Tezy
Stwierdzenie u poborowego kategorii B - czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej - jest możliwe, w razie rozpoznania u niego stanu zdrowia rokującego odzyskanie zdolności do czynnej służby wojskowej, a nie wtedy, gdy organ ma wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia poborowego i chce te wątpliwości usunąć w czasie orzeczonej czasowej niezdolności do służby /art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej - Dz.U. 2004 nr 241 poz. 2416 ze zm. oraz Wykaz chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej oraz odbywania tej służby poza granicami państwa, stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach - Dz.U. nr 151 poz. 1595/.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Roman Ciąglewicz - spr. sędzia WSA Teresa Cisyk Sędziowie asesor sądowy Grażyna Jeżewska Protokolant sekretarz sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2006 r. sprawy ze skargi S. O. na orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej w O. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie zmiany kategorii zdolności do służby wojskowej 1) uchyla zaskarżone orzeczenie, 2) określa, że zaskarżone orzeczenie w całości nie może być wykonywane.
Uzasadnienie
Orzeczeniem z dnia [...], nr [...], Powiatowa Komisja Lekarska w K. uznała poborowego S. O., za zdolnego do służby wojskowej, z kategorią zdrowia A. Orzeczenie wydane zostało na podstawie art. 26 i art. 30a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416) w związku z załącznikiem Nr [...] - Wykaz chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej - do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. Nr 151, poz. 1595). Po przeprowadzeniu, przez członków komisji lekarskiej, badań fizykalnych oraz na podstawie dokumentów, Komisja stwierdziła u poborowego stan zdrowia zgodny z przepisem § 51 pkt 8 - przerost gruczołu krokowego bez zaburzeń w oddawaniu moczu oraz przepisu § 13 pkt 2 - krótkowzroczność obu oczu. Stwierdzone
schorzenia, w ocenie organu I instancji, nie wpływają na orzeczony stopień zdolności do służby wojskowej. Poborowego należało zatem uznać za zdolnego do służby wojskowej, z kategorią zdrowia A.
W odwołaniu S. O. podniósł, iż przedłożył zaświadczenie lekarskie stwierdzające u niego przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego, a nie jak wskazano w orzeczeniu - przerost gruczołu krokowego. Odwołujący się wyjaśnił, iż na przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego leczy się od 2002 r., co potwierdza zaświadczenie lekarskie oraz wpisy w książeczce zdrowia i kartotece Przychodni Przyszpitalnej w K. Od momentu rozpoznania choroby zwolniony jest z lekcji wychowania fizycznego, musi ciepło się ubierać oraz nie może pływać w basenie i jeździć na rowerze. Na skutek kuracji antybiotykowej, stosowanej przy leczeniu schorzenia, wystąpiła u niego grzybica, której leczenie trwało około 1 roku. Występujące u niego schorzenie ma długotrwały przebieg i jest trudniejsze w leczeniu u młodszych, niż u starszych mężczyzn. Ponadto zaznaczył, iż w ocenie jego oraz lekarza prowadzącego, schorzenie ma zasadniczy wpływ na orzeczony stopień zdolności do służby wojskowej. Zgodnie bowiem z pkt 11 wykazu chorób i ułomności istotnych przy
ocenie zdolności do odbywania służby wojskowej, przy przewlekłym zapaleniu gruczołu krokowego, występuje kategoria "D".
Orzeczeniem z dnia [...] nr [...], Wojewódzka Komisja Lekarska w O. uchyliła orzeczenie organu I instancji i uznała poborowego S. O. za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej, z kategorią "B" na okres 6 miesięcy. Jako podstawę prawną orzeczenia organ odwoławczy przyjął przepisy art. 26, art. 30 a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r., Nr 241, poz. 2416 ze zm.) w związku z Wykazem chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej oraz do odbywania tej służby poza granicami państwa, stanowiącym Załącznik Nr [...] do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. Nr 151, poz. 1595). Organ odwoławczy stwierdził brak w dokumentacji posiewu moczu, USG, badania moczu i badania P.S.A. Komisja odwoławcza oceniła, iż dostarczona
kartoteka jednoznacznie nie potwierdza występowania zgłoszonego schorzenia, a ostatni znajdujący się w niej zapis pochodzi z 2002 r. Komisja uznała, że poborowy wymaga dalszej diagnostyki w celu ustalenia faktycznego stanu zdrowia.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego S. O., zarzucił pominięcie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego u niego przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego. Wyjaśnił, iż nie został poinformowany o konieczności przedłożenia wyników z posiewu moczu, USG, badania moczu oraz badania P.S.A. Ponadto, w związku ze stwierdzeniem organu odwoławczego, iż ostatni zapis w kartotece pochodzi z 2002 r., skarżący wskazał, iż od 2002 r. leczy się prywatnie. Na potwierdzenie leczenia przedkładał zaświadczenia lekarskie, jednakże nie zostały one przez organ uwzględnione. Skarżący podniósł również, iż według jego oceny oraz oceny lekarza prowadzącego, jego schorzenie ma zasadniczy wpływ na orzeczony stopień zdolności do służby wojskowej. W punkcie 11 "wykazu chorób i ułomności istotnych przy ocenie zdolności do odbywania służby wojskowej" stwierdzono, iż przy przewlekłym zapaleniu gruczołu krokowego występuje kategoria "D".
