IV SA/Wa 84/09 - Wyrok WSA w Warszawie z 2009-03-13

Tezy

1. Obowiązek przeprowadzenia "oceny habitatowej" dotyczy każdego przedsięwzięcia, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, a które może na te obszary znacząco oddziaływać, a nie tylko przedsięwzięć wymagających decyzji i zgłoszenia w oparciu o art. 43 ust 6 w zw. z art 46 ust 4 pkt 2-9 i ust. 4a POŚ, w brzmieniu sprzed 3.10.2008 r.

1. Na sądzie krajowym Państwa Członkowskiego spoczywa obowiązek prowspólnotowego interpretowania przepisów prawa krajowego, także implementujących prawo wspólnotowe, Stąd brak w ust. 2a art 51 w zw. z art 48 ust. 2 pkt 3 POŚ (w brzmieniu sprzed 3.10.2008 r.) rozszerzenia regulacji na obszary projektowane (potencjalne) Natura 2000, będący konsekwencją definicji obszaru Natura 2000 przyjętego w art. 3 pkt 10c POŚ oraz definicji oddziaływania na ten obszar zawartej w art. 3 pkt 11a POŚ, należy uzupełnić regulacją przyjętą w stanowiącym lex specialis przepisie art. 33 ust 3 w zw z ust 2 ustawy o ochronie przyrody. w ten sposób prawnowspólnotowo zakreślone zostaną właściwe granice proceduralne tej ochrony, zarówno dla obszarów wyznaczonych jak i projektowanych (potencjalnych) Natura 2000, zapewniając spójność unormowań proceduralnych z regulacją meterialnoprawną, jaką stanowi - art. 33 ustawy o ochronie przyrody.

1. Powołując sie na interes publiczny w rozumieniu art 34 ustawy o ochronie przyrody (przesłankę koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego) należy mieć na uwadze, że w interesie publicznym leży przede wszystkim ochrona dobra wspólnego, jakim są środowisko i obszary natura 2000 wyznaczone i projektowane (potencjalne), przy wykorzystaniu koncepcji współodpowiedzialności Państwa za ich ochronę.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wanda Zielińska-Baran, Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Małaszewska-Litwiniec (spr.) Sędzia WSA Marian Wolanin, Protokolant Joanna Kurek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2009 r. sprawy ze skargi J. G. na postanowienie Ministra Środowiska z dnia [...] października 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uzgodnienia warunków realizacji inwestycji - oddala skargę -

Uzasadnienie

Zaskarżonym do Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia [...].10.2008 r. Minister Środowiska utrzymał w mocy postanowienie Wojewody [...] z dnia [...].06.2008 r., odmawiające uzgodnienia przedsięwzięcia polegającego na budowie zbiornika retencyjnego o głębokości 2,40 m wraz z niezbędnym uzbrojeniem na działce nr [...] obręb M. w gminie I..

Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika następujący stan faktyczny sprawy.

O przedmiotowe uzgodnienie, w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody, zwrócił się Burmistrz I. w trybie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, określanej dalej POŚ (Dz. U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 ze zm.), załączając przy tym raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, sporządzony w zw. z wydaniem stosownego postanowienia w tym przedmiocie.

Wojewoda zobowiązał inwestora do uzupełnienia informacji podanych w raporcie o oddziaływaniu zamierzonego przedsięwzięcia na środowisko uznając, iż zawarte w nim informacje i ustalenia nie są wystarczające. Uzupełnienie to wpłynęło 10 kwietnia 2008 r. Wojewoda uznał jednakże, iż dla zajęcia jednoznacznego stanowiska konieczne jest przeprowadzenie wizji terenowej, która w dniu 10 czerwca 2008 r. odbyła się z udziałem przedstawiciela inwestora.

W trakcie wizji dokonano oceny walorów przyrodniczych terenu inwestycji oraz stwierdzono, że jej realizacja może spowodować degradację występującej tam flory i fauny. Na działkach przewidzianych pod inwestycję stwierdzono występowanie żaby wodnej (Rana esculentd) i żaby jeziorkowej (Rana lessonae) oraz krzyżówki (Anas platyrhynchos), a także roślinności szuwarowej i łęgów wierzbowych oraz muraw napiaskowych z kocanką piaskową (Helichrysum arenańuni). Nad zbiornikiem zauważono również polującego myszołowa (Buteo buteo).

Po przeanalizowaniu wszystkich zgromadzonych dokumentów, w tym wyników wizji oraz przy uwzględnieniu opinii Zespołu [...] i [...] Parku Krajobrazowego z dnia 30 kwietnia 2008 r., postanowieniem z dnia [...] czerwca 2008 r. Wojewoda [...] odmówił uzgodnienia warunków realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia, wskazując przy tym, że budowa zbiornika retencyjnego spowoduje przekształcenie istniejącego naturalnego zbiornika

wodnego w zbiornik wykorzystywany do celów rekreacyjno-turystycznych, co będzie miało negatywny wpływ na siedliska ptaków będących przedmiotem ochrony w obszarze specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I." ([...]), m.in. poprzez zakłócanie spokoju gatunkom gnieżdżącym się w strefie brzegowej lub w pobliżu jeziora oraz żerującym w jego rejonie. Inwestycja znajduje się także w granicach potencjalnego, specjalnego obszaru ochrony siedlisk - Pojezierze I. ([...]). Realizacja inwestycji spowoduje wzmożoną obecność ludzi w rejonie zbiornika i rozerwanie integralności spójnego kompleksu siedlisk i ekosystemów, w związku z czym w opinii Organu I instancji realizacja przedsięwzięcia naruszyłaby art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, ze zm.), który zabrania podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć na gatunki, dla których ochrony został
wyznaczony obszar Natura 2000. Wojewoda [...] podniósł również, że realizacja przedsięwzięcia naruszyłaby przepisy rozporządzenia Nr 14/2005 Wojewody [...] z dnia 27 lipca 2005 r. w sprawie [...] Parku Krajobrazowego, w tym zakazy określone w § 3 ust. 1 tego rozporządzenia, tj. zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, a także zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych oraz obszarów wodno-błotnych.

We wniesionym zażaleniu oraz uzupełniającym go piśmie procesowym podniesiono m.in., że:

1. planowane przedsięwzięcie polega na oczyszczeniu istniejącego systemu melioracji na działce nr [...], a nie na budowie zbiornika rekreacyjno-turystycznego, jak twierdzi się w postanowieniu Wojewody,

1. przedmiotowa działka znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie drogi, co

sprawia, że realizacja przedsięwzięcia nie spowoduje zakłóceń spokoju w tym terenie, "którego w tym miejscu nie ma ze względu na ruch samochodowy",

1. wizja lokalna została przeprowadzona w okresie największego ożywienia w

przyrodzie, przez co stwierdzono występowanie różnych gatunków,

1. postanowienie sugeruje, że teren inwestycji to "ewenement klasy zerowej",

tymczasem jest to typowy teren w gminie I. pod względem przyrodniczym,

1. zbiornik wodny w poprzednich latach był całkowicie wyschnięty, co oznacza, że

zwierzęta "zapewne żyły w innych miejscach, które im to umożliwiały",

1. [...] Zarząd Melioracji, w piśmie z dnia 20 maja 2006 r.

skierowanym do wszystkich gmin powiatu s., nakazuje działania podobne do zamierzeń inwestora, jako element programu rządowego,

1. przedsięwzięcie nie jest wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska jako

mogące pogorszyć i stan środowiska, a tym bardziej znacząco go pogorszyć, co

potwierdza Wojewoda [...] w swoim piśmie z dnia 13 listopada

2007 r.

