Tezy
Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Łucja Franiczek, Sędziowie Sędzia WSA Iwona Bogucka (spr.),, Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski, Protokolant Aleksandra Żmudzińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2007 sprawy ze skargi (...) S.A. w K. na postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia (...) r., nr (...) w przedmiocie grzywny w celu przymuszenia wykonania rozbiórki budynku oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. nakazał [...] S.A. w K rozbiórkę budynku byłej nastawni kolejowej, zlokalizowanej na działce nr [...] w W. przy ul. [...]. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja ta stała się ostateczna, albowiem orzeczenie organu I instancji zostało utrzymane w mocy przez organ odwoławczy decyzją z dnia [...] r. nr [...]. Skarga na orzeczenie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego została odrzucona prawomocnym postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 marca 2007 r. sygn. akt II SA/Gl 93/07.
Pismem z dnia [...] r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. wystosował do zobowiązanej Spółki upomnienie nr [...], którym wezwał do dobrowolnego wykonania obowiązku rozbiórki w terminie 7 dni od dnia otrzymania upomnienia. Jednocześnie pouczono Spółkę, że nie wykonanie obowiązku będzie skutkowało wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Upomnienie zostało doręczone [...] r.
W toku postępowania ustalono, że obowiązek nie został wykonany a powierzchnia obiektu wynosi [...] m2.
W następnej kolejności wierzyciel, będący jednocześnie organem egzekucyjnym, wystawił tytuł wykonawczy wraz z klauzulą wykonalności z dnia [...] r. nr [...]. W tytule zawarto m. in. pouczenie co do prawa zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz informację o skierowaniu tytułu do przymusowego wykonania obowiązku poprzez zastosowanie jako środka egzekucyjnego grzywny w celu przymuszenia.
Postanowieniem z dnia [...] r. nr [...] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. nałożył na [...] S.A. w K. grzywnę w kwocie [...] złotych w celu przymuszenia wykonania obowiązku nałożonego decyzją z dnia [...] r. o nakazie rozbiórki. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia podano art. 119 § 1 , 121 § 5, art. 122 § 1 i 2 oraz art. 64a § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (T. jedn. Dz. U. z 2005 r., nr 229, poz. 1954 ze zm.). W postanowieniu wezwano do uiszczenia grzywny pod rygorem ściągnięcia w trybie egzekucyjnym oraz do wykonania obowiązku w terminie 60 dni od daty doręczenia postanowienia pod rygorem zastosowania środka egzekucyjnego pod postacią wykonania zastępczego. Pouczono również m in., że w razie wykonania obowiązku nałożone a nie uiszczone lub nie ściągnięte grzywny podlegają umorzeniu na wniosek zobowiązanego. Tytuł wykonawczy wraz z postanowieniem o nałożeniu grzywny zostały doręczone dłużnikowi dnia [...] r.
W złożonym zażaleniu na postanowienie Spółka wniosła o jego uchylenie, wstrzymanie czynności egzekucyjnych do czasu rozpoznania przez sąd administracyjny skargi na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] r. oraz o zwolnienie z egzekucji i wstrzymanie obowiązku wykonania rozbiórki. W uzasadnieniu podniesiono, że Spółka wniosła skargę na decyzję orzekającą nakaz rozbiórki nie godząc się ze stanowiskiem organów jak również, że wystosowała wezwanie do wykonania rozbiórki do likwidatora podmiotu, który wedle skarżącej winien być do niej zobowiązany.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia [...] r. nr [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w K. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W uzasadnieniu wskazano, że orzeczony decyzją nakaz dotyczy natychmiastowej rozbiórki budynku. Skarga na decyzję orzekającą o rozbiórce nie została rozpatrzona, nie orzeczono także o wstrzymaniu wykonania decyzji, której organ nadał rygor natychmiastowej wykonalności. Postępowanie egzekucyjne zostało zatem wszczęte prawidłowo i skierowane do właściwego podmiotu. Wysokość nałożonej grzywny nie ma charakteru uznaniowego lecz jest obliczana zgodnie z art. 121 § 5 ustawy jako iloczyn powierzchni zabudowy i 1/5 ceny 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ogłaszanej przez Prezesa GUS na podstawie odrębnych przepisów do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych.
W skardze do sądu administracyjnego pełnomocnik Spółki wniósł o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz o wstrzymanie obowiązku uiszczenia grzywny. W uzasadnieniu natomiast podniesiono, że organ nie ustalił istotnych dla sprawy okoliczności i nie przeprowadził dowodów. W tym zakresie wskazano, że istotną dla sprawy i wymagającą rozstrzygnięcia jest kwestia własności obiektu. Bezzasadnie przyjęto, że właścicielem jest Spółka. Skarżąca od początku neguje zasadność wydanego tytułu egzekucyjnego. Na okoliczność ustalenia stosunków własnościowych zawnioskowano o przeprowadzenie dowodów z przesłuchania wskazanych w skardze świadków i dowodów z dokumentów.
W piśmie procesowym z dnia [...] r. pełnomocnik skarżącej podał, że Spółka wykonała obowiązek rozbiórki i zwróciła się do organu egzekucyjnego z wnioskiem o umorzenie grzywny. Do pisma dołączono kopię zgłoszenia [...] z dnia [...]r. skierowanego do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w W.
