Tezy
Skutki naruszenia prawa prowadzące do powstania zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego mogą być uznane za rażące, nie dające się pogodzić z wymogami praworządności.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Lucyny i Tadeusza D. od wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2004 r. 7/IV SA 590/03 w sprawie ze skargi Wandy i Leona Ś. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 10 stycznia 2003 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę - uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę WSA w Warszawie do ponownego rozpoznania; (...).
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2004 r./7/IV SA 590/03/ Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Wandy i Leona Ś. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 10 stycznia 2003 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę - uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu wyjaśniono, że zaskarżoną decyzją z dnia 10 stycznia 2003 r. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego po rozpatrzeniu odwołania Wandy i Leona Ś. od decyzji Wojewody Ś. z dnia 25 czerwca 2002 r. stwierdzającej nieważność decyzji Prezydenta Miasta K. z dnia 28 listopada 1996 r. zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej Wandzie i Leonowi Ś. pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego, dwurodzinnego w zabudowie bliźniaczej na działce nr 519 przy ul. M. w K. - utrzymał w mocy tę decyzję.
Wanda i Leon Ś. decyzją z dnia 28 listopada 1996 r. uzyskali pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego w zabudowie bliźniaczej o maksymalnej wysokości kalenicy + 9,20 m od poziomu zera tego budynku równego 287,88 m. n.p.m., co daje bezwzględną wysokość kalenicy 297,08 m. n.p.m. Na sąsiedniej działce Lucyna i Tadeusz D. wznieśli na podstawie pozwolenia na budowę z dnia 18 kwietnia 1995 r. budynek mieszkalny w zabudowie bliźniaczej, którego maksymalną wysokość kalenicy zaprojektowano na poziomie + 9,00 m. od poziomu zera budynku równego 286,13 m. n.p.m. - co daje bezwzględną wysokość kalenicy ich budynku równą 295,13 m. n.p.m. Jak wynika z porównania zbliźniaczonych budynków, różnica wysokości budynku Wandy i Leona Ś. wynosi 1,95 m w stosunku do budynku Lucyny i Tadeusza D. Istnienie dużych różnic w wysokości obu budynków narusza warunki obowiązującej Polskiej Normy (...) "Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze". W związku z tymi
nieprawidłowościami organ odwoławczy podtrzymał decyzję Wojewody Ś. iż decyzja z dnia 28 listopada 1996 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa, w szczególności przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. "c" i pkt 6 Prawa budowlanego z 1994 r. oraz par. 142 ust. 1 i 2 rozporządzenia z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, czego konsekwencją jest stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę.
W skardze do sądu Wanda i Leon Ś. wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji podnosząc, że spełnili wszystkie warunki niezbędne do uzyskania pozwolenia na budowę i zarzucili, że przewody kominowe w budynku wzniesionym przez Lucynę i Tadeusza D. nie spełniają wymogu par. 142 ust. 1 rozporządzenia z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, ponieważ sąsiedzi zaniżyli jego budowę o około 60 cm. i zmniejszyli kąt nachylenia dachu, co spowodowało obniżenie ich budynku o około 1,90 m i nie pozwoliło na wyprowadzenie przewodów kominowych w ich budynku na wymaganą prawem wysokość. Ponadto w projekcie budowlanym budynku Lucyny i Tadeusza D. błędnie umiejscowiono komin z przewodem spalinowym z kotłowni w odległości 0,42 m. od krawędzi ściany szczytowej skarżących. Sąsiedzi skorygowali tę wadę montując piec elektryczny. W skardze podniesiono też, że decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne bo budynek został zrealizowany.