1. postępowanie toczy się w oparciu o art. 59 ustawy o planowaniu i

zagospodarowaniu przestrzennym i powinno mieć na celu ustalenie w oparciu o

obowiązujące przepisy prawne, czy inwestycja może mieć negatywny wpływ na

przyrodę [...] Parku Krajobrazowego oraz obszaru Natura 2000 "Ostoja

I.",

1. samo stwierdzenie występowania lęgów określonych gatunków nie wypełnia

dyspozycji art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, gdyż nie ustalono, że

realizacja inwestycji "w istotny sposób" zagrażać będzie tym gatunkom.

Postanowienie narusza zatem art. 107 § 3 Kpa oraz wszelkie administracyjne

terminy załatwienia sprawy,

1. uzasadnienie prawne nie zawiera wskazania przepisów prawa, które stanowią

podstawę do odmowy uzgodnienia realizacji planowanej inwestycji,

1. w tym samym czasie, ten sam urzędnik, wydał postanowienie uzgadniające dla

podobnej inwestycji, realizowanej w tej samej gminie,

1. pod presją Dyrektyw Unii Europejskiej, narzucających termin opracowania

planu Ostoja I., byle jak, w oparciu o często fikcyjne badania pracownicy

szeroko pojętej ochrony przyrody sporządzają plany ochrony dla obszarów

Natura 2000.

Organ odwoławczy po ponownym rozpatrzeniu sprawy w jej całokształcie utrzymał w mocy zakwestionowane postanowienie Wojewody, które wydane zostało na podstawie art. 48 ust. 2 pkt 3 lit. b POŚ stanowiącego, iż w przypadku przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony, nie będących przedsięwzięciami, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2 POŚ, decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje się po uzgodnieniu z wojewodą w przypadku obszarów nie będących obszarami morskimi. Za bezzasadne należy więc uznać, w ocenie Ministra, zarzuty odnoszące się do kwestii formalno-prawnych. Przedmiotowe postępowanie wbrew stwierdzeniom zawartym w zażaleniu toczy się w trybie ustawy \u2014 Prawo ochrony środowiska (POŚ), a nie w oparciu o art. 59 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jak twierdzi skarżący.

Przedsięwzięcie nie jest wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573), jednakże procedurze oceny oddziaływania na środowisko podlegają nie tylko przedsięwzięcia, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 POŚ \u2014 przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko -określone w § 2 tego rozporządzenia (I grupa) i przedsięwzięcia, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 2 POŚ \u2014 przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko może być stwierdzony na podstawie art. 51 ust. 2 POŚ - określone w § 3 ww. rozporządzenia (II grupa), ale także przedsięwzięcia z tzw. grupy III, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3 POŚ, czyli planowane przedsięwzięcia
mogące znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, które nie należą do przedsięwzięć z I i II grupy.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, ze zm.) zabrania się podejmowania działań mogących znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000. Przy czym zgodnie z art. 34 tej ustawy dopuszcza się możliwość realizacji inwestycji, jeżeli za jej realizacją przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, brak jest rozwiązań alternatywnych oraz zapewnione zostanie wykonanie kompensacji przyrodniczej. W ocenie Ministra rolą Wojewody, jako organu uzgadniającego w trybie art. 48 ust. 2 pkt 3 lit. b POŚ, było ustalenie na podstawie zebranej dokumentacji dowodowej, czy inwestycja będzie miała wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony utworzono wskazane obszary Natura 2000 i czy będzie on znaczący, a także zbadanie czy zaistniały przesłanki uzasadniające uzgodnienie tej inwestycji. Kwestie te powinny zostać zbadane w ramach przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko na zasadach określonych w POŚ, o
czym mówi art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody.

Przedmiotowe przedsięwzięcie polega na budowie zbiornika wodnego o charakterze retencyjnym w miejscu istniejącego naturalnego zbiornika, który powstał w wyniku gromadzenia się wód opadowych i roztopowych w terenie bezodpływowym. Dla takiego przedsięwzięcia nałożono obowiązek sporządzenia raportu. Wynika z niego, że budowa zbiornika, ma polegać m.in. na pracach pogłębiających z użyciem sprzętu mechanicznego oraz budowie korony

komunikacyjnej wokół zbiornika (str. 8 i 9 raportu). Stąd zarzut błędnej kwalifikacji inwestycji jest całkowicie bezzasadny. Bezzasadny jest również zarzut błędnego określenia przez Wojewodę celu inwestycji. Organ I instancji określił cel inwestycji na podstawie informacji przekazanych w uzupełnieniu do raportu, gdzie wyraźnie wskazane jest, że zbiornik będzie pełnił funkcję rekreacyjno-turystyczną (str. 8 uzup. raportu).

W wyniku realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia zniszczeniu ulegnie istniejący naturalny płytki zbiornik wodny, będący siedliskiem cennych gatunków roślin i zwierząt. Projekt przedsięwzięcia zakłada pogłębienie dna istniejącego zbiornika o ok. 0,5 m do rzędnej 122,60 m n.p.m. pasem o szerokości 20 m i długości ok. 200 m (ok. 4000 m2). Zgromadzony urobek zostanie wykorzystany do uformowania skarp wokół zbiornika.

Minister podkreślił prawidłowość ustaleń Wojewody, z których wynika, że przedmiotowa inwestycja zlokalizowana jest na terenie obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I." ([...]), wyznaczonego rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, ze. zm.), a także w granicach potencjalnego specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 "Pojezierze I." ([...]), znajdującego się na wykazie obszarów potencjalnych, zgłoszonym w formie skargi do Komisji Europejskiej przez organizację pozarządowe (Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce \u2014 "Shadow Ust", Warszawa 2004). Teren inwestycji znajduje się również w granicach [...] Parku Krajobrazowego. Zaznaczył jednocześnie, że w rejonie przedmiotowej inwestycji obszary te nakładają się na siebie.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów podniesionych w zażaleniu stwierdził, że fakt, iż cała gmina znajduje się w granicach Parku i obszaru Natura 2000 "Ostoja I.", a większa jej część również w granicach potencjalnego obszaru Natura 2000 "Pojezierze I.", nie oznacza że są to tereny "typowe", przeciwnie, są to tereny o wysokich walorach przyrodniczych, istotne z punktu widzenia zarówno kraju, jak i całej Unii Europejskiej.

Rozpatrując zarzut dotyczący terminu wizji lokalnej Minister wskazał, że przeprowadzenie takiej wizji poza sezonem wegetacyjnym lub poza sezonem występowania czy rozrodu gatunków byłoby bezcelowe i nieprawidłowe pod względem merytorycznym, ponieważ ustalenie czy w danym miejscu występują określone gatunki lub też czy dane miejsce wykorzystywane jest w okresie rozrodu, możliwe jest jedynie w terminie, w którym osobniki roślin i zwierząt są rozwinięte w

stopniu wystarczającym dla rozpoznania ich cech gatunkowych lub też rozmnażają się. W przypadku większości gatunków najlepszym okresem do przeprowadzenia takiej wizji jest okres od marca do czerwca, w tym też czasie wizję przeprowadzono. Wobec powyższego, w ocenie Ministra należy stwierdzić, że zarzut celowego wyboru terminu wizji lokalnej celem wykazania jego największej możliwej wartości przyrodniczej należy uznać za całkowicie bezzasadny.

