Tezy
Z art. 2 ustawy z dnia 18.12.2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru (Dz. U. z 2004r. nr 6, poz. 40) wynika, że producentem rolnym jest osoba, która faktycznie uprawia grunty rolne, a więc nie musi sie legitymować tytułem własności tych gruntów, ani też pisemną umową (np. dzierżawy, użyczenia) zawartą z właścicielem gruntów.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska (spr.),, asesor WSA Małgorzata Roleder, Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 23 stycznia 2007 r. sprawy ze skargi E. S. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] września 2006 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą jej wydanie decyzję Kierownika Biura Powiatowego w S. z dnia [...] czerwca 2006 r., nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku, 3. zasądza od Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. na rzecz strony skarżącej - E. S. kwotę 200 (dwustu) złotych tytułem zwrotu wpisu sądowego.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] czerwca 2006 roku Nr [...] Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S. odmówił panu E. S. przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2005, z tytułu jednolitej płatności obszarowej oraz uzupełniającej płatności obszarowej. Jako podstawę prawną decyzji organ powołał art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru (Dz. U. z 2004r. nr 6, poz. 40 ze zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2000 roku, nr 98, poz. 1071 ze zm.). Odmówienie płatności obszarowej i uzupełniającej nastąpiło z uwagi na to, że organ uznał - na podstawie przedłożonych dokumentów - iż pan E. S. od
[...] maja 2005 roku nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego mimo, że w dniu
[...] czerwca 2006 roku skarżący oświadczył, iż to on był użytkownikiem gruntów
w całości do końca roku 2005.
Organ I instancji podkreślił, w oparciu o art. 2 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i art. 336 Kc, że płatność może być przyznana tylko takiej osobie, która w dniu wydania decyzji w sprawie płatności jest posiadaczem gruntów rolnych i spełnia pozostałe warunki określone ustawą. Na podstawie zebranego materiału dowodowego organ podniósł, iż na dzień wydania decyzji pan E. S. nie był posiadaczem gruntów rolnych, o czym świadczy Akt Notarialny nr [...] dotyczący przekazania gruntów rolnych na syna R. S.
Od powyższej decyzję odwołanie wniósł pan E. S.
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa w Ł. decyzją z dnia [...] września 2006 roku nr [...] orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.
Organ cytując treść art. 2 i 4 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku
o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru podniósł, iż z uwagi na fakt, iż pan E. S. w dniu [...] maja 2005 roku przekazał posiadane gospodarstwo synowi - panu R. S., utracił prawo do uzyskania płatności bezpośrednich, natomiast pan R. S. nabył prawo do przejęcia tych płatności. Jednak przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych warunkowane było złożeniem wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w przypadku przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta, w ciągu 14 dni od dnia przeniesienia, czego przejmujący nie dopełnił. Mimo powyższego pan E. S. w dniu [...] czerwca 2005 roku złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oraz o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2005 i w trakcie postępowania administracyjnego złożył oświadczenie, iż był posiadaczem wszystkich użytków rolnych do końca 2005 roku.
Zdaniem organu, także fakt złożenie wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2006, w dniu [...] maja 2006 roku przez pana R. S., jako posiadacza deklarowanych użytków rolnych, potwierdza nie prowadzenie działalności rolniczej przez pana E. S., w dniu wydania decyzji w sprawie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych tj. [...] czerwca 2006 roku.
W związku z powyższym, wnioskodawca nie spełnił art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru, ponieważ w dniu wydania decyzji w sprawie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych nie był posiadaczem gruntów rolnych. Nie został również złożony wniosek o przejęcie płatności przez nabywcę gospodarstwa rolnego - pana R. S.- w terminie 14 dniu do dnia przeniesienia własności (posiadania) gospodarstwa rolnego, o czym pan E. S. był informowany przez pracownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, podczas wizyty w Biurze Powiatowym w dniu [...] czerwca 2006 roku,
w związku z zapoznaniem się przez niego z aktami sprawy.
