ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Prawo do poszanowania życia rodzinnego nie ma wprawdzie charakteru absolutnego ale ingerencję władzy publicznej w korzystanie z tego prawa powinny usprawiedliwiać okoliczności wskazane w art. 8 ust. 2 Konwencji, a zatem by ingerencja władzy publicznej była konieczna i miała na celu ochronę wartości tam wskazanych /bezpieczeństwa państwowego, bezpieczeństwa publicznego lub dobrobytu gospodarczego kraju, ochronę
porządku i zapobiegania przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób/. Ograniczenia prawa do życia rodzinnego muszą być proporcjonalne. Zasada proporcjonalności wymaga rozważenia sytuacji osobistej i rodzinnej cudzoziemca, w tym między innymi, długotrwałości pobytu w Polsce, ewentualnych przeszkód do zamieszkania z rodziną w kraju pochodzenia cudzoziemca, w tym skutków wynikających dla rodziny z przeniesienia życia rodzinnego do innego kraju.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Irina G. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 6 października 2005 r. (...) w przedmiocie wydalenie cudzoziemca z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - uchyla zaskarżoną decyzję; (...)

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją, wydaną na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 5 i pkt 7 lit. "b" oraz art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. nr 128 poz. 1175 ze zm./ oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach, ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw /Dz.U. nr 94 poz. 788/, art. 127 par. 2 oraz art. 138 par. 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego /Dz.U. 2000 nr 98 poz. 1071 ze zm./, Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców utrzymał w mocy decyzję Wojewody L. z dnia 10 sierpnia 2005 r. (...) w następującym stanie faktycznym.

Wnioskiem z dnia 12.07.2004 r. Komendant L. Oddziału Straży Granicznej, działając na podstawie art. 92 ust. 1 w związku z art. 101 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, wystąpił do Wojewody L. o wydanie decyzji o wydaleniu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Iriny G., bez dokumentów, wskazując jako podstawę prawną art. 88 ust. 1 pkt 1, art. 7b cytowanej ustawy i określenie terminu, miejsca i sposobu wydalenia.

Decyzją z dnia 10 sierpnia 2005 r. Wojewoda L. orzekł o wydaleniu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelki Federacji Rosyjskiej Irina G. W uzasadnieniu powyższej decyzji stwierdzono, że cudzoziemka przebywa na terytorium Polski nielegalnie tj. bez wymaganej wizy pobytowej, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub osiedlenie się, wyczerpując przesłanki, określone w art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach. Organ I instancji stwierdził również, że wobec skarżącej zachodzą przesłanki, określone w art. 88 ust. 1 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach oraz, że nie zastosowała się ona do zobowiązania do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawartego w decyzji o odmowie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, co stanowi przesłankę, określoną w art. 88 ust. 1 pkt 7 lit. "b" ustawy o cudzoziemcach.

Po rozpatrzeniu odwołania Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, iż Irina G. w dniu 17.11.2003 r. wystąpiła za pośrednictwem pełnomocnika do Wojewody L. z wnioskiem o udzielenie jej oraz małoletniemu synowi - Zhirar Zhora G. zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie art. 154 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach. Decyzją z dnia 22.01.2004 r. (...) organ I instancji odmówił udzielenia cudzoziemce oraz małoletniemu synowi wnioskowanego zezwolenia i zobowiązał ich do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie do 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców po rozpatrzeniu odwołania od powyższego rozstrzygnięcia decyzją z dnia 19.07.2004 r. (...) utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Irina G. za pośrednictwem pełnomocnika wniosła na ww. rozstrzygnięcie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wraz z wnioskiem o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców. Organ II instancji
postanowieniem z dnia 06.10.2004 r. (...) wstrzymał wykonanie przedmiotowej decyzji do czasu rozpatrzenia skargi przez sąd administracyjny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 13.12.2004 r. V SA/Wa 2727/04 odrzucił skargę cudzoziemki. Skarga kasacyjna na powyższe postanowienie została odrzucona postanowieniem z dnia 16.02.2005 r. z przyczyn formalnych.