Potwierdził prawidłowość przeprowadzenia wizji lokalnej i istotność spostrzeżeń dokonanych w jej trakcie, wskazanych w uzasadnieniu postanowienia Wojewody. Stwierdzono więc występowanie gatunków objętych ochroną: płazów (żaba wodna i żaba jeziorkowa) i ptaków (krzyżówka, myszołów), a także wiele gatunków roślin wodno-błotnych, w tym cenne zbiorowiska roślinne: łęgi wierzbowe i murawy napiaskowe, a więc siedliska przyrodnicze z załącznika I dyrektywy siedliskowej, dla których ochrony tworzy się siedliskowe obszary Natura 2000. Dokumentacja fotograficzna dołączona do protokołu z wizji (płyta cd) potwierdza, że na terenie działki [...] znajduje się naturalny płytki zbiornik, mający wszelkie cechy siedliska gatunków wodno-błotnych, w tym płazów, których obecność została udokumentowana na zdjęciach (zdjęcia: 2818-2822). Istniejący na terenie działki [...] zbiornik wodny pełni swoją najważniejszą rolę w okresie wiosennym, czyli w okresie rozrodu płazów, z których większość składa skrzek w okresie kwiecień \u2014
maj. Dodatkowo z informacji przekazanych przez Zespół [...] i [...] Parku Krajobrazowego, a także z inwentaryzacji przyrodniczej terenów nieleśnych w poszczególnych obszarach Natura 2000, przeprowadzonej w 2007 r. przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej na zlecenie Ministerstwa Środowiska, wynika, że istniejący zbiornik jest siedliskiem kumaka nizinnego (Bombina bombind), gatunku płaza z załącznika II dyrektywy siedliskowej, dla którego ochrony tworzy się obszary Natura 2000. Należy więc stwierdzić, że teren przedmiotowej działki charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi i jest miejscem występowania siedlisk przyrodniczych i gatunków, będących przedmiotem ochrony na podstawie prawa wspólnotowego.

Minister podniósł, iż zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej {Ocena planów i przedsięwzięć vgiatt@co oddziałujących na obszary Natura 2000. Wytyczne metodyczne dotyczące przepisów Artykułu 6(3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG, polski przekład: WWF Polska, 2005) przy ocenie oddziaływania przedsięwzięć na obszary Natura 2000 należy rozważyć czy dane przedsięwzięcie będzie wywierać negatywne oddziaływanie na integralność obszaru definiowaną w nawiązaniu do celów ochrony i statusu obszaru, określonych w Standardowym

Formularzu Danych (SDF) konkretnego obszaru Natura 2000. Istotne jest m.in. czy realizacja przedsięwzięcia może zredukować liczebność populacji kluczowych gatunków oraz spowodować zaburzenia, które wpłyną na wielkość populacji, zagęszczenie lub równowagę pomiędzy kluczowymi gatunkami.

Odnosząc się do kwestii wpływu przedsięwzięcia na obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I.", stwierdził, że zgodnie z SDF tego obszaru, występuje w nim co najmniej 29 gatunków ptaków z załącznika I dyrektywy ptasiej i jest on bardzo ważną ostoją bielika (Hałiaeetus albicilld) i innych gatunków ptaków drapieżnych, a także kilku gatunków kaczek (m.in. cyraneczki, gągoła i krakwy) oraz żurawia (Grus grus). Jednakże w większości są to gatunki związane bądź z terenami leśnymi bądź z jeziorami polodowcowymi, wykorzystywanymi przez ptaki zarówno w okresie lęgowym jak i w trakcie sezonowych przelotów. Obszar ten zajmuje powierzchnię 87 711 ha. Minister stwierdził więc, że istniejący zbiornik, choć stanowi cenny ekosystem, nie jest jednak istotny z punktu widzenia populacji poszczególnych gatunków ptaków. Zniszczenie zatem istniejącego zbiornika na działce [...] i wybudowanie w jego miejscu nowego, głębszego zbiornika nie będzie miało znaczącego wpływu na wielkość populacji i zagęszczenie gatunków
ptaków, będących przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 "Ostoja I.".

Odmiennie natomiast ocenił sytuację z punktu widzenia wpływu przedsięwzięcia na potencjalny specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 "Pojezierze I.". Zgodnie z SDF tego obszaru, jak zaznaczył, dużą rolę w miejscowym krajobrazie odgrywa roślinność terenów podmokłych: trzcinowiska, turzycowiska, roślinność szuwarowa, roślinność torfowisk niskich i przejściowych, a obszar ten ma duże znaczenie dla fauny, w tym dla płazów (12 gatunków) i gadów (4 gatunki) ze względu na duży udział dobrze zachowanych siedlisk podmokłych. Siedliskami i gatunkami, dla których ochrony utworzono ten obszar są siedliska i gatunki wymienione w punktach: 3.1 i 3.2 SDF, dla których ogólna ocena znaczenia obszaru została określona literami: A, B lub C. Wśród wymienionych tam gatunków znajduje się m.in. kumak nizinny (ocena B), występujący w istniejącym zbiorniku na działce [...].

W ocenie Ministra, w wyniku realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia istniejący naturalny płytki zbiornik wodny ulegnie zniszczeniu, a wraz z nim całkowitemu zniszczeniu ulegnie istniejący ekosystem zbiornika, w tym istniejąca roślinność wodna, szuwarowa i nadbrzeżna (m.in. łęgi wierzbowe). Wraz z budową nowego zbiornika zniszczeniu ulegną również siedliska płazów, które w większości przejawiają silną filopatrię, czyli tendencję do przebywania i powrotu do miejsca

pochodzenia, wobec czego sugestie skarżącego, że osobniki żyjące w istniejącym zbiorniku znajdą sobie inne miejsce bytowania, są pozbawione podstaw merytorycznych. Minister podkreślił, że płazy preferują ciepłe i płytkie zbiorniki wodne o bogatej roślinności, unikają natomiast wody płynącej oraz zimnych i głębokich jezior.

Powołując się na literaturę przedmiotu stwierdził, że w przypadku kumaka nizinnego przeobrażone młode osobniki przebywają na płyciznach, toteż zbiorniki o stromych brzegach, a więc takich jakie zakłada projekt, są dla nich nieodpowiednie (Adamski P., Witkowski Z. (red), Gatunki Zwierząt z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 \u2014 podręcznik metodyczny. T. 6, str. 300, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004). Wobec powyższego uznał stwierdzenie autorów raportu, że "przeprowadzenie prac związanych z pogłębieniem i oczyszczeniem istniejącego zbiornika może się wydatnie przyczynić do zwiększenia populacji" kumaka nizinnego (str. 18) za pozbawione podstaw merytorycznych. Kumaki nizinne jesienią opuszczają zbiorniki wodne i wychodzą na ląd w poszukiwaniu kryjówek na zimę, a do zbiorników wracają na początku kwietnia. Dlatego też dla ochrony tego gatunku istotne jest nie tylko zachowanie odpowiednich siedlisk wodnych jako miejsc rozrodu, ale również zachowanie miejsc zimowania oraz
zapewnienie możliwości migracji między tymi miejscami. Podniósł, że zgodnie z SDF w obszarze Natura 2000 "Pojezierze I." występuje poniżej 1000 samców kumaka nizinnego, a zgodnie z wynikami inwentaryzacji przyrodniczej, posiadanymi przez Ministerstwo Środowiska, w obszarze tym znajdują się jedynie 42 stanowiska tego gatunku, w tym 12 stanowisk leśnych i 30 stanowisk poza lasami. W ocenie Ministra realizacja inwestycji spowoduje utratę jednego z tych stanowisk. Ma to istotne znaczenie dla istnienia tego gatunku, bowiem lokalne populacje kumaka nizinnego złożone są z subpopulacji powiązanych ze sobą migracjami, a przetrwanie sieci subpopulacji jest zależne od utrzymania mozaikowego charakteru środowiska przyrodniczego połączonego korytarzami umożliwiającymi przemieszczanie się osobników, a przez to dyspersję (rozprzestrzenianie się) populacji. Poszczególne stanowiska, jak zaznaczył Minister, pełnią rolę punktów węzłowych i ich zachowanie jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania całej populacji, zwłaszcza
gdy istnieje ryzyko wyschnięcia poszczególnych zbiorników w okresach suszy.

Wobec powyższego, w ocenie Ministra, realizacja przedsięwzięcia zredukuje liczebność populacji kumaka nizinnego oraz spowoduje zaburzenia, które wpłyną na wielkość populacji i zagęszczenie, poprzez zniszczenie jednego z kilkudziesięciu

stanowisk tego gatunku w obszarze Natura 2000.

