Tezy
Niewątpliwie artykuł 57 ust. 1 /w tym także pkt 7/ ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. nr 128 poz. 1175 ze zm./ należy do kategorii przepisów dla organu wiążących, a to oznacza, że jeżeli ustalony stan faktyczny sprawy odpowiada treści przepisu - skutek jest określony w przepisie, a organ nie ma wyboru, co do treści rozstrzygnięcia. Tym większe znaczenie ma więc prawidłowe ustalenie stanu faktycznego oraz poprawne odczytanie treści przepisu, gdyż właściwa jego interpretacja jest punktem odniesienia i podstawowym warunkiem prawidłowego rozstrzygnięcia.
Zdaniem Sądu należy wziąć przede wszystkim pod rozwagę celowościową wykładnię art. 57 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy o cudzoziemcach stanowiącego materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji. Istota wykładni funkcjonalnej wyraża się w ustaleniu znaczenia przepisu zgodnie z celem /prawdopodobnym, domniemanym/, jaki chciał osiągnąć ustawodawca stanowiąc taki przepis, czy gałąź prawa. W cytowanym powyżej przepisie Ustawodawca przewidział swoistą sankcję w postaci odmowy udzielenia zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, który poprzez zawarcie we wniosku fałszywych informacji wprowadził w błąd organ prowadzący postępowanie. Tym niemniej przesłanka ta nie powinna uzasadniać odmowy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że wniosek został wypełniony pod wpływem błędnego przeświadczenia o składaniu prawdziwego oświadczenia zgodnego ze stanem faktycznym.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Olha K.-K. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 30 czerwca 2005 r. (...) w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony - uchyla zaskarżoną decyzję; (...).
Uzasadnienie
W dniu 27 grudnia 2004 r. skarżąca Olha K.-K., obywatelka Ukrainy, wystąpiła do Wojewody L. z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Powyższy wniosek uzasadniła pobytem w Polsce od 2000 r. oraz faktem sprawowania opieki nad ojcem swojego zmarłego męża - Wacławem K. Skarżąca wskazała ponadto, że jest właścicielką nieruchomości w K., w skład której wchodzi budynek gospodarczy i grunt o powierzchni 2.300 m2. Wojewoda L. decyzją z dnia 4.02.2005 r. (...) odmówił udzielenia skarżącej wnioskowanego zezwolenia stwierdzając, że zachodzi wobec niej przesłanka z art. 57 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. nr 128 poz. 1175 ze zm./, stosownie do której cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje. W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji podniesiono również, że cudzoziemka składając wniosek o
udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zataiła prawdę podając, że nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawach o wykroczenia.
Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem skarżąca działając przez swojego pełnomocnika złożyła w ustawowym terminie odwołanie do Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, zarzucając naruszenie art. 57 ust. 1 pkt 7 ustawy o cudzoziemcach poprzez błędne uznanie, iż wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zawierał fałszywe informacje. W odwołaniu pełnomocnik wskazał, że cudzoziemka bez złej woli nie podała faktu toczącego się wobec niej postępowania sądowego, z uwagi na nietypowość sprawy.
Po rozpatrzeniu odwołania skarżącej, Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców decyzją (...) z dnia 30 czerwca 2005 r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody L. w sprawie odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Uzasadniając tak zajęte stanowisko organ wskazał, iż występując w dniu 27.12.2004 r. z przedmiotowym wnioskiem do Wojewody L. Olha K.-K. na str. 6 wniosku w części E pkt VIII wpisała, że nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawach o wykroczenia. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika natomiast, że wyrokiem nakazowym z dnia 19.05.2004 r. (...) Sąd Rejonowy we W. uznał cudzoziemkę winną niedopełnienia ciążącego na niej obowiązku przerejestrowania nabytego samochodu marki "Renault 19" (...) i wymierzył jej karę grzywny w wysokości 100 PLN. Olha K.-K. w dniu 26.05.2004 r. wniosła sprzeciw od ww. wyroku nakazowego do Sądu Rejonowego we W. Pismem z dnia 27.01.2005 r. (...) Sąd Rejonowy we W. poinformował organ I instancji, że
postępowanie w powyższej sprawie nie zostało zakończone, a kolejny termin rozprawy wyznaczono na dzień 8.02.2005 r. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że Olha K.-K. czynnie uczestniczyła w prowadzonym przez Sąd Rejonowy we W. postępowaniu, stawiając się na wyznaczone rozprawy, a w dniu 8.10.2004 r. zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego we W. z dnia 9.09.2004 r. (...) Cudzoziemka została poddana badaniu sądowo-psychiatrycznemu przeprowadzonemu przez biegłego psychiatrę, z którego wynika, że cudzoziemka wiedziała o toczącym się przeciwko niej postępowaniu sądowym w sprawie o wykroczenie, w którym występowała jako obwiniona. Odnośnie natomiast wyjaśnień pełnomocnika Olhi K.-K. organ podkreślił, że pytanie zawarte na str. 6 przedmiotowego wniosku w części E pkt VIII jest pytaniem ogólnym: "Czy toczy się przeciwko Pani /Panu/ postępowanie karne lub postępowanie w sprawach o wykroczenia?" nie wskazującym na istnienie rodzaju toczących się postępowań karnych, czy postępowań w sprawach o
