Tezy
Przepisy § 6 ust. 1 pkt 1 i § 9 pkt 1 rozporządzenie Rady Ministrów z 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielenia pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.) statuują pojęcie "gospodarstwa rolnego" w znaczeniu przedmiotowym - sprowadzają je do powierzchni użytków rolnych stanowiących własność (współwłasność) rolnika i jego małżonki, zarówno z majątku dorobkowego jak i majątków odrębnych każdego z małżonków.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie asesor WSA Jacek Pruszyński (spr.), asesor WSA Małgorzata Roleder, Protokolant Elżbieta Stasiewicz, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 11 grudnia 2007 r. sprawy ze skargi E. Z. G. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] lipca 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania renty strukturalnej we wznowionym postępowaniu administracyjnym oddala skargę
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...].06.2005 r. nr [...] Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. przyznał E. Z. G. rentę strukturalną na okres od czerwca 2005 r. do maja 2015 r., stwierdzając, iż spełnił on warunki do uzyskania takiej renty określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielenia pomocy finansowej na uzyskanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich.
Postanowieniem z dnia [...].04.2007 r. Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Ł. na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a. wznowił z urzędu postępowanie administracyjne zakończone wskazaną powyżej decyzją ostateczną z dnia 30.06.2005 r. wskazując, że ujawniony został fakt, iż w dniu wydania tej decyzji żona skarżącego B. G. była w posiadaniu ponad 0,5 ha użytków rolnych o czym małżonkowie nie poinformowali organu.
Następnie decyzją z dnia [...].06.2007 r. nr [...] Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Ł. uchylił decyzję przyznającą rentę strukturalną i odmówił przyznania tej renty. Organ stwierdził, że we wniosku o przyznanie renty strukturalnej złożonym w dniu 05.04.2005 r., a także w akcie notarialnym, w którym E. Z. i B. małżonkowie G. przekazali na rzecz następcy J. G. gospodarstwo rolne w związku z ubieganiem się o rentę strukturalną, nie został ujęty udział B. G. w nieruchomości rolnej położonej we wsi J. gmina W. wynoszący (w przeliczeniu) [...] ha. Tym samym został rażąco naruszony warunek przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz następcy i zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, o których mowa w § 6 ust. 1 i § 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie rent strukturalnych. Zdaniem organu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie może mieć wpływu twierdzenie B. G., iż była przekonana, że nie jest współwłaścicielką przedmiotowej nieruchomości, ponieważ w sposób nieformalny sprzedała ją swojemu ojcu H. S., gdyż
byłoby to sprzeczne z art. 158 K.c. Skuteczne przeniesienie własności posiadanych udziałów w formie aktu notarialnego zostało dokonane dopiero w dniu 14.02.2007 r.
W odwołaniu od powyższej decyzji E. Z. G. zarzucił naruszenie § 6 pkt 1 oraz § 9 pkt 1 rozporządzenia w sprawie rent strukturalnych poprzez przyjęcie, że udziały B. G. we współwłasności działek położonych we wsi J. wchodziły w skład gospodarstwa rolnego przekazywanego przez E. Z. D. oraz, że małżonkowie byli w posiadaniu użytków rolnych ponad 0.5 ha i nie zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej. Zdaniem skarżącego udziały te zostały sprzedane nieformalną umową, B. G. nigdy nie pracowała na tych działkach i podobnie jak jej małżonek nie była w ich posiadaniu, ponadto biorąc pod uwagę definicję zawartą w art. 55? K.c. przedmiotowe działki nie wchodziły w skład przekazywanego gospodarstwa rolnego. Strona zarzuciła także naruszenie art. 6, 7 i 8 K.p.a. poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego oraz nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności, a w szczególności nie przesłuchanie H. S. na okoliczność posiadania spornych działek i prowadzenia na nich działalności rolniczej. Odwołujący wniósł o uchylenie
zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania.
Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w B. decyzją z dnia [...].07.2007 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy wskazał w uzasadnieniu, iż E. Z. G. i jego małżonka w przedłożonym akcie notarialnym z dnia 06.06.2005 r., w którym umową darowizny przekazali gospodarstwo rolne następcy zapewnili, że nie są właścicielami ani współwłaścicielami oraz nie posiadają żadnego gospodarstwa rolnego i oświadczyli, że spełniają warunki określone w § 6 i § 9 rozporządzenia, E. Z. G. złożył również oświadczenie z dnia 10.06.2005 r. o przekazaniu wszystkich użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa, będących zarówno przedmiotem odrębnej własności ubiegającego się o rentę strukturalną, jak i małżonka, jak również współwłasności małżeńskiej oraz współwłasności z osobami innymi niż małżonek. W żadnym z tych dokumentów nie został zatem uwzględniony fakt posiadania innego gospodarstwa przez żonę odwołującego się, w związku z tym potwierdzając nieprawdę o zbyciu wszystkich użytków
rolnych E. Z. G. wprowadził organ rozstrzygający w błąd. Ujawnienie powyższych okoliczności uzasadniało uchylenie we wznowionym postępowaniu decyzji o przyznaniu renty strukturalnej i orzeczenie o odmowie jej przyznania. Organ nie zgodził się z zarzutami zawartymi w odwołaniu, stwierdził, że strona nie przedstawiła żadnych dowodów, które uzasadniałyby zmianę rozstrzygnięcia.