Z tego względu, w ocenie organu odwoławczego, przedmiotowe przedsięwzięcie będzie miało znaczące, negatywne oddziaływanie na populację kumaka nizinnego, gatunku będącego przedmiotem ochrony w potencjalnym siedliskowym obszarze Natura 2000 "Pojezierze I.".

Stwierdzenie zatem przez organ ochrony przyrody, iż w planowanym kształcie inwestycja zagrażałaby celom ochrony obszaru Natura 2000, obliguje organ do odmowy pozytywnego uzgodnienia inwestycji, ewentualnie do uzgodnienia jej z konkretnymi zastrzeżeniami (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 31 lipca 2008 r., sygn. akt: IVSA/Wa 672/08).

Z tego Minister wywiódł, że jeżeli w trakcie postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko planowane przedsięwzięcie uznane zostanie za mogące w znaczący sposób negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie jest możliwe ograniczenie tego negatywnego oddziaływania poprzez odpowiednie zmiany w projekcie czy sposobie realizacji planowanego przedsięwzięcia, a nadto przedsięwzięcie to nie spełnia przesłanek, określonych w art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego musi odmówić zgody na realizację przedsięwzięcia, poprzez odmowę uzgodnienia warunków jego realizacji.

Powołując się na orzecznictwo Sądów Administracyjnych, w tym wyrok WSA w Warszawie z dnia 31 lipca 2008 r. (sygn. akt: IV SA/Wa 672/08) organ odwoławczy wskazał, że inwestycjami, które stanowią realizację nadrzędnego interesu publicznego są inwestycje, które z racji swej użyteczności, ale i zarazem konieczności, podejmowane są z pożytkiem dla całego społeczeństwa, gdzie pożytek ten zasługuje w powszechnej opinii na osiągnięcie nawet kosztem jego uciążliwości wobec środowiska przyrodniczego. W przypadku przedmiotowej inwestycji Minister nie stwierdza zaistnienia takiej sytuacji. Nie jest ona zatem inwestycją, za której realizacją przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego. Jej realizacja byłaby więc sprzeczna z art. 33 ust. 1 oraz art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody.

Minister stwierdził, że jakkolwiek zgodnie z art. 51 ust. 2 lit. a POŚ w przypadku przedsięwzięć, o których mowa w ust. 1 pkt 3, zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, to jednakże art. 47 POŚ nie ogranicza zakresu prowadzonego

postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jedynie do oceny oddziaływania na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000. Dodatkowo, zgodnie z art. 5 POŚ, ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów, w tym przypadku z uwzględnieniem ochrony [...] Parku Krajobrazowego.

W opinii Organu II instancji Wojewoda [...] zasadnie podniósł, że realizacja przedsięwzięcia naruszyłaby przepisy rozporządzenia Nr 14/2005 Wojewody [...] z dnia 27 lipca 2005 r. w sprawie [...] Parku Krajobrazowego, w tym zakazy określone w § 3 ust. 1 tego rozporządzenia, tj. zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, a także zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych oraz obszarów wodno-błotnych. Przy czym w opinii Organu II instancji realizacja przedmiotowej inwestycji naruszyłaby również zakaz umyślnego niszczenia schronień i miejsc rozrodu dziko występujących zwierząt, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej.

Odnosząc się na koniec do zarzutu naruszenia zasady równości obywateli wobec prawa przez Organ I instancji, poprzez rozbieżne rozstrzyganie spraw o podobnym charakterze, Minister stwierdził, że przywoływane przez skarżącego postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2007 r., znak: [...], którym uzgodniono realizację inwestycji polegającej na budowie dwóch zbiorników retencyjnych do 2 m wraz z mnichami i łącznikiem, zostało wydane w ramach postępowania prowadzonego w trybie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (uzgodnienie projektu decyzji o warunkach zabudowy), a działka na której planowane jest to przedsięwzięcie, znajduje się w otulinie [...] Parku Krajobrazowego, a więc poza jego granicami, oraz poza granicami potencjalnego obszaru Natura 2000 "Pojezierze I.". W tym stanie rzeczy uwarunkowania prawne tej inwestycji są całkowicie odmienne od uwarunkowań inwestycji skarżącego.

We wniesionej skardze pełnomocnik skarżącego zarzucił naruszenie prawa materialnego i procesowego, w szczególności poprzez:

a) naruszenie art. 48 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 51 ust.1 pkt 3 POŚ, poprzez

przyjęcie, iż znaczącym negatywnym oddziaływaniem na projektowany obszar Natura 2000 "Ostoja I.", jak i projektowany obszar Natura 2000 "Pojezierze I." powodującym niemożliwość uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia, jest zagrożenie zniszczenia 1 z 42 stanowisk kumaka nizinnego (Bombina bombina),

b) objęcie ochroną potencjalnych obszarów Natury 2000 - co stanowi wykładnię

rozszerzającą art. 48 ust. 2. pkt 3 lit. b POŚ, w zw. z art. 51 ust. 1 pkt 3 POŚ

niedopuszczalną w prawie administracyjnym - art. 6 Kpa,

c) brak zastosowania art. 34 ustawy o ochronie przyrody,

d) brak wskazania przyczyn, dla których dowodom i twierdzeniom skarżącego

odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej (art. 126 w zw. z art. 107 §3

KPA),

e) przekroczenie zakresu swobodnej oceny dowodów poprzez dopuszczenie się

dowolnej oceny dowodów,

f) prowadzenie postępowania w sposób naruszający zasadę pogłębiania

zaufania obywateli do organów Państwa (art. 8 Kpa).

W ocenie strony skarżącej konieczność uzgodnienia realizacji przedsięwzięcia z właściwym Wojewodą (art. 48 ust. 2 pkt 3 lit. b POŚ w zw. z art. 51 ust.1 pkt 3 POŚ), dotyczy planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, dla których obowiązek ten może być stwierdzony na podstawie raportu o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na środowisko. Przy czym zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko musi być ograniczony tylko i wyłącznie do określenia oddziaływania przedsięwzięcia w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 (art.51 ust. 2a. POŚ).

W tym stanie rzeczy w ocenie pełnomocnika skarżącego

1) obowiązek uzgadniania realizacji przedsięwzięcia dotyczy tylko i wyłącznie

obszarów Natura 2000, nie dotyczy projektowanych obszarów Natura 2000

(art.51 ust.rpkt 3 w zw. z art. 48 ust.2 pkt 3 lit. b) POŚ),

2) poza zakresem tej regulacji znajdują się przedsięwzięcia, których

oddziaływanie na obszar Natura 2000 nie będzie "znaczące",

3) z racji na skomplikowany charakter uzgodnienia, rozstrzygnięcie organu

winno bazować na specjalistycznym raporcie o oddziaływaniu

przedsięwzięcia na środowisko,

4) zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko jest ex legę ograniczony do

określenia oddziaływania przedsięwzięcia na:

a) siedliska przyrodnicze,

b) gatunki roślin i zwierząt,

dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.

Podniesiono nadto możliwość zastosowania art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, a więc mimo wszystko wydania zezwolenia, gdy :

1) przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w

tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym,

2) brak jest rozwiązań alternatywnych,

3) zapewniona zostanie stosowna kompensacja przyrodnicza.

Wobec powyższego, stosownie do art. 6 Kpa, w ocenie pełnomocnika strony skarżącej, organy administracji mogą podejmować rozstrzygnięcia tylko na zasadach i w trybie określonym w POŚ, zaś stosowanie innych regulacji dotyczących ochrony środowiska, jest dozwolone w zakresie wynikającym z POŚ. POŚ określa więc oddziaływanie na jakie obszary podlega uzgodnieniu z właściwymi organami, natomiast ustawa o ochronie przyrody (w zakresie nieuregulowanym w POŚ) określa formy i zasady ochrony przyrody. Jak podkreśla pełnomocnik skarżącego z zaskarżonego postanowienia nie wynika, aby zamierzone przedsięwzięcie miało znaczący wpływ na wielkość populacji i zagęszczenia ptaków będących przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 " Ostoja I. ". Zagrożenie natomiast jednego z 42 stanowisk kumaka (co ma rzekomo wynikać z raportu o oddziaływaniu na obszarze Natura 2000 "Ostoja I.") nie może z pewnością, w ocenie strony skarżącej, być uznane za znaczące, negatywne oddziaływanie. Takie stanowisko Ministra jest więc przykładem
dokonania dowolnej, nie zaś swobodnej oceny dowodów.

