Tezy
Przyznając płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, organ administracji nie rozstrzyga o tytule prawnym do gruntu, jedynie ustala fakt bezspornego posiadania przez wnioskodawcę gruntów i prowadzenia na nich działalności rolniczej. Dokonując ustaleń faktycznych organ nie może przesądzać o tym, jaki podmiot jest posiadaczem takich gruntów, jeżeli istnieje spór, co do posiadania. Dopiero istnienie "spokojnego" posiadania gruntów rolnych i faktycznego ich uprawiania, daje organom podstawę do przyznania płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Stanisław Prutis, Sędziowie asesor WSA Małgorzata Roleder,, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk (spr.), Protokolant Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 22 lutego 2007 r. sprawy ze skargi W. S. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. z dnia [...] 07.2006r. nr [...] 2. stwierdza, że zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku, 3. zasądza od Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. na rzecz skarżącego W. S.
kwotę 255 (dwieście pięćdziesiąt pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Pan W. S. złożył w dniu [...] kwietnia 2005 roku do Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. wniosek o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2005.
Decyzją z dnia [...] lipca 2006 roku, Nr [...], Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B., odmówił wnioskodawcy przyznania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Po rozpatrzeniu odwołania Pana W. S. od powyższego rozstrzygnięcia, Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł., decyzją z dnia [...] października 2006 roku, Nr [...], orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.
W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy powołał się na treść § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 14 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich oraz rozporządzenie Komisji (WE) Nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) Nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.
Przywołując treść pisemnego oświadczenia odwołującego się z dnia [...] kwietnia 2006 roku Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR stwierdził, że Pan W. S. w 2005 roku nie był posiadaczem zgłoszonej we wniosku działki rolnej położonej na działce ewidencyjnej o nr [...] (w województwie p., powiat b., gmina Ch., obręb B.). Fakt ten potwierdza także przesłane przez Pana W. S. w dniu [...] kwietnia 2005 roku wypowiedzenie użytkowania gruntów Panu A. B., jak i zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: K. Dz., Z. Z., Cz. T., A. S., którzy zeznali, że Pan W. S. nie był użytkownikiem spornej działki w 2005 roku.
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR wskazał ponadto, że Pan A. B. w dniu [...] sierpnia 2005 roku złożył doniesienie do Prokuratury Rejonowej w B. o dokonanej kradzieży zboża na działce [...] położonej
w gminie Ch., obręb B., co również potwierdza, że czuł się posiadaczem w/w działki.
W związku ze stwierdzeniem niezgodności pomiędzy zadeklarowaną sumą powierzchni działek rolnych, a stwierdzoną w wyniku kontroli administracyjnej Panu W. S. nie przysługuje płatność z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Z powyższą decyzją nie zgodził się Pan W. S. W jego imieniu skargę do tut. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego złożył pełnomocnik, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez jej uchylenie w całości i przyznanie skarżącemu w całości jako właścicielowi i samoistnemu posiadaczowi gruntu płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości
i przekazanie sprawy organowi II instancji do ponownego rozpoznania.
Decyzji organu odwoławczego zarzucono:
- naruszenie przepisu art. 7 kpa i 9 kpa w zbiegu z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 28.11.2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji
i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273 z późn. zm.), § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14.04.2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 651 z późn. zm.) poprzez niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy mając na względzie ochronę praworządności i praw skarżącego jako człowieka
i obywatela oraz nieprzyznanie skarżącemu w całości płatności za grunt deklarowany na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania,
- naruszenie przepisu art. 70 i 71 rozporządzenia Komisji (WE) nr 817/2004
z dnia 29.04.2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) poprzez zastosowanie tychże przepisów do zadeklarowanych przez skarżącego powierzchni obszarowych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania,
- naruszenie przepisów § 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14.04.2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657 z późn. zm.)
w zbiegu z art. 336 kc, 337 kc, 340 kc, 341 kc, 342 kc poprzez uznanie bezprawności działania Pana A. B. za zgodne z prawem
i tolerowanie przez organ I instancji działań niezgodnych z prawem
oraz w majestacie prawa popierających bezprawność osób trzecich.
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że Pan A. B. był jedynie do jesieni 2004 roku dzierżawcą przedmiotowego gruntu. Umowa dzierżawy została mu jesienią 2004 roku wypowiedziana i od tego momentu każde jego działanie na przedmiotowych gruntach było bezprawiem. Nie mógł więc czuć się posiadaczem przedmiotowej działki.
Skarżący wskazał, że gdy tylko dowiedział się o naruszeniu jego samoistnego posiadania przez Pana A. B., to w sposób zdecydowany przywrócił samoistnie naruszone posiadanie dokonując koszenia zboża jako własnego pożytku, co zostało przez organy obu instancji przeinaczone w taką formę, jakoby skarżący będąc i właścicielem i posiadaczem dokonał kradzieży zboża z własnej działki. Kilkumiesięczna przeszkoda związana z okresem oczekiwania od zasiania zboża do jego skoszenia nie oznacza, iż skarżący utracił posiadanie swoich gruntów.
Skoro więc po stronie skarżącego co do faktu i prawa nie nastąpiła utrata posiadania - to tym samym deklarowana przez skarżącego powierzchnia gruntów jest zgodna zarówno ze stanem faktycznym jak i ze stanem prawnym i z tego też względu nieprzyznanie skarżącemu płatności bezpośrednich do gruntów przez niego faktycznie i prawnie samoistnie posiadanych jest prawnie niedopuszczalne i w tym zakresie narusza treść § 2 ust.1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR w Ł. wnosił o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie podkreślić należy, że szczegółowe warunki i tryb udzielania, wstrzymywania, zwracania i zmniejszania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania określa rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 73, poz.657 ze zm.), wydane
z upoważnienia ustawowego zawartego w art. art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273 ze zm.).
