Tezy
Jedyne kryterium od jakiego uzależnia ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym tj. zwolnienia od kosztów i przyznania pełnomocnika z urzędu, ma charakter materialny - jest nim brak możliwości poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowania.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Piotra J. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 19 października 2004 r., II SA/Sz 460/04 o zwolnieniu Piotra J. od kosztów sądowych w części dotyczącej wpisu od wniosku ponad 50 zł oraz odmawiające ustanowienia radcy prawnego w sprawie z wniosku Piotra J. o wymierzenie Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w Ś. grzywny postanawia uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania WSA w Szczecinie
Uzasadnienie
W dniu 1 czerwca 2004 r. Piotr J. złożył wniosek do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie o wymierzenie Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w Ś. grzywny za nie przekazanie Sądowi skargi z dnia 3 marca 2004 r. w przedmiocie bezczynności tego organu w sprawie udzielenia informacji publicznej.
Wnioskodawca wezwany do uiszczenia wpisu sądowego od złożonego wniosku wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego. Uzasadniając powyższy wniosek Piotr J. wskazał, iż uzyskuje dochód w kwocie 541 zł brutto /renta ZUS/ miesięcznie, a wydatki na utrzymanie mieszkania wynoszą odpowiednio: czynsz 92 zł, gaz 21 zł, prąd 52 zł, opał 70 zł.
Postanowieniem z dnia 2 września 2004 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, po rozpatrzeniu wniosku, zwolnił Piotra J. od kosztów sądowych w części dotyczącej wpisu od wniosku ponad kwotę 50 zł, a w pozostałej części odmówił zwolnienia i jednocześnie odmówił ustanowienia radcy prawnego w sprawie. Od tego postanowienia Piotr J. wniósł sprzeciw w ustawowym terminie, wskutek czego utraciło ono swoją moc.
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy postanowieniem z dnia 19 października 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zwolnił Piotra J. od kosztów sądowych w części dotyczącej wpisu od wniosku ponad kwotę 50 zł oraz odmówił ustanowienia radcy prawnego. Sąd uznał, iż wysokość wydatków obciążających wnioskodawcę w sytuacji w jakiej się znajduje, nie pozwala na poniesienie pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla niego. Dlatego, Sąd postanowił zwolnić Piotra J. z opłat sądowych w części dotyczącej wpisu od złożonego wniosku ponad kwotę 50 zł. W ocenie Sądu sprawa będąca przedmiotem wniosku nie jest skomplikowana, a wielość spraw i pism wnoszonych przez Piotra J. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie wskazuje na jego dobrą znajomość przepisów prawa i umiejętność radzenia sobie w postępowaniu sądowym, co przemawia za odmową ustanowienia pełnomocnika. Dodatkowo Sąd zauważa, że ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie wymaga, aby na tym etapie
postępowania strona była reprezentowana przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym.
Na powyższe postanowienie Sądu złożył zażalenie Piotr J., który wniósł o jego uchylenie w całości i przyznanie pomocy prawnej. Skarżący zarzucił postanowieniu, iż narusza ono art. 45 i art. 77 Konstytucji RP, gdyż jest całkowicie niesprawiedliwe oraz zamyka drogę sądową do obrony praw obywatelskich, art. 5, art. 6 Konwencji Praw Człowieka - przez to, że Sąd nie może budzić zaufania publicznego z tego powodu, że jego intencje i działania są bezprawne oraz art. 141 i art. 246 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez stronnicze i błędne zastosowanie i interpretacji tej normy prawnej, którego istotą jest rażące obrażenie prawa i obywatelskiej powinności Sądu. W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazuje na swoją bardzo trudną sytuację materialną.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 246 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ - przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Z konstrukcji tego przepisu wynika, iż to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy. W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę.
Oceniając zaskarżone postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie nie można podzielić argumentacji Sądu. Sąd nie zakwestionował zarówno wysokości dochodu zadeklarowanego przez wnioskodawcę jak i wysokości ponoszonych wydatków. Mając powyższe okoliczności nie wiadomo dlaczego Sąd przyjął, iż skarżący jest w stanie ponieść choć w części koszty sądowe. W części dotyczącej odmówienia Piotrowi J. ustanowienia radcy prawnego z urzędu Sąd odmówił przyznania prawa pomocy z uwagi na niezasadność przyznania profesjonalnego pełnomocnika procesowego ze względu na nieskomplikowany charakter sprawy oraz umiejętność radzenia sobie skarżącego w postępowaniu. Sąd wskazał także na brak tzw. przymusu adwokackiego na tym etapie postępowania tj. przed sądem I instancji. Stwierdzić należy, iż wywody Sądu w tym względzie są bezpodstawne i co za tym idzie nie mogą stanowić przyczyny odmowy ustanowienia radcy prawnego z urzędu.
Jedyne bowiem kryterium od jakiego uzależnia ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym tj. zwolnienia od kosztów i przyznania pełnomocnika z urzędu, ma charakter materialny - jest nim brak możliwości poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowania.
Należy również zwrócić uwagę, iż Sąd nie ocenił wniosku skarżącego pod kątem ewentualnego zaistnienia przesłanki z art. 247 ww. ustawy, który stanowi, że prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi, w tym przypadku wniosku o ukaranie organu grzywną.
Mając powyższe na uwadze Sąd na zasadzie art. 185 w związku z art. 197 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze. zm./ postanowił jak w sentencji.