Natomiast konieczność dokonywania ustaleń, czy planowane przedsięwzięcie nie będzie stanowić zagrożenia dla "projektowanych obszarów Natura 2000 "Pojezierze I.", stanowi interpretację przepisów contra legem. Zakres przedmiotowy obszarów, które wymagają uzgodnienie realizacji przedsięwzięcia z właściwym Wojewodą określa jasno art. 48 ust. 2. pkt 3 lit. b) POŚ, zgodnie z którym, uzgodnienia są wymagane tylko i wyłącznie w odniesieniu do przedsięwzięć określonych w art. 51 ust. 1 pkt 3 POŚ tj. mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Regulacje zawarte w art. 47 POŚ, dotyczą zasad i kryteriów oceny wpływu danego przedsięwzięcia na środowisko, natomiast nie mogą stanowić żadnej podstawy dla rozszerzania zakresu obszarów określonego w art. 51 ust. 1 pkt 3 POŚ o potencjalne obszary Natura 2000. Objęcie ochroną potencjalnych obszarów Natury 2000 stanowi wykładnię rozszerzającą art. 48 ust. 2. pkt 3 lit. b) POŚ w zw. z art. 51 ust. 1 pkt 3 POŚ niedopuszczalną w prawie administracyjnym ( art. 6 KPA). W
razie natomiast przyjęcia odmiennej koncepcji jedynym negatywnym oddziaływaniem na projektowany obszar Natura 2000 "Pojezierze I." jest zagrożenie zniszczenia 1 z 42 stanowisk kumaka nizinnego, co z pewnością nie może być uznane za znaczące negatywne oddziaływanie. W ocenie strony skarżącej wszelkie przywołane Ministra dokumenty i analizy dotyczą wpływu zamierzonego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 "Ostoja I."; nie ma natomiast żadnych dokumentów oraz analiz dotyczących potencjalnego obszaru Natura 2000 " Pojezierze I.". Z tego względu nie wiadomo w oparciu o jakie dowody, organ odwoławczy przyjął zaistnienie takiego oddziaływania na projektowany obszar Natura 2000 " Pojezierze I.".

Analiza możliwości zastosowania art. 34 ustawy o ochronie przyrody, dokonana przez organ odwoławczy ograniczyła się do stwierdzenia o:

- "braku możliwości kompensacji przyrodniczej (odnośnie 1 stanowiska kumaka

nizinnego - co przecież nawet przy przyjęciu jego potencjalnego zniszczenia

wydaje się możliwe do skompensowania),

- braku nadrzędnego interesu publicznego (bez merytorycznej analizy tej

przesłanki i wskazania przyczyn z powodu których przyjęto ten wniosek).

Zarzucono w zw. z tym, że Minister nie tylko nie zbadał należycie całego istotnego dla sprawy materiału faktycznego pod kątem spełnienia przez niego przesłanek z art. 34 ustawy o ochronie przyrody, lecz także dopuścił się dowolnej interpretacji faktów, nie wskazał także przesłanek, na których oparł się nie uznając argumentów

przemawiających za dopuszczalnością zastosowania tego artykułu .

W ocenie strony skarżącej nadrzędny interes publiczny ucierpi, jeżeli uniemożliwi się wykonanie tego przedsięwzięcia. Obecny stan rowu spowodował już kilkukrotnie załamanie drogi powiatowej jak i jej zalewanie, co zważywszy na występujące na niej znaczne natężenie ruchu samochodowego, niewątpliwie stanowi zagrożenie dla poruszających się tam osób.

Zdaniem pełnomocnika skarżącego w myśl art. 51 ust. 2a POŚ dla każdego obszaru Natura 2000 musi być sporządzony odrębny raport badający wpływ potencjalnej inwestycji. Argumentacja dotycząca zasad bytowania kumaków nie jest oparta o analizy dotyczące tego konkretnego obszaru Natura 2000, a powoływanie się na ogólne opracowania nie jest wystarczające. Analizy i oceny prowadzone w oparciu o nakaz wynikający z art. 47 POŚ nie znajdują zastosowania odnośnie obszarów podlegających ochronie jako Natura 2000. W ocenie strony skarżącej nie został sporządzony żaden raport odnośnie Natura 2000 "Pojezierze I.", a oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć zlokalizowanych na obszarach Natura 2000 nie przeprowadza się wg kryteriów dla przedsięwzięć I i II grupy, a więc nie zaliczanych do Natury 2000. W złożonym następnie piśmie procesowym pełnomocnik skarżącego dodatkowo podniósł, że dyrektywy Unijne nie mogą tworzyć obowiązków w relacji Państwo - obywatele, a brak implementacji dyrektywy nie może być podstawą do
nakładania obowiązków na obywateli. By zastosowanie znalazła zasada skutku bezpośredniego prawa wspólnotowego przepis musi być jasny, niebudzący wątpliwości oraz bezwarunkowy.

W odpowiedzi na skargę Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga nie została oparta na uzasadnionych podstawach.

Wojewódzkie sądy administracyjne w oparciu m. in. o art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25.07.2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz.1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a. uprawnione są do dokonywania kontroli działalności organów administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oceny legalności zaskarżonych aktów Sąd dokonuje poprzez ustalenie, czy podjęto je zgodnie z przepisami postępowania administracyjnego oraz czy prawidłowo zastosowano i zinterpretowano normy prawa materialnego. Należy nadto zauważyć, iż w myśl art.

134 P.p.s.a. Sąd rozstrzygając w granicach danej sprawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Sąd, dokonując oceny legalności zaskarżonego postanowienia w oparciu o powołane przepisy i w granicach sprawy doszedł do przekonania, że skarga nie jest zasadna, bowiem zaskarżone postanowienie Ministra Środowiska nie naruszyło zarówno przepisów prawa materialnego w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, jak i przepisów postępowania w sposób, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga kwestia właściwości organów uzgadniających w związku ze zmianą obowiązujących przepisów w tej mierze. Podkreślenia wymaga, iż w dniu 3.10.2008 r. została uchwalona ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199, poz. 1227). Zgodnie z jej brzmieniem nastąpiła zmiana w zakresie zadań i kompetencji organów właściwych w przedmiotowej sprawie. Na mocy tej ustawy powołany został Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, który zgodnie z art. 121 ust. 1 jest centralnym organem administracji rządowej powołanym do realizacji zadań, o których mowa w art. 127 ust. 1, związanych z ochroną środowiska oraz zgodnie z art. 127 ust. 3 pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Nowy organ przejął dotychczasowe kompetencje Ministra Środowiska w materii regulowanej wymienioną
ustawą. Zgodnie z jej art. 168 ust. 1 w toczących się postępowaniach sądowych i administracyjnych w zakresie zadań i kompetencji podlegających przekazaniu na jej podstawie, w których stroną jest wojewoda, marszałek województwa lub dyrektor urzędu morskiego, stroną staje się odpowiednio właściwy regionalny dyrektor ochrony środowiska albo Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu niezakończone postępowania administracyjne w zakresie zadań i kompetencji podlegających przekazaniu na podstawie ustawy toczą się nadal przed organami, które przejęły zadania i kompetencje. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska z mocy prawa stał się zatem stroną postępowania przed sądem administracyjnym z uwagi na to, że za datę wszczęcia postępowania sądowego przyjmuje się datę wniesienia skargi, a nie jej przekazanie wraz z aktami sprawy do sądu. Nadmienić należy, że Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w aktualnie obowiązującym stanie prawnym posiada interes prawny w rozumieniu art. 50 ust. 1 ustawy
P.p.s.a.

