Tezy
Skoro skarżący wniósł odwołanie od decyzji, ale jedynie co do jej części informacyjnej, tj. części nie konkretyzującej w jakiekolwiek sposób prawa, to Minister Obrony Narodowej rozpatrując powyższe odwołanie i wydając decyzję na podstawie art. 138 par. 1 pkt 1 k.p.a., zamiast wydać postanowienie w trybie art. 134 k.p.a., w sposób rażący w rozumieniu art. 156 par. 1 pkt 2 k.p.a., naruszył ów przepis.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Eugeniusz Wasilewski, Sędzia WSA - Iwona Dąbrowska, Sędzia WSA - Stanisław Marek Pietras (spraw.), Protokolant - Arkadiusz Koziarski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2007 r. sprawy ze skargi K. L. na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu równowartości kosztów kształcenia - stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji, - zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości, - zasądza od Ministra Obrony Narodowej na rzecz skarżącego K. L. kwotę 240 (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Uzasadnienie
Szef Sztabu Generalnego WP rozkazem z dnia [...] stycznia 2007 r. nr [...], działając na podstawie art. 111 pkt 9 lit a, art. 114 ust. 5 i 6 oraz art. 115 pkt 2 ust. 4 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.) w zw. z § 7 ust. 1 i 5 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 marca 2004 r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej (Dz. U. Nr 50, poz. 483), z dniem 31 stycznia 2007 r. zwolnił ppor. K. L. z zawodowej służby wojskowej i przeniósł go do rezerwy wskutek upływu terminu wypowiedzenia stosunku służbowego dokonanego przez żołnierza zawodowego i jednocześnie w powyższym rozkazie zawarto informację, że: "na żołnierzu ciąży obowiązek zwrotu równowartości kosztów, o których mowa w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.)". W uzasadnieniu zaś podano, że zwolnienie następuje wskutek upływu skróconego terminu wypowiedzenia
stosunku służbowego dokonanego przez żołnierza.
W odwołaniu z dnia 1 lutego 2007 r. do Ministra Obrony Narodowej, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego rozkazu bądź o stwierdzenie jego nieważności w części odnoszącej się do obowiązku zwrotu kosztów, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 54 ust. 1 cytowanej już wyżej ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych poprzez niewłaściwe zastosowanie w sprawie i naruszenie prawa procesowego, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez niewskazanie właściwej podstawy prawnej oraz uzasadnienia prawnego zaskarżonej części rozkazu. W uzasadnieniu stwierdził, że z chwilą podjęcia studiów oraz w trakcie ich trwania nie znał zasad rozliczania kosztów utrzymania i nauki, ponieważ wspomniana już wyżej ustawa została uchwalona dopiero w roku 2003. Zatem zgodnie z zasadą lex retro non agit, przepisy te nie mogą działać wstecz i regulować sytuację żołnierzy, którzy rozpoczęli naukę po wejściu jej w życie. W dalszej części dodał, że w okresie jego studiów obowiązywała ustawa z dnia 30 czerwca 1970 r. o
służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn. z 1992 r. Dz. U. Nr 8, poz. 31 ze zm.) i w tej sytuacji tylko jej przepis art. 80 może stanowić dla niego podstawę prawną do nałożenia obowiązku zwrotu kosztów. Na koniec stwierdził, że organ nie wskazał jakichkolwiek przepisów wykonawczych do ustawy, które stanowiłyby podstawę nałożonego nań obowiązku.
Minister Obrony Narodowej, decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...], mając za podstawę art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy decyzję z dnia 16 stycznia 2007 r. w zaskarżonej części. Uzasadniając swoje stanowisko podał, że stosownie do treści art. 54 ust. 1 i 4 ustawy, żołnierz zawodowy będący absolwentem szkoły wojskowej, który wypowiedział stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej w okresie nieprzekraczającym okresu dwa razy dłuższego od czasu trwania studiów, nauki, stażu lub kursu albo okresu pobierania stypendium, licząc od dnia ukończenia tych studiów, nauki, stażu lub kursu - jest zobowiązany do zwrotu zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę, natomiast użyte w zaskarżonym rozkazie stwierdzenie ma charakter deklaratoryjny, ponieważ obowiązek ten ciąży na oficerze z mocy ustawy. W dalszej części dodał, że decyzję o ustaleniu kosztów równowartości kształcenia, do zwrotu których jest zobowiązany żołnierz, wydaje
dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełnił zawodową służbę wojskową, jednakże sprawa ta stanowi przedmiot odrębnego postępowania administracyjnego.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, skarżący K. L. wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji albo o stwierdzenie jej nieważności, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 54 ust. 1 cytowanej już wyżej ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych poprzez niewłaściwe zastosowanie w sprawie i naruszenie prawa procesowego, tj. art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez niewskazanie właściwej podstawy prawnej oraz uzasadnienia prawnego zaskarżonej części rozkazu. W uzasadnieniu natomiast - poza argumentami zawartymi już w odwołaniu - podał, że decyzje o charakterze deklaratoryjnym stwarzają nową sytuację prawną.