W dniu 12.07.2005 r. Irina G., po przeprowadzonej kontroli legalności pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez funkcjonariuszy L. Oddziału Straży Granicznej została zatrzymana z uwagi na nielegalny pobyt. Ponadto ustalono, iż cudzoziemka nie zastosowała się do zobowiązania do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawartego w decyzji o odmowie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Z uwagi na powyższe fakty Wojewoda L. na wniosek Komendanta L. Oddziału Straży Granicznej w dniu 10.08.2005 r. decyzją (...) orzekł o wydaleniu cudzoziemki z terytorium Polski, zobowiązał ją do opuszczenia tego terytorium w terminie do 14 dni od dnia doręczenia decyzji i nadał powyższemu rozstrzygnięciu rygor natychmiastowej wykonalności. W podstawie prawnej powyższej decyzji organ I instancji zastosował art. 88 ust. 1 pkt 1, pkt 5 i pkt 7 lit. "b" ustawy o cudzoziemcach.

Organ odwoławczy uznał, że zaskarżona decyzja organu I instancji została wydana zgodnie z przepisami. Niewątpliwy jest fakt nielegalnego pobytu cudzoziemki na terytorium Polski. Irina G. nie posiada żadnego, stosownego zezwolenia, uprawniającego ją do przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W postanowieniu Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 6.10.2004 r. (...) powołano art. 61 par. 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, który stanowi, iż wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji. Jak wynika z akt sprawy, Irina G. wiedziała o rozstrzygnięciu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13.12.2004 r. V SA/Wa 2727/04. Mając na uwadze treść ww. przepisu oraz powyższe ustalenia, Irina G., pomimo złożonej przez pełnomocnika skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, zobowiązana była opuścić
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po wydaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ww. postanowienia z dnia 13.12.2004 r., orzekającego o odrzuceniu skargi na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 19.07.2004 r. (...), czego nie uczyniła, decydując się na nielegalny pobyt. Odnosząc się do wyjaśnień cudzoziemki zawartych w odwołaniu, iż nie została poinformowana przez pełnomocnika o postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16.02.2005 r., orzekającym o odrzuceniu skargi kasacyjnej, organ stwierdził, że jakkolwiek wyjaśnienia te wydają się wiarygodne, nie mogą mieć wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Odnosząc się do podnoszonych w odwołaniu faktów, że małoletnie córki skarżącej - Alina i Ani G. uzyskały zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie art. 154 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, udzielone przez Wojewodę L. na mocy decyzji z dnia 8.08.2005 r. (...) i (...) z terminem ważności do dnia 7.08.2006 r. oraz fakt, że
wystąpiła do Wojewody L. z wnioskiem o wydanie jej wizy pobytowej w trybie art. 33 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach., organ odwoławczy stwierdził, że udzielenie przez Wojewodę L. zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie art. 154 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach małoletnim córkom cudzoziemki nie może stanowić okoliczności, uzasadniającej uchylenie przez Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców decyzji organu I instancji orzekającej o wydaleniu Iriny G. Przepisy ustawy o cudzoziemcach określają konkretne przesłanki, uzasadniające wydanie przez stosowne organy decyzji o wydaleniu cudzoziemca z terytorium Polski, nie wskazując na okoliczności, które mogłyby uzasadniać uchylenie takiej decyzji, pomimo oczywistego naruszenia przez cudzoziemca tych przepisów.

W konkluzji Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców uznał, że wobec Iriny G. zachodzą przesłanki, określone w art. 88 ust. 1 pkt 1 i pkt 7 lit. "b" ustawy o cudzoziemcach, stanowiące podstawę do wydalenia jej z terytorium Polski. Materiał dowodowy sprawy nie pozwala natomiast na przyjęcie, że skarżąca stanowi zagrożenie dla ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, o którym mowa w art. 88 ust. 5 ustawy o cudzoziemcach. Organ odwoławczy ustalił także, że wobec Iriny G. nie zachodzą przesłanki uzasadniające udzielenie jej zgody na pobyt tolerowany, określone w art. 97 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik Iriny G. wniósł o uchylenie decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 6.10.2005 r. i zarzucił:

1. rażące naruszenie przepisów prawa, tj.

-art. 7, art. 8 i art. 107 par. 3 Kpa;

oraz naruszenie przepisów prawa materialnego:

-art. 8 Europejskiej Konwencji Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r.