W odpowiedzi na skargę Wojskowa Komisja Lekarska w O. wniosła o oddalenie skargi i obciążenie skarżącego kosztami postępowania. W uzasadnieniu organ wyjaśnił, iż przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia ze skarżącym przeprowadzono wywiad, którego celem było umożliwienie mu przedstawienia, według jego własnej oceny, stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Dokonując rozpatrzenia sprawy dokonano szczegółowej analizy dokumentacji medycznej przedstawionej przez skarżącego. Jako dowód dopuszczono wszystkie przedłożone przez S. O. dokumenty. Na ich podstawie nie można jednak było w sposób jednoznaczny określić zdolności psychofizycznej do czynnej służby wojskowej. Dlatego też, dla oceny faktycznego stanu zdrowia, konieczne jest wykonanie dodatkowych badań specjalistycznych, których brak stwierdzono w dokumentacji. Dopiero bowiem na ich podstawie można kierunkować diagnostykę skarżącego. Zdaniem Komisji, orzeczona czasowa niezdolność skarżącego do czynnej służby wojskowej, umożliwi mu przeprowadzenie pełnej
diagnostyki, a w przypadku stwierdzenia takiej konieczności, również przeprowadzenie leczenia. Dopiero po sprecyzowaniu jednoznacznej diagnostyki, która określi faktyczny stan zdrowia poborowego, organ właściwy miejscowo i rzeczowo określi jego zdolność do czynnej służby wojskowej. Organ odwoławczy wskazał ponadto, iż stosując się do art. 7 K.p.a. podjął wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz stosowanie do art. 77 § 1 K.p.a., który nakłada na organ prowadzący postępowanie administracyjne obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego, rozpatrzył odwołanie skarżącego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:
skarga zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z przepisem art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Kontrola legalności zaskarżonego orzeczenia wykazała, że orzeczenie to nie odpowiada wymogom prawa.
Rozważania rozpocząć należy od przypomnienia, iż orzeczenia powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich, określające zdolność poborowego do służby wojskowej, podejmowane na podstawie art. 26 i art. 28 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.), są decyzjami administracyjnymi (por. wyrok NSA, z dnia 28 października 1992 r., sygn. akt II SA/Wr 841/92, ONSA 1994/1/23; glosa Barbary Adamiak do tego wyroku, OSP 1994/9/163). Dlatego też, w zakresie nieunormowanym przepisami szczególnymi, do postępowania w sprawie określenia zdolności poborowych do czynnej służby wojskowej zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071 ze zm.), a na mocy art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzeczenia komisji lekarskich w przedmiocie określenia
zdolności poborowych do służby wojskowej, mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego.
Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do tego, czy organ odwoławczy prawidłowo uchylił decyzję organu I instancji i jednocześnie, orzekając co do istoty sprawy, uznał poborowego S. O., za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej z kategorią "B" na okres 6 miesięcy.
Materialną podstawę zaskarżonego orzeczenia stanowiły przepisy art. 26 i art. 30a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) w związku z załącznikiem Nr [...] - Wykaz chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej - do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. nr 151, poz. 1595). Zauważyć przy tym trzeba, że przywołane rozporządzenie wydane zostało na podstawie upoważnienia zawartego w art. 30a ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, a jego uregulowania, w spornej materii, nie wykraczają poza zakres upoważnienia zakreślonego nadto przepisem art. 30a ust. 5 omawianej ustawy.
Na mocy przepisu art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, ustalono i zdefiniowano jedną z kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej: kategorię B - czasowo niezdolny do służby wojskowej. Niezdolność ta polega na przemijającym upośledzeniu ogólnego stanu zdrowia albo ostrym lub przewlekłym stanie chorobowym, które w okresie dwudziestu czterech miesięcy od dnia badania, rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju. W punkcie 1 omawianego przepisu jest mowa o kategorii A - zdolny do czynnej służby wojskowej. Z przytoczonego unormowania wynika, że istnieją dwie alternatywne przesłanki stwierdzenia u poborowego kategorii B: rozpoznanie u niego przemijającego upośledzenia ogólnego stanu zdrowia albo ostrego lub przewlekłego stanu chorobowego - przy czym dla zaistnienia obu tych przesłanek musi istnieć rokowanie odzyskania zdolności do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w okresie dwudziestu czterech miesięcy, od dnia badania.