W skardze do sądu administracyjnego E. Z. G. podtrzymał stanowisko i zarzuty zawarte w odwołaniu, ponadto zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie § 20 ust. 7 rozporządzenia w sprawie rent strukturalnych poprzez przyjęcie, iż skarżący nie przekazał gospodarstwa rolnego oraz nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej oraz naruszenie art. 6, 7 i 8 K.p.a. poprzez nie przesłuchanie siostry B. G. - T. K. jako właścicielki pozostałych odziedziczonych udziałów na okoliczność posiadania spornych działek przez H. S. i prowadzenia na nich działalności rolniczej i art. 107 § 3 K.p.a. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu decyzji przyczyn, z powodu których organ odmówił wiarygodności dowodom wskazanym przez skarżącego. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania. Skarżący wskazał dodatkowo, że sporne działki leżą w odległości 14 km od przekazywanego gospodarstwa, dopłaty z tytułu prowadzenia na nich działalności rolniczej pobierały siostry B. G.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.
Rozpoznając sprawę w tak zakreślonej kognicji, Sąd nie dopatrzył się, aby w zaskarżonej decyzji zostało naruszone prawo materialne oraz przepisy postępowania administracyjnego.
Przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie jest wydana w postępowaniu wznowieniowym decyzja Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. w przedmiocie uchylenia decyzji ostatecznej przyznającej rentę strukturalną E. Z. G. i odmowy przyznania tej renty. Przesłanką wznowienia postępowania w analizowanym przypadku było wyjście na jaw nowych istotnych dla sprawy okoliczności i dowodów nie znanych organowi przyznającemu rentę strukturalną w dacie jej przyznania, ale istniejących już w tej dacie (art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a.). Organy ustaliły bowiem, iż E. Z. G. i jego małżonka B. G. nie przekazali na rzecz następcy prawnego wszystkich użytków rolnych wchodzących w skład ich gospodarstwa rolnego i B. G. pozostawała do dnia 14.02.2007 r. współwłaścicielką użytków rolnych powyżej 0,5 ha. Ustalenie to miało decydujące znaczenie dla oceny zasadności przyznania E. Z. G. renty strukturalnej.
Warunki i tryb przyznawania rent strukturalnych określa rozporządzenie Rady Ministrów z 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielenia pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.), zwane dalej rozporządzeniem. Zgodnie z § 4 rozporządzenia prawo do renty strukturalnej przysługuje rolnikowi, który spełnia warunki określone w tym przepisie, w tym przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni użytków rolnych wynoszącej co najmniej 1 ha i zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Stosownie do § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia warunek przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz następcy uważa się za spełniony, jeżeli zostały następcy przekazane wszystkie użytki rolne wchodzące w skład gospodarstwa rolnego rolnika, będące zarówno przedmiotem odrębnej własności rolnika i jego małżonka, jak również przedmiotem ich współwłasności, z zastrzeżeniem § 9 pkt 1 rozporządzenia. Zastrzeżenie to stanowi o
dopuszczalności pozostawienia przez rolnika i jego małżonka jedynie łącznej powierzchni użytków rolnych nie przekraczającej 0,50 ha, przy czym działalność rolnicza prowadzona na tych użytkach służyć ma wyłącznie zaspakajaniu potrzeb własnych uprawnionego oraz osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym - w tym przypadku uważa się za spełniony warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika starającego się o rentę strukturalną. Zatem jednym z koniecznych warunków, które musi spełnić rolnik występujący o rentę strukturalną jest przekazanie wszystkich użytków rolnych wchodzących w skład jego gospodarstwa rolnego, będących zarówno przedmiotem odrębnej własności rolnika i jego małżonka, jak również przedmiotem ich współwłasności, może on (jak również jego małżonek) pozostać jedynie posiadaczem (współposiadaczem) użytków rolnych o powierzchni nie przekraczającej 0,5 ha (z zastrzeżeniem wskazanych powyżej wymogów).