-art. 3 i art. 9 Konwencji Praw Dziecka z 1991 r.

-art. 72 Konstytucji RP

a także naruszenie interesu prawnego strony, co pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego

1. sprzeczność istotnych ustaleń Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie jako podstawy prawnej decyzji art. 88 ust. 1 pkt 1 i art. 88 ust. 1 pkt 7b ustawy o cudzoziemcach z pominięciem szeregu istotnych faktów i zdarzeń, które świadczą o tym, że nielegalny pobyt strony jest wyłącznie skutkiem wadliwego działania w sposób ciągły urzędów, organów i osób.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że przedmiotowa decyzja zobowiązuje do opuszczenia terytorium RP matkę trójki dzieci pozostających na jej utrzymaniu, co do których sprawuje ona pełnię władzy rodzicielskiej. Skarżąca i jej mąż, wraz z dwoma małoletnimi córkami, przyjechali legalnie do Polski na podstawie zaproszeń. w 1994 r. W 1995 r. urodził się w Z.-G. ich syn Żirar Zora, który nigdy nie opuszczał terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Chłopiec posługuje się jedynie językiem polskim, uczęszcza do polskiej szkoły, został wychowany w wierze katolickiej i polskiej kulturze. Kilka lat po zamieszkaniu w Polsce, skarżąca i jej mąż zrzekli się obywatelstwa ormiańskiego, w celu nabycia obywatelstwa rosyjskiego. Status dzieci, po utracie pierwotnego obywatelstwa, nie został uregulowany - w chwili obecnej wszystkie dzieci są bezpaństwowcami. Mąż cudzoziemki - G. nie otrzymał kolejnego przedłużenia zezwolenia na zamieszkanie w Polsce i na podstawie decyzji o wydaleniu z 23 czerwca 2004 r., został zmuszony do
opuszczenia terytorium RP. W skardze podkreślono, że pozbawienie kontaktu z ojcem, a następnie odmowna decyzja właściwego organu w sprawie zezwolenia na zamieszkanie w Polsce matki dzieci, a w końcu zobowiązanie jej do opuszczenia terytorium RP, godzą w integralność życia rodzinnego. W dniu 10 sierpnia 2005 r. została wydana przez Wojewodę L. decyzja zobowiązująca skarżącą do opuszczenia kraju, przy czym prowadzone przed tym samym organem postępowanie o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony jej małoletnim dzieciom, zakończyło się wydaniem decyzji pozytywnej. W ocenie skarżącej taki stan rzeczy godzi przede wszystkim w jedność rodziny, oraz nie uwzględnia interesów małoletnich dzieci. Przyczyny uzasadniające wydanie pozytywnej decyzji w sprawie zezwolenia na zamieszkanie dzieci, w niniejszej sprawie dotyczą zarazem, ich matki, a co za tym idzie, nielogiczne i nie do utrzymania jest różnicowanie sytuacji tych osób w postaci legalizacji pobytu jednych, a zobowiązania do wyjazdu innych. W
skardze wskazano na naruszenie art. 47 Konstytucji RP. Podkreślono, że skarżąca przez cały okres do wydania decyzji o wydaleniu była przekonana, że jej sprawa wciąż jest w fazie załatwiania, a postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji jest nadal aktualne.

W odpowiedzi na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Uprawnienia Sądu określone przepisami m.in. art. 1 par. 1 i par. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz.U. nr 153 poz. 1269/ oraz art. 3 par. 1 cytowanej wyżej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sprowadzają się do kontroli zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Kierując się tymi przesłankami i badając zaskarżoną decyzję w granicach określonych przepisami ww. ustaw Sąd uznał, że decyzja ta narusza zarówno prawo materialne jak i przepisy postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

Jako materialnoprawną podstawę decyzji o wydaleniu Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji Cudzoziemców wskazał przepis art. 88 ust. 1 pkt 1 i 7 lit. "b" ustawy o cudzoziemcach powołując się na ustalony w toku postępowania przed organem I instancji nielegalny pobyt cudzoziemki na terytorium RP i fakt, że cudzoziemka nie opuściła dobrowolnie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie określonym w decyzji o odmowie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Za trafne należy uznać zarzuty skargi, że decyzja ta została wydana - z mającym wpływ na wynik sprawy naruszeniem przepisów art. 7-8, art. 77 i art. 107 par. 3 Kpa. - bez należytego ustalenia stanu faktycznego sprawy i wyjaśnienia sytuacji osobistej i rodzinnej skarżącej. Wydając decyzję organy nie odniosły się w sposób wyczerpujący do podnoszonych przez skarżącą okoliczności, zarzutów i dowodów przedłożonych na ich poparcie.