Orzeczenie Komisji odwoławczej, będące aktem reformatoryjnym, nie wskazuje na zaistnienie żadnej w wymienionych przesłanek przepisu art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP. Jako okoliczność mającą uzasadnić zastosowanie wobec odwołującego się kategorii B organ odwoławczy wskazał potrzebę dalszej diagnostyki poborowego, gdyż dopiero to pozwoli na ustalenie rzeczywistego stanu zdrowia badanego. W tej sytuacji zaskarżone orzeczenie narusza przywołany przepis prawa materialnego, a uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy. Z art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) oraz Wykazu chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej oraz odbywania tej służby poza granicami państwa, stanowiącego Załącznik Nr [...] do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby
wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. Nr 151, poz. 1595) wynika, że stwierdzenie u poborowego kategorii B - czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej - jest możliwe, w razie rozpoznania u niego przemijającego upośledzenia ogólnego stanu zdrowia albo ostrego lub przewlekłego stanu chorobowego, które to stany rokują odzyskanie zdolności do czynnej służby wojskowej, a nie wtedy, gdy organ ma wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia poborowego i chce te wątpliwości usunąć w czasie orzeczonej czasowej niezdolności do służby.
Jednocześnie zaskarżone orzeczenie obarczone jest uchybieniami proceduralnymi. Zakończyło ono postępowanie administracyjne, mimo niewyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego (art. 77 § 1 K.p.a.). Konstatacja ta jest nie tyle powtórzeniem stanowiska Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej o potrzebie dalszej diagnostyki, ile efektem odnotowania braku jakiegokolwiek odniesienia się, w zaskarżonym orzeczeniu, do materiału dowodowego zaoferowanego przez odwołującego się. Celem postępowania odwoławczego nie jest sama kontrola poprawności rozstrzygnięcia podjętego w I instancji, lecz także - jeżeli jest to niezbędne - uzupełnienie stanu faktycznego i materiału dowodowego sprawy oraz uwzględnienie tych zmian w stanie faktycznym i prawnym sprawy, które nastąpiły w okresie dzielącym orzekanie po raz pierwszy od ponownego orzekania wskutek odwołania (Janusz Borkowski, glosa do wyroku SN z dnia 17 kwietnia 1997 r., sygn. akt III RN 12/97, OSP 1998/ 5/ 99). Tymczasem mimo dołączenia do odwołania zaświadczenia
lekarskiego potwierdzającego rozpoznanie u poborowego przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego, które to zaświadczenie wystawiono po wydaniu orzeczenia I instancji, a przed wniesieniem odwołania, organ odwoławczy nie ustosunkował się do tego dokumentu. Naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, skoro według przepisu § 51 pkt 7 w/w Załącznika Nr 2 do rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r., przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego skutkuje stwierdzeniem u poborowego kategorii D - niezdolny do czynnej służby wojskowej.
Próba ustosunkowania się do dokumentów przedłożonych przez skarżącego, podjęta w odpowiedzi na skargę, nie wpływa na ocenę zgodności z prawem zaskarżonego orzeczenia. Odpowiedź na skargę jest pismem procesowym, a nie uzupełnieniem zaskarżonej decyzji.
Wadliwa była także, w świetle rzeczywiście podjętego rozstrzygnięcia, podstawa proceduralna wskazana przez organ odwoławczy. Podstawą uchylenia decyzji organu I instancji i w tym zakresie orzeczenia co do istoty sprawy, jest przepis art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a., a nie przepis art. 138 § 2 K.p.a., powołany w osnowie zaskarżonego orzeczenia.
Wobec powyższego należało, na mocy art. 145 § 1 pkt 1a i c Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchylić zaskarżone orzeczenie. Rozstrzygnięcie o niewykonywaniu zaskarżonego orzeczenia oparto o art. 152 tej ustawy.
Wskazania do dalszego postępowania wynikają wprost z powyższych rozważań. Rozpatrując odwołanie Wojewódzka Komisja Lekarska powinna rozważyć uzupełnienie materiału dowodowego w myśl art. 136 K.p.a., a o ile okaże się to niewystarczające, wyda rozstrzygnięcie przewidziane przepisem art. 138 § 2 K.p.a. Nie jest natomiast możliwe, jak to już wyżej wskazano, wydanie orzeczenia przewidującego uzupełnienie materiału dowodowego po zakończeniu postępowania administracyjnego.