Przechodząc następnie do rozważań merytorycznych w niniejszej sprawie należy zauważyć, że dla określenia zakresu przedmiotowego obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 przesądzająca jest treść art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r, nr 92, poz. 880 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonego postanowienia, stanowi on bowiem lex specialis. A zatem "planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać", wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w POŚ. Obowiązek ten dotyczy jednocześnie projektowanych obszarów Natura 2000, do czasu zatwierdzenia ich lub odmowy zatwierdzenia przez Komisje Europejską. W literaturze przedmiotu podnosi się, że z uwagi na brak zdefiniowania
w ustawie o ochronie przyrody pojęcia "przedsięwzięcie" należy posiłkować się definicją zaczerpniętą z POŚ, w oparciu o art. 43 ust. 6 w zw. z art. 46 ust. 4 pkt 2-9 i ust. 4a POŚ (obejmując tym pojęciem działania wymagające sprecyzowanych tam decyzji i zgłoszeń). Interpretacja taka odnośnie tzw. obszarów Natura 2000 (zarówno wyznaczonych jak i projektowanych) pozostaje w sprzeczności z art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych, dzikiej fauny i flory, określanej dalej jako dyrektywa 92/43 (Dz. U. L 206 z 22.07.1992 r. ze zm.) oraz z orzecznictwem ETS, z którego wynika, że obowiązek przeprowadzenia "oceny habitatowej" dotyczy każdego przedsięwzięcia, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, a które może na te obszary znacząco oddziaływać, a nie tylko przedsięwzięć wymagających decyzji i zgłoszenia w oparciu o art. 43 ust. 6 w zw. z art. 46 ust. 4 pkt 2-9 i ust. 4a POŚ, w brzmieniu sprzed 3.10.2008 r. Jak wskazuje B.
Iwańska przesłankami do takiego zakwalifikowania przedsięwzięcia są więc : cel przedsięwzięcia oraz jego charakter, a więc możliwość i istotność oddziaływania (por. tej autorki Postępowanie w przedmiocie wydania "decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach" - dylematy interpretacyjne w : Wspólnotowe prawo ochrony środowiska i jego implementacja w Polsce trzy lata po akcesji pod red. J. Jędrośki i M. Bar, Wrocław 2008, s,. 214 i nast.). Przy czym o możliwości zaistnienia takiego oddziaływania przesądzają istniejące prawdopodobieństwo lub ryzyko takiego oddziaływania, a więc gdy na podstawie obiektywnych informacji nie można tego wykluczyć. Istotne oddziaływanie zachodzi natomiast wówczas, gdy planowane działanie niesie z sobą ryzyko

naruszenia założeń ochrony danego obszaru Natura 2000 (por. wyrok ETS w sprawie C-127/02 Waddenzee pkt 39-45). Obowiązek ochrony także projektowanych obszarów Natura 2000 nałożony na Państwa Członkowskie akcentuje wyrok ETS w sprawie C-117/03, Dragaggi, pkt 29, w którym Trybunał stwierdził, że "jeśli chodzi o tereny kwalifikujące się do określenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty, znajdujące się na przekazanych Komisji wykazach krajowych (...), Państwa Członkowskie są, na podstawie dyrektywy 92/43 i ze względu na wskazany w niej cel ochrony, zobowiązane do podjęcia kroków będących w stanie ochronić wartość ekologiczną na poziomie krajowym tych terenów" (por. przekład B. Iwańska w cyt. opracowaniu). Są zatem objęte ochroną zgodnie z tzw. "zasadą ostrożności" (precautionary principle) wynikającą z art. 174 pkt 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (orzeczenia w sprawach: C-371/98 First! Corporate Shipping, C-374/98 Basses Corbieres oraz C-355/90 KE przeciwko Hiszpanii oraz wyrok z dnia 21
września 1999 r. w sprawie C-392/96 KE przeciwko Irlandii).

Mając to na względzie, jak podkreśla B. Iwańska (tamże s. 219) w odniesieniu do "projektowanych obszarów Natura 2000" obowiązuje tzw. "wstępny zakaz pogorszeń", który jest ograniczony czasowo (do czasu umieszczenia ich w wykazie obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty) i merytorycznie (obowiązek unikania pogorszenia stanu siedlisk i niepokojenia gatunków w celu zapewnienia spójności Sieci obszarów Natura 2000). I dalej w oparciu o orzecznictwo ETS stwierdza, że rozwiązanie przyjęte w art. 33 ust. 2 i 3 w zw. z art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, a więc rozszerzenie ochrony na projektowane obszary Natura 2000 ("ptasie i siedliskowe") nie należy traktować w kategorii surowszych przepisów krajowych w myśl art. 176 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej TWE), ale jako sposób realizacji wynikającego z art. 10 TWE w zw. z art. 249 TWE zakazu podejmowania wszelkich działań, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów zarówno dyrektywy 92/43, jak i dyrektywy 85/337 z dnia 27.06.1985 r. w
sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko, określanej dalej jako dyrektywa 85/337 (Dz. U. L 175 z 5.7.1985 ze zm.) i określonego w orzeczeniach ETS obowiązku ochrony "projektowanych obszarów Natura 2000".

Mając na uwadze wskazaną, w całości podzielaną przez skład orzekający, interpretację zarówno przepisów Wspólnotowych w rozważanym zakresie, jak i art. 33 ustawy o ochronie przyrody implementującego dyrektywę 92/43 - siedliskową, a jednocześnie dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 2.04.1979 r. w sprawie ochrony

dzikiego ptactwa (określanej dalej dyrektywą 79/409) odnośnie ochrony obszarów Natura 2000 (zarówno wyznaczonych, jak i projektowanych /potencjalnych/) nie można podzielić stanowiska pełnomocnika skarżącego, iż Polska, a więc jedno z Państw Członkowskich nie dokonała implementacji obu wskazanych dyrektyw (ptasiej oraz siedliskowej) w zakresie ochrony projektowanych obszarów Natura 2000, co uniemożliwia nakładanie wynikających z tych dyrektyw obowiązków na obywateli, a więc czerpanie przez Państwo korzyści z zaniedbań w stosowaniu prawa wspólnotowego, w rozumieniu stanowiska przyjętego w wyroku ETS w sprawie C-91/92.

W ocenie Sądu implementacja taka nastąpiła i w jej wyniku w art. 33 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody w brzmieniu obowiązującym w dniu wydawania postanowień obu instancji objęto ochroną poza wyznaczonymi, także projektowane (potencjalne) obszary Natura 2000. Nadto w ust. 3 tegoż art. 33 w brzmieniu obowiązującym w dniu wydawania postanowień obu instancji przyjęto, że planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, o których mowa w ust. 2 (a więc zarówno odnośnie wyznaczonych, jak i projektowanych /potencjalnych/ obszarów Natura 2000) - wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w POŚ. W tym stanie rzeczy należy przyjąć, iż do stosownej implementacji doszło, a wskazana ochrona objęła obszary Natura 2000 zarówno wyznaczone, jak i projektowane (potencjalne). Z tego względu nie można twierdzić, że taki obowiązek nałożony na
inwestora może negatywnie oddziaływać na obywatela - przedsiębiorcę. W rozpatrywanej sprawie takie negatywne oddziaływanie nie zachodzi z racji przyjętych w ustawie o ochronie przyrody przepisów materialnoprawnych implementujących wskazane dyrektywy (por. wyrok w sprawie 201/02, Helena Wells).