wykroczenia, których ze względu na ich specyfikę, czy przeświadczenie obwinionego o pokrzywdzeniu nie należy uwzględniać przy wypełnianiu powyższego punktu. Ponadto, jak wynika z akt przedmiotowej sprawy, Olha K.-K. składała przedmiotowy wniosek osobiście w L. Urzędzie Wojewódzkim i w dniu złożenia wniosku własnoręcznie podpisała odbiór pouczenia w języku polskim, tak więc wątpliwości, czy toczące się postępowanie sądowe, w którym uczestniczyła jako Obwiniona należy uwzględnić w punkcie VIII części E wniosku mogła wyjaśnić, zasięgając opinii pracownika organu I instancji. Organ wskazał ponadto, że na 7 stronie formularza wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zamieszczone jest pouczenie, że złożenie wniosku lub dołączenie dokumentów zawierających nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje, a także zeznanie w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony nieprawdy, zatajenie prawdy, podrobienie, przerobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny lub
używanie takiego dokumentu jako autentycznego spowoduje odmowę udzielenia zezwolenia lub jego cofnięcie. Olha K.-K. własnoręcznie podpisała przedmiotowy wniosek biorąc tym samym odpowiedzialność za treści w nim zawarte. W ocenie organu II instancji złożone w toku postępowania odwoławczego wyjaśnienia dotyczące wpisania w pkt VII części E przedmiotowego wniosku nieprawdziwych informacji nie mogą zostać uwzględnione. Tym samym, zdaniem organu, wobec wnioskodawczyni zachodzi przesłanka z art. 57 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy o cudzoziemcach, stosownie do której cudzoziemcowi odmawia się udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje.
Jednocześnie wyjaśniono, iż podniesione przez cudzoziemkę okoliczności związane z umotywowaniem wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w ocenie Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców mogłyby stanowić podstawę do udzielenia Stronie wnioskowanego zezwolenia na podstawie przepisów art. 53 ust. 3 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach, stosownie do którego zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielić cudzoziemcowi, który wykaże, że zachodzą inne, niż określone w ust. 1, okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące oraz że posiada środki finansowe niezbędne do pokrycia kosztów pobytu na tym terytorium. Tym niemniej podkreślono, że dokonane ustalenia zobligowały organ rozpatrujący sprawę do odmowy udzielenia zainteresowanej wnioskowanego zezwolenia z uwagi na wcześniej cytowane postanowienia art. 57 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy o cudzoziemcach.
Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wskazał również, że zaskarżone rozstrzygnięcie uwzględnia pozytywne stanowisko Komendanta (...) Oddziału Straży Granicznej /wyrażone w postanowieniu z dnia 18.01.2005 r./, które ma charakter jedynie pomocniczy w postępowaniu i nie obliguje organów rozpoznających przedmiotowy wniosek do podjęcia określonego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.
Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem skarżąca wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzucając ww. decyzji:
- naruszenie art. 57 ust. 1 pkt 7 ustawy o cudzoziemcach poprzez uznanie, że z winy umyślnej lub świadomie z lekkomyślności lub niedbalstwa skarżąca zataiła prawdę o sprawie o wykroczenie - jednostronną ocenę dowodów,
oraz wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Rozwijając w motywach skargi podniesione zarzuty skarżąca wskazała m.in., że od kilku lat przebywa na terenie Polski i posiada ustawowe uprawnienia do starania się o osiedlenie w Polsce, prowadzi gospodarstwo rolne, jest właścicielem nieruchomości, a ponadto stale opiekuje się ojcem nieżyjącego męża - inwalidą w wieku 83 lat. Jednocześnie skarżąca podkreśliła, iż była przekonana o prawidłowości wypełnionego wniosku, a zaistniały błąd był niezawiniony. Wskazała również, że obecnie stara się o wydanie wizy w trybie art. 33 ustawy o cudzoziemcach.
W odpowiedzi na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Na wstępie wskazać należy, że sądy administracyjne w tym sąd wojewódzki, sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, która jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej - patrz art. 1 par. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz.U. nr 153 poz. 1269/. Uzupełnieniem tego zapisu jest treść art. 3 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, w którym wskazano, iż owe sądy stosują środki określone w ustawie.
Powyższe regulacje określają podstawową funkcję sądownictwa i toczącego się przed nim postępowania. Jest nią - bez wątpienia - sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez działalność kontrolną polegającą na zbadaniu, czy organ administracji publicznej nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. W tym zakresie mieści się ocena, czy zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jego wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi jego uchylenie.
Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 marca 2004 r. V SA 1331/03: "(...) podstawowym celem tejże kontroli jest eliminowanie z porządku prawnego aktów /zwłaszcza decyzji i postanowień/, a także czynności organów administracji publicznej niezgodnych z prawem i dążenie do przywrócenia stanu, który nie będzie z nimi pozostawał w sprzeczności. Ta funkcja kontroli sądowej jest istotna zarówno z punktu widzenia podmiotu skarżącej, jak i całego aparatu administracyjnego państwa, który winien być zainteresowany w eliminowaniu z obrotu prawnego niezgodnych z prawem aktów i czynności swoich funkcjonariuszy. Prawidłowość podejmowanych działań, a tym samym legalność działania organów administracyjnych, stanowi bowiem istotny element efektywności i ważną przesłankę istnienia społecznej akceptacji działania organów administracji państwa. Stopień zaś akceptacji działania organów administracji państwowej, jak też samorządowej, przenoszony jest na ocenę funkcjonowania całego państwa".
Kierując się tymi przesłankami i badając zaskarżoną decyzję w granicach określonych przepisami powołanych wyżej ustaw, Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.
Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowi art. 57 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach /Dz.U. nr 128 poz. 1175 ze zm./.
W cytowanym powyżej przepisie, w kolejnych punktach 1-10, ustawodawca enumeratywnie wymienił szereg przesłanek /okoliczności/, których zaistnienie powoduje odmowę udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, w tym również te, na które powołał się organ w zaskarżonej decyzji uznając, że Skarżącej należy odmówić udzielenia zezwolenia, albowiem "w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony złożyła wniosek lub dołączyła do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje".
Niewątpliwie artykuł 57 ust. 1 /w tym także pkt 7/ ustawy o cudzoziemcach należy do kategorii przepisów dla organu wiążących, a to oznacza, że jeżeli ustalony stan faktyczny sprawy odpowiada treści przepisu - skutek jest określony w przepisie, a organ nie ma wyboru, co do treści rozstrzygnięcia. Tym większe znaczenie ma więc prawidłowe ustalenie stanu faktycznego oraz poprawne odczytanie treści przepisu, gdyż właściwa jego interpretacja jest punktem odniesienia i podstawowym warunkiem prawidłowego rozstrzygnięcia.
W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie organ nie wyjaśnił w sposób wyczerpujący podnoszonej przez skarżącą okoliczności nieumyślnego popełnienia błędu przy wypełnianiu przedmiotowego wniosku, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tym bardziej, że jak sam organ wskazuje, podniesione przez cudzoziemkę okoliczności związane z umotywowaniem wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony mogłyby stanowić podstawę do udzielenia skarżącej wnioskowanego zezwolenia na podstawie przepisów art. 53 ust. 3 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach, stosownie do którego, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielić cudzoziemcowi, który wykaże, że zachodzą inne, niż określone w ust. 1, okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące oraz że posiada środki finansowe niezbędne do pokrycia kosztów pobytu na tym terytorium.
Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2005 r. pełnomocnik skarżącej złożył do akt sprawy odpis wyroku w sprawie (...), z którego wynika, że skarżąca została uniewinniona od dokonania zarzucanego jej czynu.
Zdaniem Sądu, w tak zaistniałych okolicznościach, należy wziąć przede wszystkim pod rozwagę celowościową wykładnię art. 57 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy o cudzoziemcach stanowiącego materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji. Istota wykładni funkcjonalnej wyraża się w ustaleniu znaczenia przepisu zgodnie z celem /prawdopodobnym, domniemanym/, jaki chciał osiągnąć ustawodawca stanowiąc taki przepis, czy gałąź prawa. W cytowanym powyżej przepisie Ustawodawca przewidział swoistą sankcję w postaci odmowy udzielenia zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, który poprzez zawarcie we wniosku fałszywych informacji wprowadził w błąd organ prowadzący postępowanie. Tym niemniej przesłanka ta nie powinna uzasadniać odmowy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że wniosek został wypełniony pod wpływem błędnego przeświadczenia o składaniu prawdziwego oświadczenia zgodnego ze stanem faktycznym. Postępowanie sądowe toczące się przeciwko skarżącej zostało zakończone wyrokiem uniewinniającym skarżącą od dokonania zarzucanego jej czynu,
co wskazuje na to, że zamiarem skarżącej w żadnym razie nie było obejście przepisów prawa ani tym bardziej wprowadzenie w błąd organu prowadzącego postępowanie.
Należy w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z art. 7 ww. ustawy o cudzoziemcach do postępowań w sprawach uregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Oznacza to, że również w uregulowanych w rozdziale 4 tej ustawy sprawach zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony stosuje się przepisy Kpa /poza wyraźnie wyłączonym przez art. 55 ust. 2 artykułem 79/, a zatem stosuje się także art. 7 Kpa wyrażający naczelną zasadę postępowania administracyjnego, tj. zasadę prawdy obiektywnej, zgodnie z którą organ prowadzący postępowanie ma obowiązek podjąć z urzędu wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
Należy więc stwierdzić, że w toku postępowania doszło do naruszenia przepisów i zasad ogólnych postępowania, w szczególności tych zasad, które nakazują organom administracji publicznej uwzględniać interes społeczny i słuszny interes obywateli /art. 7 Kpa/ oraz działać w sposób budzący zaufanie do organów Państwa /art. 8 Kpa/, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy.
Z powyższych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "a" i "c" oraz art. 152 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ orzekł jak w sentencji wyroku.