Art. 7 Kpa, nakazuje organom, aby w toku postępowania miały na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Tymczasem w toku prowadzonego w niniejszej sprawie postępowania kwestia słusznego interesu Iriny G., jak również trójki jej małoletnich dzieci, w zasadzie w ogóle nie była rozważana. Brak jakichkolwiek rozważań, które dotyczyłyby zindywidualizowanej oceny "słusznego interesu" skarżącej oraz jej dzieci nie tylko narusza wspomnianą wyżej zasadę postępowania wynikającą z art. 7 Kpa, lecz także godzi w ustanowioną w Konstytucji RP zasadę ochrony rodziny i rodzicielstwa - wartościom podlegającym ochronie prawnej tak w prawie polskim, jak i międzynarodowym.

Zgodnie z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w dniu 4 listopada 1950 r. w Rzymie /Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284 i 285 ze zm./, każdy ma prawo do poszanowania swojego życia rodzinnego. Nie jest dopuszczalna ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Prawo do poszanowania życia rodzinnego nie ma wprawdzie charakteru absolutnego ale ingerencję władzy publicznej w korzystanie z tego prawa powinny usprawiedliwiać okoliczności wskazane w art. 8 ust. 2 Konwencji, a zatem by ingerencja władzy publicznej była konieczna i miała na celu ochronę wartości tam wskazanych /bezpieczeństwa państwowego, bezpieczeństwa publicznego lub dobrobytu gospodarczego kraju, ochronę
porządku i zapobiegania przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób/. Ograniczenia prawa do życia rodzinnego muszą być proporcjonalne. Zasada proporcjonalności wymaga rozważenia sytuacji osobistej i rodzinnej cudzoziemca, w tym między innymi, długotrwałości pobytu w Polsce, ewentualnych przeszkód do zamieszkania z rodziną w kraju pochodzenia cudzoziemca, w tym skutków wynikających dla rodziny z przeniesienia życia rodzinnego do innego kraju.

W toku postępowania administracyjnego, skarżąca wielokrotnie podnosiła, że posiada w Polsce trójkę małoletnich dzieci. Córki przebywają w Polsce od 1994 r., a syn - od chwili urodzenia w roku 1995. Wskazywała, że decyzja o wydaleniu spowoduje rozstanie się z dziećmi, które ucząc się w Polsce i posiadając wydane przez Wojewodę L. zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium RP /córki/- będą pozbawione opieki matki. Wskazywała również, że dzieci pozostają obecnie w Polsce pod jej wyłączną opieką, są bezpaństwowcami. Podkreślała fakt samodzielnego utrzymywania rodziny z dochodów uzyskiwanych z firmy M., której jest udziałowcem.

W skardze skarżąca podtrzymała powyższe stwierdzenia.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy należy zgłoszony zarzut wyjaśnić i ocenić.

Na podstawie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ochronie przed wydaleniem podlegają bowiem więzi rodzinne istniejące pomiędzy rodzicami i dziećmi. Europejski Trybunał Praw Człowieka nie kwestionuje wprawdzie zasady, że państwa mają prawo regulować zasady wydalenia cudzoziemców, ale Trybunał jednocześnie wyraźnie przyjmuje, że wydalenie nie może następować z naruszeniem Konwencji.

W rozpoznawanej sprawie, nie jest wykluczone, że decyzja o wydaleniu może okazać się niedopuszczalna, zważywszy na ochronę wynikającą z art. 8 Konwencji. W tym też kontekście należy uznać, że sprawa nie została dostatecznie wyjaśniona i zarzut wskazany w skardze, że organ II instancji nie rozważył sytuacji rodzinnej skarżącej jest uzasadniony.

Z powyższych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "a i c" oraz art. 152 i art. 200 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ orzekł jak w sentencji wyroku.