W ocenie organu II instancji pan E. S. składając wniosek
o przyznanie płatności bezpośrednich, podpisał jednocześnie oświadczenie, że znane są mu zasady przyznawania takich płatności oraz zobowiązanie do niezwłocznego informowania na piśmie ARiMR o każdej zmianie powstałej, w okresie od dnia złożenia wniosku do wydania decyzji w sprawie przyznania płatności do gruntów rolnych (dowód: podpis producenta w sekcji IX wniosku "Oświadczenia
i zobowiązania"). Skoro natomiast pan E. S. nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku poinformowania Kierownika Biura Powiatowego o przeniesieniu gospodarstwa rolnego na rzecz syna, to tym samym organ uznał, że po jego stronie nie powstał obowiązek poinformowania następcy prawnego skarżącego o terminie wynikającym z treści art. 4 ust. 1 ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych.
W skardze, wywiedzionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Białymstoku, pan E. S. zarzucił zaskarżonym decyzjom organu
II instancji oraz organu I instancji szereg naruszeń prawa procesowego oraz prawa materialnego. Jeszcze raz podkreślił, iż mimo przekazania gospodarstwa rolnego synowi, do końca 2005 roku gospodarstwo rolne nadal było przez niego prowadzone. Syn natomiast dopiero od 2006 roku zaczął zarządzać tym gospodarstwem rolnym
i dlatego też, wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich za ten rok został złożony przez syna R. S.
Skarżący podkreślił, iż organy administracji nie prowadziły w ogóle postępowania administracyjnego (nie wezwały do złożenia wyjaśnień, nie przesłuchały świadków, nie przeprowadziły kontroli), a wnioski zostały wyciągnięte wyłącznie na podstawie stwierdzenia, że skoro gospodarstwo rolne zostało darowanie synowi, to jemu dopłaty się nie należą. Natomiast złożone przez skarżącego oświadczenie zostało zignorowane.
Ponadto pan E. S. zarzucił organowi I instancji zwłokę i wydanie decyzji po ustawowym terminie składania wniosków w kolejnym roku (15 maja),
co spowodowało dla niego niekorzystne rozstrzygnięcia i naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa oraz zasadę czynnego udziału stron w postępowaniu, w szczególności braku możliwości zapoznania się z całym materiałem dowodowym przed wydaniem decyzji przez organ II instancji. Dodatkowo skarżący wskazał na naruszenie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa, zasady dwuinstancyjności postępowania, brak obiektywizm, rozstrzygania wątpliwości na jego niekorzyść, zasady obowiązku udzielania stronie informacji faktycznej i prawnej, zasady szybkości i prostoty postępowania administracyjnego.
Końcowo skarżący podniósł również, iż zaskarżona decyzja nie zawiera prawidłowego uzasadnienia faktycznego, które powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn,
z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Ponadto skarżący dodał, iż z uzasadnienia decyzji Kierownika BP wynika, że decyzja jest negatywna, gdyż na dzień wydania decyzji nie był posiadaczem gruntów rolnych. Jak sam jednak organ stwierdził posiadaczem jest ten kto rzeczą włada, a do końca 2005 roku R. S. gruntem nie władał.
Na tej podstawie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji
W odpowiedzi na skargę, Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację.
Dodatkowo podkreślił, iż skarżący wraz z małżonka K. S.,
w dniu [...] maja 2005 roku przekazali aktem darowizny całe gospodarstwo rolne - synowi R. S. oraz córce M. S., w celu uzyskania renty chorobowej. W § 6 Aktu Notarialnego - Repertorium A nr [...], na podstawie którego dokonano przekazania w/w gospodarstwa istnieje zapis "Wydanie przedmiotów umowy oraz podstawienie w prawa i obowiązki Nabywcy w miejsce Zbywcy nastąpiło w dniu dzisiejszym". W związku z powyższym, nabywcy stali się w dniu[...].05.2005 roku nie tylko właścicielami, ale i posiadaczami nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa. Ponadto w tym samym dniu ([...].05.2005r.), została zawarta umowa dzierżawy, na mocy której M. M. S. (córka Skarżącego), wydzierżawiła R. S. (synowi Skarżącego) nieruchomość rolną przejętą od rodziców. Biorąc pod uwagę powyższe, posiadaczem całego gospodarstwa stał się R. S., który uzyskał prawo ubiegania się o płatności bezpośrednie do gruntów rolnych oraz o płatności ONW.