W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny nie zgodził się z zarzutem, iż decyzja udzielająca pozwolenie na budowę wywołała nieodwracalne skutki prawne, a jedynie skutek faktyczny. Wbrew twierdzeniom skarżących za trafne uznano też stanowisko organów iż decyzja z dnia 28 listopada 1996 r. o pozwoleniu na budowę została wydana z naruszeniem powołanych przepisów bo wysokość budynku skarżących została zaprojektowana w sposób naruszający te przepisy. Jednak z uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika, dlaczego organy I i II instancji uznały, że w sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa. Nie każde naruszenie prawa ma taki charakter i w tej sytuacji należałoby rozważyć czy istotnie trzeba stwierdzić nieważność decyzji i jaki wpływ to naruszenie przepisów miało na korzystanie przez Lucynę i Tadeusza D. z ich budynku. Ani oczywistość naruszenia prawa ani charakter naruszonych przepisów nie są wystarczające do uznania, że nastąpiło rażące naruszenie prawa i w tym zakresie należy poczynić stosowne
ustalenia.
Lucyna i Tadeusz D. zaskarżyli powyższy wyrok skargą kasacyjną. Pełnomocnik skarżących zarzucił wyrokowi naruszenie art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "c" prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez uwzględnienie skargi i wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku. W postępowaniu przed organami i II instancji nie doszło do naruszenia wymagań określonych w art. 7, art. 77 par. 1 i art. 80 Kpa bowiem z ich decyzji wynika jednoznacznie dlaczego uznały, że w sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa, ustalając iż niewłaściwe usytuowanie kominów budynku pp. Ś. stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia Lucyny i Tadeusza D.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Wanda i Leon Ś. wnieśli o jej oddalenie i podnieśli, że postępowanie od początku toczyło się w nieprawidłowym kierunku bo to Lucyna i Tadeusz D. dopuścili się naruszenia prawa przez wybudowanie domu niezgodnie z pozwoleniem, przez co kalenice nie mogły się zrównać. W tej sytuacji nie należało stwierdzać nieważności ich pozwolenia na budowę ale wydane decyzje powinny zobowiązywać Lucynę i Tadeusza D. do doprowadzenia ich budynku do stanu zgodnego z pozwoleniem na budowę i do takich działań powinien zobowiązać Naczelny Sąd Administracyjny organy nadzoru budowlanego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje.
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie. Ma rację Wojewódzki Sąd Administracyjny podnosząc że nie każde naruszenie prawa ma charakter rażący, skutkujący stwierdzeniem nieważności decyzji. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym niesporne jest też, że stwierdzanie nieważności decyzji jest wyjątkiem od zasady trwałości decyzji i wymaga wskazania nie tylko jaki przepis prawa został naruszony ale także wyjaśnienia dlaczego naruszenie prawa uznano za rażące. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził m.in. że naruszenie prawa ma cechę rażącego, gdy decyzja nim dotknięta wywołuje skutki nie dające się pogodzić z wymaganiami praworządności. Również i to stwierdzenie jest słuszne. Nie uwzględnia ono jednak sytuacji, która ma miejsce w niniejszej sprawie. Życie i zdrowie ludzkie należą do wartości podlegających najwyższej ochronie. W uchylonych decyzjach organy I i II instancji wykazując naruszenie /niekwestionowane/ określonych przepisów prawa dotyczących usytuowania przewodów kominowych, podniosły że
naruszenie to prowadzi do powstania zagrożenia dla życia i zdrowia Lucyny i Tadeusza D. Takie skutki naruszenia prawa mogą być uznane za rażące, nie dające się pogodzić z wymogami praworządności. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie odniósł się jednak do tych ustaleń, nie oceniał czy takie stwierdzenia w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji w istocie nie spełniają wymogu wykazania "rażącego" naruszenia prawa. W tej sytuacji uznając sprawę za nierozpatrzoną w stopniu koniecznym do jej rozstrzygnięcia i uchylając zaskarżoną decyzję i decyzję I instancji na podstawie art. 145 par. 1 ust. 1 lit. "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ Sąd naruszył powołany przepis.
W tej sytuacji skarga kasacyjna miała usprawiedliwione podstawy i na podstawie art. 185 par. 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało orzec jak w sentencji. O kosztach orzeczono na podstawie art. 203 ust. 2 tej ustawy.