Zgodnie z § 2 ust.1 cytowanego rozporządzenia, płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ("płatność ONW"), przyznawane są producentowi rolnemu, jeżeli łączna powierzchnia działek rolnych położonych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, na których jest prowadzona działalność rolnicza, wynosi co najmniej hektar.
Zdaniem Sądu, ratio legis owego uregulowania jest zatem finansowe wspieranie producentów rolnych, czyli osób, które faktycznie uprawiają grunty rolne nawet, gdy nie są ich właścicielami.
Sąd pragnie jednakże zauważyć, że niniejsza sprawa ma specyficzny charakter ze względu na istniejący spór, co do "spokojnego" posiadania gruntów rolnych objętych wnioskiem o "płatności ONW".
Przyznając "płatności ONW" organ administracji nie rozstrzyga o tytule prawnym do gruntu, a jedynie ustala fakt bezspornego posiadania przez wnioskodawcę gruntów i prowadzenia na nich działalności rolniczej. Dokonując ustaleń faktycznych organ nie może przesądzać o tym, jaki podmiot jest posiadaczem takich gruntów, jeżeli istnieje spór, co do posiadania. Dopiero istnienie "spokojnego" posiadania gruntów rolnych i faktycznego ich uprawiania daje organom podstawę do przyznania "płatności ONW" podmiotowi, który ubiega się o dopłaty.
Tymczasem w niniejszej sprawie istnieje ewidentny konflikt co do posiadania gruntów objętych wnioskiem o "płatności ONW". Według skarżącego przedmiotowe grunty wydzierżawił on A. B. na podstawie ustnej umowy. W takiej też formie umowa dzierżawy została wypowiedziana jesienią 2004 roku. Z akt sprawy wynika, iż dotychczasowy dzierżawca wbrew woli skarżącego jeszcze
w 2005 roku zasiewał przedmiotową działkę rolną. W. S. natomiast twierdził, że w sposób zdecydowany przywrócił naruszone posiadanie, dokonując koszenia zboża jako własnego pożytku.
Powyższe bezsprzecznie wskazuje, że wystąpił spór co do posiadania przedmiotowych gruntów rolnych. W takiej sytuacji, organ przesądzając o faktycznym posiadaniu, wszedł w kompetencje sądu powszechnego, do którego kognicji należy rozstrzyganie sporów powstałych na tle naruszenia posiadania. Dopiero jednoznaczne wyjaśnienie sytuacji prawnej przedmiotowych gruntów rolnych
i ewentualne rozstrzygnięcie zaistniałego sporu przez same zainteresowane strony lub przez sąd powszechny, umożliwi organom prawidłowe rozpatrzenie wniosku skarżącego o przyznanie "płatności ONW". Dlatego też organ winien rozważyć potrzebę zawieszenia postępowania administracyjnego w przypadku gdy spór dotyczący posiadania przedmiotowych gruntów rolnych rozstrzygać będzie sąd powszechny.
Ponadto Sąd pragnie zwrócić uwagę na kwestię powierzchni gruntów rolnych zgłoszonych w przedmiotowym wniosku. Wnioskodawca zadeklarował powierzchnię działki ewidencyjnej wykorzystywanej w celu rolniczym - 12,57 ha. Z akt sprawy wynika natomiast, iż część działki rolnej o powierzchni około 3 ha skarżący przekazał synowi S. S. Podczas rozprawy w dniu 22 lutego 2007 roku, pełnomocnik skarżącego podał, że ustna umowa dzierżawy dotyczyła całości gospodarstwa, w skład którego wchodziły ponad 3 ha należące do syna. Organ winien zbadać ową niespójność i dać wyraz w decyzji ustaleniom faktycznym w aspekcie posiadania również tej części gospodarstwa rolnego, która została przekazana synowi skarżącego. Zdaniem Sądu istnieją bowiem w takiej sytuacji uzasadnione wątpliwości, czy wnioskiem o przyznanie "płatności ONW" do gruntów rolnych, objęte powinny zostać grunty rolne o łącznej powierzchni 12,57 ha.
W myśl art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz.1071 ze zm.), w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności
i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Konkretyzację zasady wyrażonej w tym uregulowaniu zawiera przepis art. art. 77 § 1 Kpa, statuujący zasadę prawdy obiektywnej (organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy).
Mając na uwadze powyższe spostrzeżenia, organy uchybiły powyższym unormowaniom, co miało istotny wpływ na wynik sprawy. Rozpoznając ponownie sprawę organy winny uwzględnić wyrażoną w niniejszym wyroku ocenę prawną.
Wobec naruszenia przepisów postępowania, przedwczesne jest merytoryczne ustosunkowanie się przez skład orzekający w niniejszej sprawie do kwestii prawidłowości zastosowania przez organy administracji art. 5 ust.2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, § 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r.
w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, art. 70 i art. 71 rozporządzenia Komisji (WE) nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku.
W tym stanie rzeczy zatem skarżoną decyzję i poprzedzającą jej wydanie decyzję organu pierwszej instancji należało uchylić, orzekając w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Orzeczenie
o niepodleganiu wykonaniu uchylonego postanowienia, Sąd oparł o przepis art. 152 cytowanej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
O kosztach postępowania orzeczono natomiast stosownie do treści art. 200 w zw.
z art. 205 § 2 i § 3 tejże ustawy.