Nadto przyjętego rozwiązania nie należy traktować w kategorii surowszych przepisów krajowych w myśl art. 176 TWE, co było już sygnalizowane, ale jako sposób realizacji wynikającego z art. 10 TWE w zw. z art. 249 TWE zakazu podejmowania wszelkich działań, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów zarówno dyrektywy 92/43 (siedliskowej), jak i dyrektywy 85/337 oraz dyrektywy 79/409 (ptasiej).

Podkreślenia wymaga raz jeszcze, że w sposób odpowiadający przepisom Wspólnotowym, materialnoprawne aspekty tej ochrony, zostały uregulowane w art. 33 ustawy o ochronie przyrody, natomiast w POŚ - art. 51 ust.1 pkt 3 w zw. z art. 48

ust. 2 pkt 3 POŚ jedynie aspekty proceduralne. Niepełność zatem regulacji proceduralnej i ograniczenie unormowań jedynie do wyznaczonych obszarów Natura 2000 przesądza wyłącznie o braku spójności uregulowań materialnoprawnych z gwarantującymi ich realizację regulacjami procesowymi Państwa Członkowskiego, a nie o braku właściwej implementacji w zakresie prawa materialnego.

Na sądzie krajowym Państwa Członkowskiego spoczywa obowiązek prowspólnotowego interpretowania przepisów prawa krajowego, także implementujących prawo wspólnotowe. Stąd brak w ust. 2a art. 51 w zw. z art. 48 ust. 2 pkt 3 POŚ (w brzmieniu sprzed 3.10.2008 r.) rozszerzenia regulacji na obszary projektowane (potencjalne) Natura 2000, będący konsekwencją definicji obszaru Natura 2000 przyjętego w art. 3 pkt 10c POŚ oraz definicji oddziaływania na ten obszar zawartej w art. 3 pkt 11a POŚ, należy uzupełnić regulacją przyjętą w stanowiącym lex specialis przepisie art. 33 ust. 3 w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. W ten sposób prowspólnotowo zakreślone zostaną właściwe granice proceduralne tej ochrony, zarówno dla obszarów wyznaczonych jak i projektowanych (potencjalnych) Natura 2000, zapewniając spójność unormowań proceduralnych z regulacją materialnoprawną, jaką stanowi - art. 33 ustawy o ochronie przyrody.

Na marginesie należy zauważyć, iż w tym kierunku poszło krajowe ustawodawstwo i ustawa z dnia 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko w art. 3 ust. 1 pkt 6 jako obszar Natura 2000 definiuje już zarówno obszary wyznaczone, jak i proponowane obszary mające znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej, a konsekwencją jest zapis art. 59 ust. 2 tej ustawy zapewniający spójność regulacji materialnoprawnej z proceduralną w tym zakresie.

Przechodząc do ustaleń przyjętych w zaskarżonym postanowieniu, należy zauważyć, że organ odwoławczy przesądził, wyczerpująco uzasadniając swe stanowisko, iż zamierzone przedsięwzięcie - polegające na budowie zbiornika retencyjnego o głębokości 2,40 m wraz z niezbędnym uzbrojeniem na działce nr [...], obręb M., gm. I. - nie może negatywnie wpłynąć na gatunki ptaków, dla których ochrony został wyznaczony obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I." ([...]).

Zamierzenie to zlokalizowane jest także w granicach potencjalnego, specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 "Pojezierze I." ([...]),

znajdującego się na wykazie obszarów potencjalnych, zgłoszonych w formie skargi do Komisji Europejskiej przez organizacje pozarządowe (Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce \u2014 "Shadow Ust", Warszawa 2004). Nie jest ono bezpośrednio związane z ochroną takiego obszaru i nie wynika z tej ochrony, a może, w ocenie organów obu instancji, znacząco oddziaływać na ten obszar projektowany Natura 2000.

Okoliczność ta stała się jedną z podstaw wydania przez Wojewodę [...] postanowienia z dnia [...].10.2007 r., normującego zakres raportu o oddziaływaniu jej na środowisko. Wskazano tam wyraźnie, że zagrożony może być zarówno wyznaczony obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I." ([...]), jak i projektowany, specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 "Pojezierze I." ([...]). Wskazano ptactwo, które realizacją tego przedsięwzięcia może być zagrożone w ramach obszaru wyznaczonego w myśl dyrektywy ptasiej, jak i wskazano na kumaka, płaza bezogonowego objętego ścisłą ochroną w myśl zał. dyrektywy siedliskowej 92/43 bytującego na obszarze projektowanym, siedliskowym. Zatem w myśl wskazanego postanowienia Wojewody zakresem sporządzanego raportu należało objąć zarówno obszar wyznaczony ptasi, jak i projektowany (potencjalny) siedliskowy. W tym stanie rzeczy bezpodstawny jest zarzut skargi, iż ustalenia raportu miały być czynione jedynie dla obszaru ptasiego "Ostoja I." ([...]), a już nie dla
potencjalnego siedliskowego "Pojezierze I." ([...]). Treść wskazanego postanowienia wyraźnie temu przeczy.

Sporządzony na zlecenie inwestora raport uznano m. in. z tej przyczyny za niewystarczający i dopiero nadesłane uzupełnienie raportu z kwietnia 2008 r. zawierało opis wpływu zamierzonego przedsięwzięcia na potencjalny obszar ochrony siedlisk PLH 320051 "Pojezierze I.". Podkreślenia wymaga, że dla wyczerpującego zebrania materiału dowodowego w sprawie przeprowadzono nadto wizję terenową z udziałem pełnomocnika inwestora. Zasadnie przy tym przyjęto, że istniejący na terenie działki [...] zbiornik wodny pełni swą najważniejszą rolę w okresie wiosennym, czyli w okresie rozrodu płazów, z których większość składa skrzek w okresie kwiecień \u2014 maj. Dopiero w oparciu o tak zgromadzoną dokumentację odnośnie tego zamierzenia Wojewoda odmówił uzgodnienia, opierając uzasadnienie zarówno na zgromadzonym materiale dowodowym sprawy, jak i posiłkując się literaturą przedmiotu oraz opracowaniami naukowymi.

W ocenie Sądu tak przeprowadzone postępowanie dowodowe spełnia wymogi wynikające z art. 77 § 1 w zw. z art. 80 Kpa, przy zastrzeżeniu wynikającej z art. 77 § 4 Kpa zasady, że fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Jeśli więc

chodzi o stwierdzoną w zaskarżonym postanowieniu możliwość pogorszenia w znaczący sposób stanu siedliska zwierząt, a mianowicie kumaka nizinnego, gatunku będącego przedmiotem ochrony w potencjalnym siedliskowym obszarze Natura 2000 "Pojezierze I." ustaleń w tym zakresie nie można uznać za dowolne.

Tezę tę zresztą wydaje się podzielać pełnomocnik skarżącego, starając się wykazać, iż zniszczenie jednego z 42 siedlisk zlokalizowanych na tym obszarze nie wpłynie w znaczący sposób negatywnie na ten gatunek. Tezie tej zaprzeczyły organy specjalistyczne w swych postanowieniach. Minister wskazał na specyfikę bytowania tego płaza, gdzie utrata jednego z tych stanowisk ma istotne znaczenie dla istnienia tego gatunku. Wyjaśnił, że Kumaki nizinne jesienią opuszczają zbiorniki wodne i wychodzą na ląd w poszukiwaniu kryjówek na zimę, a do zbiorników wracają na początku kwietnia. Dlatego też dla ochrony tego gatunku istotne jest nie tylko zachowanie odpowiednich siedlisk wodnych jako miejsc rozrodu, ale również zachowanie miejsc zimowania oraz zapewnienie możliwości migracji między tymi miejscami. Wynika to z faktu, że lokalne populacje kumaka nizinnego złożone są z subpopulacji powiązanych ze sobą migracjami, a przetrwanie sieci subpopulacji jest zależne od utrzymania mozaikowego charakteru środowiska
przyrodniczego połączonego korytarzami umożliwiającymi przemieszczanie się osobników, a przez to dyspersję (rozprzestrzenianie się) populacji. Poszczególne stanowiska, jak zaznaczył Minister, pełnią rolę punktów węzłowych i ich zachowanie jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania całej populacji, zwłaszcza gdy istnieje ryzyko wyschnięcia poszczególnych zbiorników w okresach suszy. Stąd w ocenie Ministra, realizacja przedsięwzięcia zredukuje liczebność populacji kumaka nizinnego oraz spowoduje zaburzenia, które wpłyną na wielkość populacji i jej zagęszczenie.

