Tezy
Ponieważ ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. 2001 nr 100 poz. 1085 ze zm./ z dniem 1.10.2001 r. zmieniła ustawę z dnia 24 października 1974 r. - Prawo wodne /Dz.U. 1974 nr 38 poz. 230 ze zm./ za "przepisy dotychczasowe" należy rozumieć przepisy tegoż Prawa wodnego w brzmieniu sprzed tej daty, tj. na dzień 31 września 2001 r., a więc z uwzględnieniem treści art. 9 ust. 1 z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. 2001 nr 100 poz. 1085 ze zm./. Oznacza to, że w omawianym zakresie przepisy tego Prawa wodnego znajdują zastosowanie do opłat należnych za okres do 1.01.2002 r. na mocy szczególnych przepisów przejściowych art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. 2001 nr 100 poz. 1085 ze zm./.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Eugeniusz Mzyk, Sędziowie NSA Elżbieta Stebnicka, Jerzy Sulimierski(spr.), Protokolant Edyta Pawlak, po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2004 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Środowiska od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2004 r. sygn. akt IV SA 2516/02 w sprawie ze skargi Spółka Akcyjna C. "W." na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] maja 2002 r. Nr [...] w przedmiocie opłat za odprowadzanie ścieków uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2004 r., Sąd ten uchylił decyzję Ministra Środowiska z dnia [...].05.2002r. znak: [...] uchylającą decyzję Wojewody Łódzkiego wydaną dnia [...].04.2001r znak: Nr [...] i orzekającą wysokość 10-krotnie podwyższonej opłaty dla C. W. za wprowadzanie ścieków w 2000 r.
Stan sprawy był następujący: Decyzją z dnia [...] kwietnia 2001 r. Wojewoda Łódzki ustalił na podstawie art. 56 i 56a ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 38, poz. 230 ze zm.) w zw z§5,§7i§9 ust. l, 2, 4 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych (Dz. U. Nr 133, poz. 637 zezm.) oraz art. 104 kpa opłatę za 2000 r. dla C. "W." Spółki Akcyjnej w W. - za wprowadzanie ścieków, w kwocie 583 795,49 zł.
Skargę do sądu administracyjnego na powyższą decyzję wniosła C. "W. S.A. w W., wnosząc ojej uchylenie lub stwierdzenie nieważności.
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi, albowiem - w ocenie tego Sądu - zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem prawa materialnego, co miało wpływ na wynik sprawy. Sąd wskazał, że decyzja organu I instancji ustalająca opłatę za szczególne korzystanie z wód, jakim w sprawie niniejszej było odprowadzanie ścieków bez pozwolenia wodnoprawnego, zapadła dnia [...] kwietnia 2001 r., zaś decyzja organu II instancji dnia [...] maja 2002 r. Z akt sprawy wynika, że postępowanie w sprawie wymierzenia opłaty wszczęte zostało dnia 23 stycznia 2001 r.- a zatem pod rządami ustawy z dnia 24 października 197 (Dz. U. Nr 38, póz. 230 ze zm.) Prawo wodne. Również decyzja organu I instancji zapadła pod regulacją prawna wynikającą z tejże ustawy.
Sąd powołała się na treść art. 56 ust. 3 tej ustawy, w brzmieniu nadanym mu przez art. 3 ustawy z dnia 22.XII.2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2000 r., nr 120, poz. 12) obowiązującym od dnia 30.111.2001 r. - postanawiający, iż opłaty za pobór wody i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, ustalał i pobierał wojewoda na podstawie informacji zakładu. W świetle treści tych przepisów zarzut skarżącej C., że orzekał w I instancji organ niewłaściwy - Sąd uznał za chybiony.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że w dacie orzekania organu odwoławczego obowiązywała już nowa ustawa z dnia l8 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 229 ze zm.), która weszła w życie z dniem l stycznia 2002 r. Zgodnie z art. 204 ust. 2 tejże ustawy w sprawach wszczętych, a niezakończonych wydaniem decyzji ostatecznej przed dniem wejścia jej w życie, a dotyczących opłat za szczególne korzystanie z wód (z wyłączeniem opłat za pobór wody odprowadzanie ścieków) - stosuje się przepisy dotychczasowe. Do opłat za pobór i odprowadzanie ścieków została tym przepisem wyłączona możliwość stosowania przepisów dotychczasowych, mimo że są to także opłaty za szczególne korzystanie z wód. Zauważyć także należy - dodaje Sąd - że zastosowany przez organ odwoławczy przepis art. 132a ust. 3 cyt. ustawy z 24 października 1974 r., pozwalający na zastosowanie 10-krotnie wyższej opłaty za szczególne korzystanie z wód bez pozwolenia wodnoprawnego został skreślony z dniem 1 października 2001 r. ( art. 45
pkt 25 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo o ochronie środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085) i nie obowiązywał w dacie orzekania przez organ II instancji, zaś pozostałe przepisy tej ustawy nie uprawniały do dokonania podwyższonej opłaty z tego tytułu. Oznacza to - zdaniem Sądu - że w zaskarżonej decyzji dokonano naliczenia 10-krotnie zwiększonej opłaty bez podstawy prawnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny Ministra Warszawie Ministra dalszej części uzasadnienia wyroku wywodzi, że powołany przez Ministra Środowiska w odpowiedzi na skargę przepis art. 9 ust. 1 w/w ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. wskazujący na stosowanie przepisów dotychczasowych, m.in. do opłat za szczególne korzystanie z wód wprowadzony został dnia 21.X.2001 r., zaś przepis art. 204 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, wyłączający stosowanie do tych spraw przepisów dotychczasowych obowiązuje od l stycznia 2002 r.
Zdaniem Sądu nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem organu, że w sprawie niniejszej ma zastosowanie przepis art. 204 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, który postanawia, że w sprawach opłat należnych za okres sprzed wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, gdyż ustęp 3 cyt. artykułu dotyczy sytuacji, gdy postępowanie o należne opłaty nie zostało jeszcze wszczęte. Powyższe prowadzi do wniosku, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy.
Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § l ust. la ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 135, poz. 1270) w zw. z art. 97 § l ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271) orzekł jak w zaskarżonym wyroku.
Minister Środowiska wniósł na podstawie art. 174 pkt l i art. l88 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.. Nr 153, póz. 1270 ze.zm.)skargę kasacyjną od powyższego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, skarżąc orzeczenie Sądu w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz o rozpoznanie skargi.
Zaskarżonemu wyrokowi Minister Środowiska zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez: błędne zastosowanie w sprawie przepisu art.204 ust.2 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U. 115, poz.229 ze.zm.}oraz odmowę zastosowania art. 9 ust. l ustawy z dnia 27 sierpnia.2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona. Stan sprawy jest niesporny. Wojewoda Łódzki wszczął w dniu 23.01.2000 r. postępowanie w sprawie wysokości opłaty za wprowadzenie ścieków w 2000 r. przez C. W. Nie ulega również wątpliwości, że w dacie wydania przez wojewodę decyzji z dnia [...] kwietnia 2001 r. obowiązywały przepisy ustawy z 24 października 1974 r. wraz z przepisami wykonawczymi do tej ustawy, tj. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych (Dz.U. Nr 133, poz. 637 ze zm.). Zobowiązywały one ten organ w art. 132 a ust.3 ust 3 ustawy do wymierzenia opłaty 10-krotnie podwyższonej w przypadku braku pozwolenia wodnoprawnego i nie złożenie wniosku o jego wydanie w okresie od 1.07 1997 r. do 30.06.2000 r. przez podmiot korzystający z wód. Ten stan prawny obowiązywał do dnia 30 września 2000 r., tj. do chwili wprowadzenia z dniem l października 2001 r. "ustawą wprowadzającą" ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62,
poz.627 zezm.), wprowadzającej regulacje dotyczące opłat za korzystanie ze środowiska, w tym również opłaty za pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.
Zasadnie wywodzi się w skardze kasacyjnej, iż tzw. "ustawa wprowadzająca" z dniem 1.10.2001 r. w art. 45 dokonała zmiany przepisów ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne(Dz.U. Nr 38, poz. 230 ze zm.) w zakresie opłat za wód i wprowadzanie ścieków. Warto podkreślić, że zmiany te z tą datą polegały nie tylko na skreśleniu art. 132a ust. 3 (będącego podstawą wymierzania 10-krotnie zwiększonych oraz skreśleniu ust. 3-7 art. 56) wskazujących m.in. na wojewodę jako organ właściwy do ustalania opłat oraz sposobu postępowania w przypadku nie złożenia informacji zawierającej dane o korzystaniu z wód, ale także na dodaniu ust. la do art. 56 o brzmieniu: "za pobór wód wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi pobierane są opłaty oraz administracyjne kary pieniężne na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska". Regulacja w omawianym zakresie została ściśle powiązana z przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne z 2001 r., w której utrzymano jedynie opłaty inne niż za pobór wód i
wprowadzanie ścieków (art. 204 ust. 2 i 3). Zważyć należało na odesłanie do przepisów dotychczasowych w powoływanym przez Sąd art. 204 ust. 2 cyt. ustawy z 2001 r., tj. Prawa wodnego z 1974r., w którym po zmianie "ustawą wprowadzającą" (z dniem 1 października) pozostały jedynie regulacje dotyczące
opłat za korzysta urządzeń wodnych, żeglugę i spław oraz wydobywanie z wód żwiru, piasku i innych materiałów. Powołana wyżej "ustawa wprowadzająca" z 2001r., uchylając w art. 219 Prawo wodne z 1974r., uchyliła - jak zasadnie Minister wywiódł w odpowiedzi na skargę - tę ustawę - a co istotne, w brzmieniu wyłączjącym problematykę opłat za korzystanie z wód. Poza przywołaniem "ustawy wprowadzającej", Sąd w istocie nie dokonał przedmiotowej analizy w poruszanym kontekście normatywnym.
Zważyć należy, iż ustawodawca zawarł w "ustawie wprowadzającej" Prawo ochrony środowiska (...) z 2001 r. w art. 9 ust. l normę stanowiącą, iż w sprawach opłat za szczególne korzystanie z wód (za pobór oraz za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi) należnych za okres do dnia wejścia w życie art. 272-321 Prawa ochrony środowiska (tj do dnia 1.01.2002 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe. Ponieważ "ustawa wprowadzająca" z dniem 1.10.2001r. zmieniła Prawo wodne z 1974r., za "przepisy dotychczasowe" należy rozumieć przepisy Prawa wodnego w brzmieniu sprzed tej daty, tj. na dzień 31 września 2001 r., a więc z uwzględnieniem treści art. 9 ust. 1. Oznacza to, że w omawianym zakresie przepisy Prawa wodnego z 1974r. znajdują zastosowanie do opłat należnych za okres do 1.01.2002 r. na mocy szczególnych przepisów przejściowych art. 9 ust. 1, tzn. "ustawy wprowadzającej". Błędne było oparcie wyroku wyłącznie na podstawie art. 204 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r Prawo wodne, który nie stanowił przepisu
przejściowego w zakresie opłat za pobór wód i odprowadzanie ścieków regulowanych Prawem wodnym z 1974 r. i z tego względu, gdyż wejście w życie tejże ustawy nie ingerowało w materie przedmiotowych opłat. Dodać należy, że odmienna wykładnia analizowanych przepisów musiałaby być powzięta z założeniem nieracjonalnego prawodawcy. Trafnie Minister Środowiska postrzega, że prowadziłaby ona do bezzasadnego zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat za okres przed wejściem w nowych regulacji - jakkolwiek nowy normatywnie uregulowany zakres obowiązku ich ponoszenia (jak wywiedziono powyżej) nie prowadzi do tej konkluzji.
Z tych względów, na zasadzie art. 188 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz.U Nr 153, póz 1270) orzeczono jak sentencji.