Odnosząc się do zarzutu rażącego naruszenia zasady udzielania informacji faktycznej i prawnej stronie oraz innym uczestnikom postępowania organ wskazał,
iż jest on bezzasadny. Skarżący składając przedmiotowy wniosek, nie poinformował Kierownika Biura Powiatowego w S. o fakcie przekazania gospodarstwa
i przejścia na rentę chorobową. Taka informacja wpłynęła do Kierownika Biura Powiatowego, dopiero w dniu [...] maja 2006 roku. Natomiast w dniu [...] maja 2006 r., R. S. złożył w Biurze Powiatowym w S., oświadczenie
o przejęciu w dniu [...].05.2005 r. przedmiotowego gospodarstwa oraz dołączył w/w akt notarialny. Zaś skarżący, w dniu [...].06.2006 r. złożył oświadczenie, iż to on był użytkownikiem gruntów rolnych, do których ubiegał się o płatności. Powyższe oświadczenia - w ocenie organu - pozostawały w sprzeczności, co oznaczało, że jedna z osób oświadczyła nieprawdę.
Ponadto organ podniósł, iż zarzut, że w dniu [...] października 2006 roku pracownicy P. Oddziału Regionalnego ARiMR w Ł. odmówili skarżącemu zapoznania się z aktami sprawy, jest kolejną nieprawdą. Pan E. S. wraz z synem w dniu [...] października 2006 r. zapoznawali się z aktami sprawy w pokoju nr [...]. Nie było jedynie możliwości technicznych do wydania "od ręki" kserokopii akt sprawy, czego żądał w sposób arogancki, syn skarżącego. Kserokopia akt sprawy została przesłana jednak pocztą w dniu [...].10.2006 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku, zważył, co następuje:
Skarga podlegała uwzględnieniu, przy czym należy wskazać, iż z mocy art. 134 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 30.08.2002r. (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a., sąd rozstrzyga
w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Kontrolując legalność zaskarżonej decyzji Sąd stwierdza, że została ona wydana z naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, polegającego na niewyjaśnieniu stanu faktycznego sprawy, tj. z obrazą art. 7, art. 75, art. 77 § 1, art. 86 kodeksu postępowania administracyjnego.
Ustawa z dnia 18.12.2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru (Dz. U. z 2004r. nr 6, poz. 40 z późn. zmianami) stanowi w art. 2 że płatności przysługują m.in. osobie fizycznej...będącej posiadaczem gospodarstwa rolnego zwanej dalej "producentem rolnym" "warunkiem uzyskania płatności jest posiadanie przez producenta rolnego działek rolnych...".
Z brzmienia w/w przepisu wynika, że producentem rolnym jest osoba, która faktycznie uprawia grunty rolne, a więc nie musi legitymować się tytułem własności tych gruntów, ani też pisemną umową (np. dzierżawy czy użyczenia) zawartą
z właścicielem gruntów. Oczywiście przedłożenie przez producenta rolnego w formie pisemnej, czy to tytułu własności, czy tez umowy dzierżawy gruntów, stanowi dla organów rozstrzygających dowód ułatwiający prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy. Niemniej jednak w świetle w/w przepisu brak dowodu pisemnego nie wyklucza przyznania płatności, jeżeli rolnik rzeczywiście i faktycznie prowadzi gospodarstwo rolne w danym okresie rozliczeniowym, za który złożył wniosek o przyznanie dopłat.
W rozpoznawanej sprawie zachodzi ewidentna sprzeczność pomiędzy treścią złożonych dokumentów, a twierdzeniami skarżącego E. S.