W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, powołując się na stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny rozważył, co następuje:
W pierwszym rzędzie należy wyjaśnić, że przedmiotem postępowania objętego kontrolą Sądu było postanowienie wydane w toku postępowania egzekucyjnego, dotyczące zastosowania środka egzekucyjnego, jakim jest grzywna w celu przymuszenia. Z tych względów za pozbawione znaczenia dla sprawy należy uznać wszelkie argumenty zmierzające do podważenia zasadności samej decyzji orzekającej o obowiązku podlegającym wykonaniu. Jaki obowiązek i przez kogo winien zostać wykonany, zostało orzeczone w decyzji PINB w W. z dnia [...] r. Decyzji tej nadano rygor natychmiastowej wykonalności, co uzasadniało wszczęcie postępowania egzekucyjnego. W sprawie jest bezsporne, że orzeczony nakaz nie został uchylony ani zmieniony, nie orzeczono również o wstrzymaniu jego wykonania. Należy również zauważyć, że sądy administracyjne powołane są do kontroli legalności orzeczeń organów administracji publicznej a nie do rozstrzygania spraw co do istoty, stąd wnioski dowodowe sformułowane w skardze nie mogły zostać uwzględnione. Sąd
administracyjny nie prowadzi postępowania wyjaśniającego w sprawie, nadto przedmiotem jego kontroli jest akt zaskarżony, a tym było postanowienie w przedmiocie grzywny.
Instytucję grzywny w celu przymuszenia regulują przepisy rozdziału 2 działu III ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (aktualnie tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., nr 229, poz. 1954 ze zm.), dotyczące egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Grzywna ta jest środkiem egzekucyjnym, stosowanym w postępowaniu dotyczącym egzekucji obowiązków niepieniężnych. Regulujący kwestię nakładania grzywny art. 122 § 1 wskazuje, iż organ egzekucyjny, który nakłada grzywnę, doręcza zobowiązanemu postanowienie o nałożeniu grzywny i odpis tytułu wykonawczego, wystawionego zgodnie z art. 32 ustawy. Tytuł ten powinien zawierać treści wskazane w art. 27 ustawy. Tytuł wykonawczy wystawia wierzyciel, a jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego (art. 26 § 4 ustawy), jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Tytuł wykonawczy winien być sporządzony wedle ustalonego wzoru (art. 26 § 1
ustawy), który w drodze rozporządzenia określa minister właściwy do spraw finansów. W tym zakresie od dnia 30 listopada 2001 r. obowiązuje Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2001 r., nr 137, poz. 1541 ze zm.), które w § 39a ustala wzór tytułu wykonawczego stosowanego w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym.
W niniejszej sprawie tytuł wykonawczy został wystawiony zgodnie ze wzorem i zawiera wszystkie wymagane treści i elementy. Także postanowienie o nałożeniu grzywny zawiera treści, o jakich mowa w art. 122 § 2 pkt 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wysokość nałożonej grzywny nie narusza także przepisu art. 121 § 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Zgodnie z art. 122 § 3 powoływanej ustawy, zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego (art. 33 i 34 ustawy) oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny, o czym Spółkę prawidłowo pouczono. Spółka nie wniosła zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, posłużyła się natomiast instytucją zażalenie na postanowienie o nałożeniu grzywny. Argumenty skarżącej sprowadzały się do negowania zasadności nałożenia na nią obowiązku rozbiórki oraz do wskazywania, że postępowanie w tym zakresie nie zostało definitywnie zakończone, albowiem decyzja orzekająca o obowiązku została zaskarżona do sądu administracyjnego i w dacie nałożenia grzywny skarga ta nie była rozpatrzona.
Należy w związku z tym zaznaczyć, że zgodnie z art. 29 § 1 powoływanej ustawy, organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji, nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. W konsekwencji poza sferą badania organów egzekucyjnych było, czy obowiązek został prawidłowo nałożony. Dopóki w obrocie prawnym pozostaje decyzja nakładająca na Spółkę określony obowiązek, dopóty możliwe jest wszczęcie i prowadzenie egzekucji w celu jego wykonania.
Odnośnie zarzutu przedwczesności prowadzenia egzekucji należy wskazać, że decyzji nakładającej obowiązek został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. W dacie wszczęcia postępowania egzekucyjnego, jakim jest data doręczenia dłużnikowi tytułu egzekucyjnego, sąd administracyjny nie rozpoznał jeszcze skargi na tę decyzję, nie orzeczono jednak również o wstrzymaniu jej wykonalności. Wniesienie skargi do sadu administracyjnego nie wstrzymuje natomiast wykonalności decyzji (art. 61 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Grzywna w celu przymuszenia nie jest środkiem represyjnym lecz egzekucyjnym. Ma ona na celu zmuszenie adresata obowiązku do jego dobrowolnego wykonania. Zatem jeżeli nałożenie grzywny odniesie skutek i zobowiązany obowiązek wykona, nałożone a nie uiszczone lub nieściągnięte grzywny podlegają umorzeniu na wniosek dłużnika. Jak wynika z pism Skarżącej, obowiązek został wykonany i złożono wniosek o umorzenie grzywny.
Mając na uwadze przedstawione argumenty, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzekł jak w sentencji wyroku.