Pojęcie "gospodarstwa rolnego" nie jest zdefiniowane wprost w przepisach rozporządzenia. Sąd w niniejszym składzie podziela pogląd wyrażony w wyroku WSA w Białymstoku z dnia 14.12.2006 r. w sprawie II SA/Bk 642/06 (nie publ.), iż definicja taka daje się odczytać z treści przepisów § 6 ust. 1 pkt 1 i § 9 pkt 1 rozporządzenia. Przepisy te statuują pojęcie "gospodarstwa rolnego" w znaczeniu przedmiotowym - sprowadzają je do powierzchni użytków rolnych stanowiących własność (współwłasność) rolnika i jego małżonki, zarówno z majątku dorobkowego jak i majątków odrębnych każdego z małżonków. Tak sformułowana definicja gospodarstwa jest zbliżona do definicji przyjętej na potrzeby podatku rolnego, w której istotne jest jedynie spełnienie normy obszarowej gruntów stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu danego podmiotu. Takie pojmowanie gospodarstwa powoduje, że np. trzy działki gruntu położone w trzech nawet znacznie odległych miejscach, nawet jeżeli nie istnieje pomiędzy nimi żadna więź ekonomiczna o
ile są przedmiotem odrębnej własności rolnika i jego małżonka lub ich współwłasności będą stanowiły gospodarstwo rolne dla celów omawianego rozporządzenia. Pojęcie to wyraźnie różni się od definicji gospodarstwa rolnego zawartej w art. 55? K.c., zgodnie z którą za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W analizowanym przypadku niewątpliwie grunty nie muszą stanowić zorganizowanej całości.
W niniejszej sprawie w sposób bezsporny ustalono, iż B. G. w dniu wydania decyzji o przyznaniu renty strukturalnej była współwłaścicielką w 2/8 części użytków rolnych o całkowitej powierzchni [...] ha. Udział wynoszący 1/8 części nabyła ona w drodze spadkobrania po swojej matce E. S., co zostało potwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Ł. z dnia [...].06.1993 r., kolejny udział w 1/8 części nabyła na podstawie umowy darowizny sporządzonej w dniu 16.08.1994 r. Niewątpliwie skuteczne zbycie tych udziałów w formie aktu notarialnego nastąpiło dopiero w dniu 14.02.2007 r., biorąc pod uwagę, iż w niniejszej sprawie skarżący otrzymał postanowienie o spełnieniu wstępnych warunków do otrzymania renty strukturalnej (zawierające pouczenie o wymaganiach warunkujących uzyskanie renty strukturalnej) w dniu 29.04.2005 r. (k. 27) nie został również zachowany termin 6 miesięcy określony w § 20 ust. 7 rozporządzenia.
Zatem E. Z. G. nie spełnił warunków niezbędnych do przyznania renty strukturalnej.
W świetle powyższych wywodów bez znaczenia dla przedmiotowej sprawy pozostaje podnoszony przez skarżącego fakt nie prowadzenia przez B. G. działalności rolniczej na tych gruntach i nie osiągania z nich korzyści (w tym nie pobierania dopłat do produkcji rolnej) oraz to, że grunty te nie stanowiły zorganizowanej całości z pozostałymi gruntami skarżącego. W sytuacji nie przekazania wszystkich użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego będących w tym przypadku przedmiotem współwłasności małżonki rolnika mających powierzchnię przekraczającą 0,5 ha na ocenę zasadności przyznania renty strukturalnej nie ma wpływu także ustalanie, kto był posiadaczem spornych gruntów. Podnoszona przez skarżącego okoliczność sprzedaży w drodze nieformalnej umowy posiadanych udziałów H. S., nawet w sytuacji uznania jej za wiarygodną nie mogła wywołać żadnego skutku, gdyż umowa taka jest nieważna i w związku z tym nie może spowodować przejścia własności nieruchomości na inną osobę. W związku z tym nie miało znaczenia dla
rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przeprowadzanie dowodów mających na celu wykazanie powyższych okoliczności, nie są zatem zasadne zarzuty naruszenia w tym zakresie przepisów prawa procesowego. Również uzasadnienie zaskarżonej decyzji spełnia wymogi określone w art. 107 § 3 K.p.a., organ odniósł się w nim do wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wskazał dowody, na których się oparł w podjętych ustaleniach, odniósł się również do twierdzeń strony. Samo przyjęcie odmiennego stanowiska niż strona nie powoduje wadliwości uzasadnienia decyzji.
Wobec powyższego organ administracyjny we wznowionym postępowaniu, działając na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 K.p.a., musiał uchylić decyzję przyznającą skarżącemu rentę strukturalną i odmówić jej przyznania.
Z tych też względów Sąd na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji.