Tezy
Treść art. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji /Dz.U. nr 169 poz. 1386/ nie pozwala na udzielenie informacji na wniosek zainteresowanego w trybie określonym w art. 14 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej /Dz.U. nr 112 poz. 1198 ze zm./, jeżeli informacja ma dotyczyć Polskiej Normy w rozumieniu przepisów ustawy o normalizacji.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2004 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lipca 2003 r. II SA 837/03 w sprawie ze skargi Anny O. na decyzję Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z dnia 4 marca 2003 r. (...) w przedmiocie udostępnienia kopii Polskiej Normy - uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z 2 lipca 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie na skutek skargi Anny O. uchylił decyzję Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z 4 marca 2003 r. i poprzedzającą ją decyzję tego organu z 20 stycznia 2003 r. stanowiącą pismo informujące Annę O., że jej prośba o udostępnienie w trybie art. 12 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej kopii Polskiej Normy PN-EN 29008:2001 Butelki szklane - Odchylenie osi od pionu - Metoda badania nie może być w tym trybie uwzględniona i odmawiające udostępnienia kopii normy.
Według uzasadnienia tego wyroku Polska Norma, o której kopię występowała skarżąca jest informacją publiczną w rozumieniu wyżej wskazanej ustawy. Polski Komitet Normalizacyjny jest państwową jednostką budżetową i w jego posiadaniu znajduje się wspomniana Norma. Spełniony więc został warunek podmiotowy zastosowania art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Polska Norma spełnia też warunek przedmiotowy ustawy stanowiąc informację o sprawach publicznych. Jest bowiem dokumentem urzędowym. Opracowaniem Polskich Norm zajmują się komitety techniczne. Normy te są następnie zatwierdzane przez Prezesa PKN, który jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 13 pkt 6 Kodeksu karnego.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji Polskie Normy korzystają z ochrony jak utwory literackie. Według art. 23 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych /Dz.U. 2000 nr 80 poz. 904 ze zm./ wolno bez zezwolenia twórcy nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku. Dla oznaczenia wyrobu znakiem zgodności z Polską Normą, a więc zastosowania jej w produkcji czy handlu trzeba uzyskać certyfikat zgodności, który wydaje Prezes PKN. PKN dysponuje więc wystarczającymi środkami ochrony praw autorskich, których jest dysponentem. Według art. 14 ustawy o dostępie do informacji, udostępnienie informacji na wniosek następuje w sposób Zgodny z wnioskiem, chyba że środki techniczne na to nie pozwalają. Taka sytuacja w tej sprawie nie występuje.
Skarga kasacyjna Polskiego Komitetu Normalizacyjnego zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. 1. art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji w związku z art. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej i art. 61 ust. 3 Konstytucji, 2. art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji w związku z art. 23 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wnosi o uchylenie wyroku z dnia 2 lipca 2003 r.
Obszerne uzasadnienie skargi kasacyjnej zawiera m.in. stwierdzenie, że Polska Norma nie jest informacją publiczną w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej i dlatego nie podlega udostępnieniu na podstawie tej ustawy. Informacją publiczną jest wyłącznie działalność PKN jako państwowej jednostki organizacyjnej co do zasad funkcjonowania, finansowania itp. PN korzystają z autorskiej ochrony z pierwszeństwem przed przepisami o dostępie do informacji publicznej. Z powołaniem się na przepisy i publikacje, uzasadnienie skargi kasacyjnej wskazuje na naruszenie art. 23 prawa autorskiego w zakresie ustalenia pojęcia tzw. własnego użytku osobistego. Kwestionuje uznanie PN za dokument urzędowy w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji publicznej.
W końcowej części uzasadnienia skarga kasacyjna stwierdza, że art. 5 ust. 7 ustawy o normalizacji wyłącza stosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej w odniesieniu do Polskich Norm, treść art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie może stanowić uzasadnienia dla zastosowania przepisów tej ustawy, art. 61 Konstytucji nie stanowi przeszkody wyłączenia stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej w odniesieniu do Polskich Norm. Stwierdza ponadto, że w pełni jest uzasadnione wniesienie skargi kasacyjnej, celem zmiany w całości przedmiotowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lipca 2003 r.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Regulacja zawarta w art. 61 Konstytucji RP określa treść prawa do informacji przez wskazanie, jakie informacje obywatel może uzyskać /ust. 1 i 2/. Dotyczy to mianowicie obywatelskiego prawa do informacji o działalności organów władzy publicznej, a także osób pełniących funkcje publiczne. Z pewnym uproszczeniem stwierdzając, chodzi tu o informacje warunkujące świadomy i racjonalny udział obywateli w życiu publicznym, łącznie z podejmowaniem
Ratio legis regulacji zawartej w art. 61 Konstytucji RP, a także w ustawie o dostępie do informacji publicznej wynika, jak już podkreślono, z powołaniem się na literaturę, z zasady udziału obywateli w życiu publicznym i sprawowania społecznej kontroli. W celu zaś realizacji tej zasady obywatel ma prawo uzyskania wiedzy o sprawach publicznych. Prawo do uzyskania takiej wiedzy w postaci prawa dostępu do informacji nie obejmuje nośników tej informacji, tj. form w jakich ta informacja występuje np. dokumentów. Dokumenty są przy tym zasadniczymi nośnikami informacji wobec tego prawo wglądu do dokumentu oznacza prawo do dysponowania czy zapoznania się z jego treścią a nie prawo do dysponowania samym dokumentem. Na takie rozróżnienie wskazał już Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie II SAB 372/03 w wyroku z dnia 2 lipca 2003 r.
Ten pogląd Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela.
Uwzględniając powyżej przytoczone stwierdzenia w zakresie celu ukształtowania prawa do informacji określonego w przepisach Konstytucji oraz w przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej należy również podzielić stanowisko /wyrażone w uzasadnieniu powołanego już orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego/, według którego wniosek zainteresowanego powoduje po stronie dysponenta informacji obowiązek jej udostępnienia wtedy, gdy informacja ta nie została wcześniej udostępniona i nie funkcjonuje w obiegu publicznym, co nie pozwala zainteresowanemu zapoznać się z jej treścią inaczej niż wskutek złożenia wniosku do odpowiedniego organu o udzielenie informacji.
W niniejszej sprawie zainteresowana Anna O. zwróciła się do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego o udostępnienie w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej kopii Polskiej Normy /bliżej określonej we wniosku/. Organ ten, jak słusznie podkreślono w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jest w posiadaniu wspomnianej Normy /jest dysponentem informacji/.
Treść art. 5 ustawy o normalizacji nie pozwala jednak na udzielenie informacji na wniosek zainteresowanego w trybie określonym w art. 14 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jeżeli informacja ma dotyczyć Polskiej Normy w rozumieniu przepisów ustawy o normalizacji. Art. 5 ust. 1 ustawy o normalizacji ukształtował bowiem Polską Normę jako normę krajową, powszechnie dostępną. Informacja o tej Normie ma więc również cechy powszechnej dostępności. Jeżeli zaś jest taka sytuacja, to nie ma nie tylko podstawy, ale również potrzeby uruchamiania trybu udzielania informacji na wniosek, według zasad ustawy o dostępie do informacji publicznej.
W tej sytuacji należało stwierdzić, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem prawa materialnego tj. art. 5 ustawy o normalizacji. Dlatego wyrok ten podlega uchyleniu a skarga oddaleniu /art. 188 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/. Art. 183 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi pozwala na rozpoznanie sprawy w granicach skargi kasacyjnej.
Jest więc związanie podstawami tej skargi /art. 174/ a nie ich uzasadnieniem. Wskazane w skardze kasacyjnej podstawy - naruszenia prawa materialnego, tj. art. 5 ustawy o normalizacji nastąpiły. Naruszenie tego przepisu pozwalało więc na uwzględnienie skargi kasacyjnej, chociaż to naruszenie nastąpiło z innych przyczyn niż wskazano w tej skardze.