Tezy
Prowadzenie działalności rolniczej zdefiniowane zostało w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego /Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592/, jest nią prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Niezasadne jest więc twierdzenie skarżącej, która powołując się na definicję działalności rolniczej określoną w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /t.j. Dz.U. 2000 nr 54 poz. 654 ze zm./ uznaje, za taką przechowywanie /w ramach sprzedaży owoców oraz warzyw/ roślin przez okres 30 dni, kiedy następuje ich biologiczny wzrost.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi A.-S. Sp. z o.o. w G. na postanowienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 maja 2005 r. (...) w przedmiocie sprzeciwu na wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości - oddala skargę.
Uzasadnienie
A.-S. Sp. z o. o. z siedzibą w G., będąca cudzoziemcem w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców /t.j. Dz.U. 2004 nr 167 poz. 1758 ze zm./, wystąpiła do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnej oznaczonej jako działka nr 179 oraz 182 o łącznej powierzchni 1,10 ha położonej w G., gmina M., województwo D., będącej własnością Józefy S., i Ewy Alicji P. Stosownie do art. art. 1 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pismem z dnia 10 grudnia 2004 r., (...) o zajęcie stanowiska w przedstawionej wyżej kwestii.
Po rozpoznaniu sprawy, postanowieniem z dnia 4 lutego 2005 r. (...) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zgłosił sprzeciw na nabycie przedmiotowej nieruchomości rolnej. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy M. przedmiotowa nieruchomość przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową niskiej intensywności wraz z usługami towarzyszącymi. Przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa warzyw i owoców, a także handel metalami i rudami metali /w szczególności wyrobami metalowymi/. Na działkach objętych wnioskiem ma powstać magazyn służący prowadzeniu hurtowego handlu warzywami i owocami. Zamiar wnioskodawcy jest niezgodny z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego terenu. Wskazał również, iż jedynymi udziałowcami spółki są obywatele Niemiec, zamieszkujący stale w Niemczech, którzy poza faktem zawiązania spółki nie wykazują żadnych innych więzi z Polską.
Po rozpatrzeniu wniosku Spółki A.-S. o ponowne rozpatrzenie sprawy postanowieniem z 17 maja 2005 r. (...) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, iż w skład przedmiotowej nieruchomości wchodzą w przeważającej części użytki rolne. Natomiast przedmiotem działalności spółki nie jest działalność rolnicza. Biorąc pod uwagę rolniczy charakter omawianych działek organ zauważył, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie zgłasza sprzeciwu na nabywanie gruntów rolnych przez podmioty zagraniczne jedynie w tych przypadkach, gdy cudzoziemiec zapewni racjonalną gospodarkę rolną. Przedmiotem oceny Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest zgodność planowanych inwestycji /formy zagospodarowania terenu/ z interesami rolnictwa przy uwzględnieniu rolnego charakteru objętych wnioskiem nieruchomości.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie A.-S. Sp. z o.o. w G. wniosła o:
I. uchylenie zaskarżonego postanowienia zarzucając:
- naruszenie art. 1a ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców /t.j. Dz.U. 2004 nr 167 poz. 1758/,
- par. 5 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 26 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych informacji oraz rodzajów dokumentów jakie jest obowiązany przedstawić cudzoziemiec ubiegający się o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości /Dz.U. 2004 nr 94 poz. 952/,
- art. 7 w związku z art. 9 i art. 11 Kpa poprzez podstępne działanie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi polegające na zmianie argumentacji dotyczącej odmowy w postaci sprzeciwu poprzez powołanie się na klauzulę, zapewnienia racjonalnej gospodarki rolnej" bez wskazania braku przesłanek po stronie wnioskodawcy, które byłyby sprzeczne z racjonalna gospodarką rolną,
- art. 124 par. 2 Kpa poprzez brak uzasadnienia faktycznego i prawnego postanowienia
- art. 43 oraz art. 32 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską /TWE Dziennik Urzędowy UE C 235 z 24 grudnia 2002 r./,
II. stwierdzenie nieważności postępowania w oparciu o art. 156 par. 1 pkt 2 w związku z art. 126 Kpa poprzez rażące naruszenie prawa polegające na wprowadzeniu w błąd wnioskodawcy co do przesłanek, którymi kierowało się Ministerstwo wydając przedmiotowe postanowienie oraz braku podstaw prawnych i faktycznych do wyrażenia sprzeciwu.