Z umowy darowizny, sporządzonej w formie aktu notarialnego dnia [...].05.2005r. wynika, że skarżący przekazał posiadanie gospodarstwa rolnego synowi R. i córce M. S. Z wniosku o dopłaty na 2006 rok złożonym przez R. S. wynika, że on przejął gospodarstwo w dniu [...].05.2005r. Z kolei E. S. podpisał oświadczenie z dnia [...].06.2006r., gdzie stwierdza, że do końca 2005 roku uprawiał gospodarstwo rolne. W odwołaniu podał, że syn R. w 2005 roku studiował zaocznie i pracował, natomiast gospodarstwo przejął dopiero w 2006 roku.
Powyższe sprzeczności nie zostały przez organy wyjaśnione. Organ I instancji (a także organ odwoławczy) kierując się treścią złożonych dokumentów (w tym także dokumentów lekarskich o złym stanie zdrowia skarżącego) przyjęły, iż "zachodzi prawdopodobieństwo" nieprowadzenia działalności przez E. S. Taka motywacja decyzji jest sprzeczna z przepisami postępowania procesowego, albowiem organ nie może wydać decyzji opierając się na braku pewności co do stanu faktycznego. Zgodnie z art. 107 § 3 kpa organ winien w uzasadnieniu decyzji wskazać fakty, które uznał za udowodnione oraz przyczyny, w powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności. Tymczasem twierdzenia skarżącego o faktycznym prowadzeniu przez niego gospodarstwa w 2005 roku, nie zostały w sprawie niniejszej wyjaśnione.
Błędem organu jest przywoływanie, jako dowodu okoliczności, że na dzień wydania zaskarżonej decyzji E. S. nie prowadził gospodarstwa. Decyzja organu I instancji została wydana [...].06.2006r., ale dotyczyła przecież płatności za rok 2005-ty. Zatem istotne jest ustalenie, czy skarżący ma uprawnienia do dopłat za 2005 rok, a nie za rok 2006, gdyż ta kwestia nie jest sporna.
Rację ma skarżący zarzucając Kierownikowi Biura Powiatowego w S. opieszałość w podjęciu decyzji, lecz data jej wydania nie miała wpływu ani na przebieg postępowania, ani na jego wynik.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w innej analogicznej sprawie o sygnaturze IISA/Bk 779/05 zawarł następująca tezę do wyroku: "Celem ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych jest finansowe wspieranie producentów rolnych, czyli osób, które faktycznie uprawiają grunty rolne nawet, gdy nie są ich właścicielami" (publ. Gazeta Prawna 2006/127 str. 19).
Podzielając powyższy pogląd skład orzekający w niniejszej sprawie zaleca organom przy ponownym rozpoznaniu sprawy dokonanie uzupełnienia materiału dowodowego celem niewątpliwego ustalenia, czy E. S. faktycznie uprawiał gospodarstwo rolne w 2005 roku. Należy zatem przesłuchać w charakterze strony samego skarżącego, w charakterze świadka R. S., ewentualnie inne osoby. Mogą być też pomocne dowody sprzedaży produktów rolnych za ten okres, o ile skarżący takie posiada.
Należy wspomnieć, że podobne zalecenia znalazły się w opinii radcy prawnego z dnia [...].06.2006r., jednakże organ I instancji je zignorował.
E. S. powinien jednakże zdawać sobie sprawę z tego, że została mu przyznana renta chorobowa w dniu [...].06.2005r. i wyzbycie się własności gospodarstwa rolnego w dniu [...].05.2005r. było jedną z podstaw do uzyskania tej renty. Dalsze prowadzenie gospodarstwa rolnego i jednocześnie pobieranie renty może rodzić dla skarżącego negatywne skutki. Nie jest to jednakże problem objęty sprawa niniejszą.
Mając na względzie powyższe okoliczności i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1
lit. "c", art. 152 oraz art. 200 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami) orzeczono, jak
w sentencji.