W odpowiedzi na skargę Minister Obrony Narodowej wniósł o jej oddalenie, a wskazując na dotychczasowe ustalenia faktyczne i prawne dodał, że kwestionowany przez skarżącego zapis w rozkazie o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, ma jedynie charakter informacyjny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.
Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie, jednakże z powodów innych, aniżeli podniesione przez skarżącego. Stosownie do treści art. 134 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną i nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.
W myśl § 7 ust. 5 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 marca 2004 r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej (Dz. U. Nr 50, poz. 483), w przypadku dokonania przez żołnierza wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1 (żołnierz składa wypowiedzenie stosunku służbowego do organu zwalniającego), organ zwalniający wydaje decyzję o zwolnieniu żołnierza z zawodowej służby wojskowej, w której określa datę zwolnienia z zawodowej służby wojskowej wynikającą z wypowiedzenia.
W rozpoznawanej sprawie bezspornym jest, że skarżący złożył wypowiedzenie stosunku zawodowej służby wojskowej i w tej sytuacji Szef Sztabu Generalnego WP rozkazem z dnia [...] stycznia 2007 r. nr [...], działając na podstawie art. 111 pkt 9 lit. a, art. 114 ust. 5 i 6 oraz art. 115 pkt 2 ust. 4 cytowanej już wyżej ustawy w zw. z § 7 ust. 1 i 5 cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej, z dniem 31 stycznia 2007 r. zwolnił wymienionego oficera z zawodowej służby wojskowej i przeniósł go do rezerwy wskutek upływu terminu wypowiedzenia stosunku służbowego dokonanego przez żołnierza zawodowego. Zatem treść owej decyzji została wypełniona elementem, o którym mowa we wskazanym już § 7 ust. 5 rozporządzenia, tzn. datą zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, bowiem jednocześnie wniósł on o skrócenie terminu wypowiedzenia.
Natomiast zawarte nawet w sentencji powyższej decyzji sformułowanie: "na żołnierzu ciąży obowiązek zwrotu równowartości kosztów, o których mowa w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.)", nie stanowi już w żadnej mierze, analizując brzmienie § 7 ust. 5 rozporządzenia i dokonując wykładni gramatycznej, elementu owej decyzji, lecz ma jedynie charakter informacyjny. W przeciwnym bądź razie, byłaby to niedopuszczalna wykładnia rozszerzająca i to tym bardziej, że - stosownie do treści art. 54 ust. 4 ustawy - dopiero dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni zawodową służbę wojskową, wydaje decyzję o ustaleniu równowartości kosztów, odroczeniu terminu ich zwrotu lub rozłożeniu kosztów na raty.
Jeżeli zaś tak, to należy w tym miejscu przywołać treść art. 8 ust. 1 ustawy, w myśl którego od decyzji wydanych przez właściwe organy w sprawach określonych w ustawie żołnierz zawodowy może wnieść odwołanie do organu wyższego stopnia, na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.
Reasumując, skoro skarżący wniósł odwołanie od decyzji, ale jedynie co do jej części informacyjnej, tj. części niekonkretyzującej w jakikolwiek sposób prawa, to Minister Obrony Narodowej rozpatrując powyższe odwołanie i wydając decyzję na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., zamiast wydać postanowienie w trybie art. 134 k.p.a., w sposób rażący w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., naruszył ów przepis.
Stwierdzić ponadto należy, że zaskarżona decyzja w tej części nie jest również aktem lub czynnością w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 wspomnianej już wyżej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, mimo że posiada indywidualny charakter, czyli dotyczy obowiązku skarżącego. Z tego mianowicie powodu, że organowi zwalniającemu żołnierza zawodowego z zawodowej służby wojskowej, żaden przepis ustawy nie zezwala na takie rozstrzygnięcie, a jedynie - o czym wspomniano już wyżej - dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni służbę wojskową. Reasumując, zaskarżona część decyzji nie ma żadnego umocowania w przepisach prawa.
Wobec treści wyroku zbędne jest zatem - zdaniem Sądu - odnoszenie się do zarzutów skarżącego zawartych w skardze.
W tym stanie rzeczy, na mocy art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art. 152 i 132, a w sprawie kosztów na podstawie art. 200 i art. 205 § 5 cytowanej już wyżej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak w sentencji wyroku.