Stanowisku temu, wbrew zarzutom skargi, nie można więc zarzucić dowolności ustaleń i bezpodstawności wyprowadzonych wniosków.

Wskazana okoliczność przesądzała o odmowie uzgodnienia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o ile zasadnie przyjęto, że nie istniała możliwość zastosowania wyjątku przewidzianego w art. 34 ustawy o ochronie przyrody. W skardze zarzucono, że analiza możliwości zastosowania art. 34 ustawy o ochronie przyrody, dokonana przez organ odwoławczy ograniczyła się do stwierdzenia o:

-"braku możliwości kompensacji przyrodniczej (odnośnie 1 stanowiska kumaka

nizinnego - co przecież nawet przy przyjęciu jego potencjalnego zniszczenia

wydaje się możliwe do skompensowania),

- braku nadrzędnego interesu publicznego (bez merytorycznej analizy tej

przesłanki i wskazania przyczyn z powodu których przyjęto ten wniosek).

Należy zauważyć, że realizacja przedsięwzięcia, mimo negatywnej oceny jego skutków dla obszaru Natura 2000, jest wyjątkowo możliwa w przypadku łącznego spełnienia przesłanek prawnych określonych art. 34 ustawy o ochronie przyrody, w brzmieniu z dnia wydania zaskarżonego postanowienia, dotyczących braku rozwiązań alternatywnych i istnienia określonego interesu publicznego. Wówczas należy wskazać możliwe środki kompensujące, konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000 z równoczesnym poinformowaniem o nich Komisji Europejskiej.

W ocenie Sądu zasadnie przyjęto w zaskarżonym postanowieniu, iż zamierzenie to, polegające na realizacji zbiornika wodnego (retencyjnego) o funkcji rekreacyjno - turystycznej (jak podano w uzupełnieniu raportu) nie spełnia przesłanki istnienia określonego interesu publicznego dla jego realizacji. Wręcz przeciwnie, jak podniosły organy uzgadniające, realizacja tej inwestycji spowoduje wzmożoną obecność ludzi w rejonie zbiornika i rozerwanie integralności spójnego kompleksu siedlisk i ekosystemów, których zachowanie w stanie niezmienionym, niepogorszonym jest w interesie publicznym.

Powołując się na interes publiczny w rozumieniu art. 34 ustawy o ochronie przyrody (przesłankę koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego) należy mieć na uwadze, że w interesie publicznym leży przede wszystkim ochrona dobra wspólnego, jakim są środowisko i obszary Natura 2000 wyznaczone i projektowane (potencjalne), przy wykorzystaniu koncepcji współodpowiedzialności Państwa i społeczeństwa za ich ochronę.

Argumentacja wskazująca na zalewanie pobliskiej drogi w razie wezbrania wody w tym zbiorniku wodnym - co przemawia za uznaniem, że zamierzona inwestycja leży w interesie społecznym - pozostaje w sprzeczności z podanymi w innym miejscu skargi stwierdzeniami pełnomocnika skarżącego, że ten naturalny zbiornik wodny kilkakrotnie wysychał już w przeszłości. Zagrożenie wylewaniem i podtapianiem drogi jest zatem potencjalne, sporadyczne i nie ma charakteru permanentnego. Natomiast pismo [...] Terenowego Oddziału Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w S. z dnia 30.01.2007 r., na które powołuje się skarżący wskazuje raczej na zagrożenie suszą i odnosi się do modernizacji istniejących urządzeń melioracyjnych.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, nie zostało wykazane istnienie interesu społecznego, który przemawia za realizacją tej inwestycji. Odpadnięcie jednej z przesłanek pozwalających na zastosowanie art. 34 cyt. ustawy, wyłącza możliwość

jego zastosowania. Na marginesie jedynie należy zaznaczyć, iż Minister wyjaśnił, że kompensacja również nie byłaby możliwa zważywszy na fakt, że kumaki nizinne jak pozostałe płazy preferują ciepłe i płytkie zbiorniki wodne o bogatej roślinności, unikają natomiast wody płynącej oraz zimnych i głębokich jezior. Następnie powołując się na literaturę przedmiotu Minister stwierdził, że w przypadku kumaka nizinnego przeobrażone młode osobniki przebywają na płyciznach, toteż zbiorniki o stromych brzegach, a więc takich jakie zakłada projekt, są dla nich nieodpowiednie. W tym stanie rzeczy trudno wyobrazić sobie zakładaną przez skarżącego kompensację i zasiedlenie kumaka w pogłębionym zbiorniku retencyjnym, po zakończeniu realizacji tej inwestycji.

Na uwzględnienie zasługują natomiast zarzuty skargi, że przedmiotem sporządzonego raportu nie powinno stać się oddziaływanie zamierzonej inwestycji na [...] Park Krajobrazowy. W ocenie Ministra przepisy rozporządzenia Nr 14/2005 Wojewody [...] z dnia 27 lipca 2005 r. w sprawie [...] Parku Krajobrazowego, w tym zakazy określone w § 3 ust. 1 tego rozporządzenia, tj. zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, a także zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych oraz obszarów wodno-błotnych stoją w sprzeczności z realizacja tej inwestycji.

Wymaga podkreślenia, że za konieczne uznano sporządzenie raportu o oddziaływaniu tej inwestycji na środowisko z tego względu, że przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w POŚ wymagają planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać. Przy czym dotyczy to poza wyznaczonymi również projektowanych (potencjalnych) obszarów Natura 2000, do czasu zatwierdzenia ich lub odmowy zatwierdzenia przez Komisję Europejską. Nie może więc budzić wątpliwości, że zakres raportu o oddziaływaniu zamierzonego przedsięwzięcia na środowisko powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony lub jest projektowany do objęcia ochroną obszar Natura 2000. Zatem w rozważanej sprawie winien być ograniczony do oddziaływania na obszar
specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Ostoja I." ([...]), oraz na potencjalny, specjalny obszar ochrony siedlisk - Pojezierze I. ([...]). Powoływanie się zatem w zaskarżonych postanowieniach na naruszenie przepisów rozporządzenia Nr

14/2005 Wojewody [...] z dnia 27 lipca 2005 r. w sprawie [...] Parku Krajobrazowego stanowi uchybienie, które jednakże nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. Wystąpiły bowiem inne przesłanki uniemożliwiające uzgodnienie przedmiotowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wynikające z norm regulujących ochronę szeroko pojętych obszarów Natura 2000.

Odnosząc się na koniec do zarzutu skarżącego o nierównym traktowaniu inwestorów na tym obszarze należy stwierdzić, że trafne są wywody Ministra odnośnie przywołanego przez skarżącego postanowienia Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2007 r., znak: [...], którym uzgodniono realizację inwestycji polegającej na budowie dwóch zbiorników retencyjnych do 2 m wraz z mnichami i łącznikiem. Zostało ono bowiem wydane w ramach postępowania prowadzonego w trybie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (uzgodnienie projektu decyzji o warunkach zabudowy), a działka na której planowane jest to przedsięwzięcie, znajduje poza granicami potencjalnego obszaru Natura 2000 "Pojezierze I.". W tym stanie rzeczy zasadnie uznano, że uwarunkowania prawne tej inwestycji są całkowicie odmienne od uwarunkowań inwestycji zamierzonej przez skarżącego.

Z przytoczonych przyczyn Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na zasadzie art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) - orzekł jak w sentencji.