W uzasadnieniu skargi spółka podniosła, iż Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w pierwszym postanowieniu z 4 lutego 2005 r. nie powołał się na zasady racjonalnej gospodarki rolnej a podniesienie tego argumentu dopiero na etapie postępowania odwoławczego pozbawia stronę możliwości złożenia wyjaśnień i obrony swoich praw i daje podstawę do stwierdzenia nieważności zaskarżonego postanowienia. Skarżąca podała, iż w ramach handlu owocami i warzywami zamierza przechowywać rośliny, gdzie następuje ich biologiczny wzrost w okresie 30 dni co zgodnie z ustawą o podatku dochodowym uważa się za działalność rolniczą. Świadczy to o tym, że stanowisko organu nie jest zgodne ze stanem faktycznym.
Skarżąca podkreśliła, iż z 1,10 ha będącego przedmiotem postępowania 0,87 ha stanowią użytki rolne zabudowane, łąki i pastwiska ostatniej najgorszej czwartej klasy gruntów, znajdujących się na terenach przedgórza Sudetów. Ponadto spółka na części terenu zamierza także utrzymywać dotychczasowy drzewostan sadowniczy. Zdaniem skarżącej ustawowy warunek udzielenia zgody na nabycie nieruchomości - dotyczący więzi strony z Polską został w postępowaniu administracyjnym spełniony. Również dołączone do wniosku o udzielenie zgody dokumenty potwierdzają wykonywanie działalności gospodarczej.
Odnosząc się do pisma Burmistrza Miasta i Gminy M. z dnia 2 grudnia 2004 r. skarżąca stwierdziła, że nie ma w nim mowy o niezgodności zamiaru strony z ustaleniami Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego tego terenu. Prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na handlu warzywami, owocami i wyrobami stalowymi mieści się w pojęciu, "usług towarzyszących" biorąc pod uwagę charakter rolniczy gruntów i lokalizacje przedmiotowej nieruchomości. Dlatego też lokalne władze w osobie Burmistrza Miasta i Gminy M., a także Przewodniczącego Rady S. pozytywnie zaopiniowały planowane przedsięwzięcie. Skarżąca dodała, iż studium w przeciwieństwie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego, nie może być podstawą do wydania decyzji czy postanowień.
Końcowo skarżąca podniosła, iż konsekwencją naruszenia przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przepisów prawa wewnętrznego jest naruszenie art. 43 oraz art. 32 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską /TWE Dziennik Urzędowy UE C 235 z 24 grudnia 2002 r./. Zgodnie z powołanymi przepisami ograniczenie swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane. Swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.
W odpowiedzi na skargę Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wniósł o oddalenie skargi podtrzymując argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Na wstępie zauważyć należy, że sądy administracyjne w tym sąd wojewódzki, sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, która jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej - patrz art. 1 par. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz.U. nr 153 poz. 1269/. Uzupełnieniem tego zapisu jest treść art. 3 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./, w którym wskazano, iż owe sądy stosują środki określone w ustawie.
Powyższe regulacje określają podstawową funkcję sądownictwa i toczącego się przed nim postępowania. Jest nią - bez wątpienia - sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez działalność kontrolną nad wykonywaniem administracji publicznej.
W tym zakresie mieści się ocena, czy zaskarżone postanowienie odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jego wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi uchylenie rozstrzygnięcia.
Rozważając w tym kontekście zarzuty skargi stwierdzić należy, iż jest ona nieuzasadniona.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i administracji, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi.
Podkreślenia wymaga, iż zakres badania wniosku przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi wyznacza art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej /Dz.U. 2003 nr 159 poz. 1548 ze zm./, zgodnie z którym dział rozwój wsi obejmuje m.in. sprawy kształtowania ustroju rolnego państwa oraz ochrony gruntów przeznaczonych na cele rolne. Z istoty regulacji zawartej w art. 1a ust. 2 pkt 5 oraz ust. 5 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wynika natomiast obowiązek organu dokonania oceny zamiaru wnioskodawcy co do charakteru planowanej działalności rolniczej. W tym kontekście, jako nie przekraczającą granic swobodnej oceny dowodów uznać należy ocenę organu, iż skarżąca nie uprawdopodobniła, że zapewni prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej na przedmiotowej nieruchomości rolnej.
Poza sporem jest to, iż nieruchomość położona w G. nr 80 obejmująca działki nr 179 i 182 o powierzchni 1,10 ha /w tym łąki trwałe 0,30 ha, użytki rolne zabudowane 0,06 ha, grunty orne 0,43 ha i pastwiska trwałe 0,31 ha/ ma charakter rolniczy /wypis z rejestru gruntów - akta administracyjne/. Winna być zatem wykorzystana rolniczo. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika by przedmiotem działalności spółki była jakiejkolwiek działalności, która mogłaby być uznana za działalność rolniczą. Prowadzenie działalności rolniczej zdefiniowane zostało w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego /Dz.U. nr 64 poz. 592/, jest nią prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. O istotnym znaczeniu przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - dla przedmiotowej sprawy rozstrzyganej przez Sąd - stanowi art. 1a ust. 6 ustawy z dnia 24 marca 1920
r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców zgodnie z którym nabycie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców następuje dodatkowo z zachowaniem przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Niezasadne jest więc twierdzenie skarżącej, która powołując się na definicję działalności rolniczej określoną w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /t.j. Dz.U. 2000 nr 54 poz. 654 ze zm./ uznaje, za taką przechowywanie /w ramach sprzedaży owoców oraz warzyw/ roślin przez okres 30 dni, kiedy następuje ich biologiczny wzrost. Ponadto powołana przez skarżąca definicja działalności rolniczej jest wiążąca wyłącznie w zakresie stosowania zwolnień przedmiotowych ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych /art. 2 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych/. Stanowiska organu orzekającego nie może podważać również wskazanie w skardze, iż z 1,10 ha powierzchni nieruchomości objętej wnioskiem aż 0,87 ha stanowią grunty najgorszej
czwartej klasy oraz, że skarżąca zamierza utrzymać dotychczasowy drzewostan sadowniczy oprócz swej głównej działalności. Niezależnie bowiem od klasy gruntów mają one -o czym była już mowa wyżej- charakter rolniczy a planowana przez skarżącą działalność nie jest rolnicza.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia z 17 maja 2005 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opiera się na kryterium zgodności planowanych inwestycji z interesami rolnictwa /racjonalnej gospodarki rolnej/, nie kwestionuje więzi skarżącej z Polską jak również nie wskazuje, by zamiar skarżącej w zakresie prowadzonej działalności był niezgodny z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zarzuty podniesione przez skarżącą w tym zakresie są nieuzasadnione. Organ bowiem zasadnie stwierdził, powołując się na treść art. 9 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym /Dz.U. nr 80 poz. 717 ze zm./, że ustalenia studium są wiążące jedynie dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych, a studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie ma, w przedmiotowej sprawie, mocy wiążącej dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W tym kontekście, w ocenie Sądu, nieistotne są przytaczane przez skarżącą pozytywne opinie Burmistrza Miasta i Gminy M.
wskazujące - w oparciu o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego -, że przedmiotowa nieruchomość przeznaczona jest na cele mieszkaniowe o niskiej intensywności wraz z nieuciążliwymi usługami towarzyszącymi a także, że planowana przez skarżącą działalność jest usługą nieuciążliwą /pisma z 2.12.2004 r. oraz 31.03.2005 r.- akta administracyjne/.
Chybione są również zarzuty dotyczące naruszenia Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, polegające na naruszeniu zakazu ograniczania przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Zgodnie bowiem z załącznikiem nr 12 tytuł 4 - Swobodny Przepływ Kapitału, pkt 2 do Traktatu podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej /Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej/ a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii, Republiką Słowacką dotyczącego przystąpienia
Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej /Dz.U. 2004 nr 90 poz. 864/ - nie naruszając zobowiązań wynikających z Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej, Polska może utrzymać w mocy przez okres 12 lat od dnia przystąpienia do Unii Europejskiej zasady przewidziane w ustawie z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Regulacja ta znalazła swój wyraz w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, zgodnie z którym nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.
Sąd nie dopatrzył się również naruszenia przez organ przepisów postępowania administracyjnego, które mogłoby mieć istotny wpływ na wynik sprawy ani zaistnienia przyczyn uzasadniających stwierdzenie nieważności zaskarżonego postanowienia - które zgodnie z art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "c" i pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ - powinno prowadzić do uwzględnienia skargi. W kontekście powyższych przepisów, nie daje podstaw do uchylenia /stwierdzenia nieważności/ zaskarżonego rozstrzygnięcia fakt /podniesiony przez skarżącego/, iż organ powołał się na wymóg prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, nie przytaczając wprost tego argumentu w swym pierwszym rozstrzygnięciu z 4.02.2005 r. Podkreślenia wymaga bowiem to, iż Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął niezbędne kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i wobec nie wskazania przez skarżącą, we wniosku o nabycie nieruchomości
jej przeznaczenia, wystąpił do skarżącej o uzupełnienie informacji w tym zakresie. Pismem z 21.12.2004 r. skarżąca wskazała, iż na nieruchomości zamierza prowadzić działalność gospodarczą polegającą na handlu owocami i warzywami oraz produktami stalowymi, a w dniu 27.01.2005 r. pełnomocnik skarżącej złożył dodatkowe oświadczenie, że na nieruchomości spółka zamierza zbudować magazyn celem prowadzenia planowanej działalności. Skarżąca miała więc możliwości przedstawienia swego stanowiska a twierdzenie skarżącej o wadliwym ustaleniu przez organ administracyjny stanu faktycznego jest niezasadne.
Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu i skarga musi podlegać oddaleniu jako niezasadna. Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ orzekł jak w sentencji wyroku.