Tezy
Sąd administracyjny nie ocenia stosunków między podmiotami prawa prywatnego a wyłącznie kontroluje zgodność z prawem działania organu administarcji publicznej.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Sędziowie asesor WSA Małgorzata Roleder,, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 września 2007 r. sprawy ze skargi T.K. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] marca 2007 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oddala skargę
Uzasadnienie
Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.
Skarżąca T.K. wystąpiła [...].05.2006 r. z wnioskiem o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2006, powołując się na tytuł prawny i posiadanie działek rolnych o numerach geodezyjnych [...], [...] i [...] położonych w obrębie J., gmina K.
Kierownik Powiatowego Biura ARiMR w K. po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie, wyjaśniającego ujawniony krzyżowy konflikt na tle posiadania działek rolnych objętych wnioskiem (okazało się, że o płatności na sporne grunty wystąpił też S.P.), decyzją z dnia [...].02.2007 r. orzekł o odmowie przyznania płatności bezpośrednich nakładając jednocześnie na skarżącą wynikające z przepisów sankcje finansowe z tytułu zawyżenia zadeklarowanej do płatności powierzchni gruntów tj. określając wysokość potrąceń do odjęcia z wypłat pomocy, do których rolnik będzie uprawniony na podstawie wniosków składanych w ciągu 3 kolejnych kalendarzowych lat. Podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowiły: art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 18.12.2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru ( Dz. U. Nr 6 z 2004 r., poz.40 ) oraz art. 138 ust.1 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1973/2004 z dnia 29.10.2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady zastosowania Rozporządzenia Rady (WE) nr
1782/2003 w sprawie systemów wsparcia przewidzianych w tytułach IV i IVa tego rozporządzenia oraz wykorzystania gruntów zarezerwowanych do produkcji surowców ( Dz. Urzędowy Unii Europejskiej Nr L 345 z 20.11.2004 r.)
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, iż T.K. nie była posiadaczem spornych działek rolnych w 2006 r. i nie prowadziła na nich działalności rolniczej a tym samym deklarując działki we wniosku dopuściła się zawyżenia sankcjonowanego potrąceniami. Z ustaleń organu wynikało, że posiadaczem spornych gruntów rolnych w 2006 r. był S.P. - dzierżawca.
W odwołaniu od tej decyzji T.K. podniosła, że umowa dzierżawy gruntów została rozwiązana za jednorocznym wypowiedzeniem i wygasła w dniu [...].09.2005 r. Opisała stosunki jakie łączyły ją z dzierżawcą i przyczyny, dla których umowę dzierżawy wypowiedziała. Wniosła o odebranie dopłat przyznanych dzierżawcy.
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR po rozpatrzeniu powyższego odwołania decyzją z dnia [...].03.2007 r. orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej. Organ odwoławczy odwołał się do treści wyjaśnień odebranych od stron konfliktu krzyżowego. Podkreślił jednoznaczność faktu, że użytkownikiem działek rolnych objętych wnioskiem skarżącej w 2006r. był dotychczasowy dzierżawca S.P. Wskazał, że celem ustawy o płatnościach bezpośrednich jest finansowe wsparcie producentów rolnych, czyli osób, które faktycznie uprawiają grunty rolne, chociaż nie są ich właścicielami. Zaakcentował, że zadaniem Agencji nie jest rozstrzyganie sporów pomiędzy właścicielami, dzierżawcami i użytkownikami gruntów jedynie ustalenie komu płatności przysługują. Organ II instancji podkreślił, że płatności bezpośrednie do gruntów rolnych przysługują producentowi rolnemu na będące w jego posiadaniu grunty rolne utrzymywane w dobrej kulturze rolnej.
W wywiedzionej do sądu administracyjnego skardze T.K. powtórzyła argumentację z odwołania. Podkreśliła, że dzierżawca zaprzestał płacenia czynszu dzierżawnego, został wyrejestrowany w KRUS-ie i w Urzędzie Gminy, nie opłaca podatku rolnego a grunty uprawia za darmo i na "siłę" po to by uzyskać dopłaty unijne. Nie dba przy tym o utrzymanie gruntów w dobrej kulturze rolnej. Nadto odgraża się, że gruntów nie zwróci, zakłada sprawy sądowe, doprowadził męża skarżącej do depresji i utraty zdrowia. Decyzję skarżąca określiła jako niesprawiedliwą i powtórnie wniosła o odebranie dopłat od S.P.
Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje;
Skarga jako bezzasadna podlegała oddaleniu. Kryterium kontroli działania organów administracji publicznej, sprawowanej przez sąd administracyjny, jest zgodność kontrolowanego aktu z prawem, chyba że ustawy stanowią inaczej ( vide: art.1 par. 2 ustawy z dnia 25.07.2002 r. -Prawo o ustroju sądów administracyjnych). Zadaniem sądu administracyjnego pozostaje więc zbadanie, czy organ administracji publicznej nie naruszył - przy wydawaniu decyzji - prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Kontrola sądowa przebiega w trzech płaszczyznach: oceny zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem materialnym, dochowania przez organ wymaganej prawem procedury i respektowania przez organ reguł kompetencji. Zaskarżona przez T.K. decyzja nie narusza żadnego z ocenianych przez sąd elementów.
Złożony w maju 2006 r. wniosek skarżącej o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych podlegał rozpatrzeniu według zasad wynikających z ustawy z 18.12.2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru. Ustawa ta obowiązywała w dacie wydawania decyzji pierwszoinstancyjnej tj. [...].02.2007 r. a jej przepisy miały też zastosowanie w czasie wydawania decyzji drugoinstancyjnej, albowiem - mimo uchylenia z dniem 27.02.2007 r. ustawy z 18.12.2003r. w związku z wejściem w życie nowej ustawy z dnia 26.01.2007r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej - do postępowań w sprawach przyznania płatności lub płatności cukrowej, wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie nowej ustawy, stosować należało przepisy dotychczasowe ( patrz: art. 53 ust.1 ustawy z 26.01.2007r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej - Dz. U. z 2007r. Nr 35, poz.217 ). Mający zastosowanie w sprawie przepis art. 2 ust.1 ustawy z
18.12.2003r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru stanowił, iż płatności przysługują osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, będącej posiadaczem gospodarstwa rolnego, na będące w jej posiadaniu grunty rolne utrzymywane w dobrej kulturze rolnej. Ponieważ ustawa nie zdefiniowała samodzielnie pojęcia "posiadanie, a jest to termin prawa cywilnego, dla określenia jego znaczenia na użytek spraw dotyczących przyznania płatności do gruntów rolnych, należało sięgnąć do znaczenia tego pojęcia wypracowanego przez kodeks cywilny. W świetle art. 336 kc posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Posiadanie nie jest prawem, ani uprawnieniem; jest stanem faktycznym, pozostającym pod
ochroną prawną, nawet, jeżeli jest bezprawne.
W okolicznościach niniejszej sprawy organy obu instancji prawidłowo uznały, iż skarżąca nie była w 2006r. w posiadaniu gruntów rolnych, o dopłaty, do których wystąpiła. Słuchana przez organ T.K. przyznała, że działki wskazane przez nią we wniosku użytkował dotychczasowy dzierżawca S.P., który dokonał ostatecznych zasiewów na działce Nr [...] i zebrał w późniejszym czasie z niej plony, jak również, który użytkował łąki i pastwiska na działkach [...] i [...]. Okoliczność faktycznego władania w 2006r. spornymi gruntami przez S.P. wynika też z przedłożonych przez stronę orzeczeń sądu powszechnego. W uzasadnieniu wyroku z dnia [...].01.2007r., mocą którego zasądzono od dotychczasowego dzierżawcy gruntów na rzecz właścicieli T.K. i S.K. część dochodzonego czynszu dzierżawnego, Sąd Rejonowy w Ł. podał, iż stosunki pomiędzy stronami umowy dzierżawy ( zawartej co do części gruntów w 1999 r., a co do części w 2002 r.) zaczęły się psuć w połowie 2004r., kiedy to wydzierżawiający wypowiedzieli umowę i grunty odebrali.
Dotychczasowy dzierżawca wystąpił wówczas na drogę sądową o ochronę naruszonego posiadania i odzyskał posiadanie gruntów w maju 2005 r. Wywiedzione zaś w 2006 r. przez małżonków K. powództwo o wydanie gruntów zostało oddalone. Nie jest zatem uprawnione twierdzenie zawarte w skardze jakoby doszło do skutecznego rozwiązania umowy dzierżawy wskutek wypowiedzenia dokonanego w 2004r. Zresztą, jak słusznie zauważył organ II instancji w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, rozstrzyganie sporów pomiędzy właścicielami, dzierżawcami i użytkownikami gruntów, jakie powstają na tle władania gruntami rolnymi, nie jest zadaniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dla przyznania dopłat istotne jest to, kto jest faktycznym producentem rolnym, nie ma zaś znaczenia w jakich okolicznościach tym producentem się stał.
Konsekwencją bezspornego w sprawie faktu, że grunty rolne objęte wnioskiem o dopłaty na rok 2006, nie były użytkowane przez skarżącą, musiała być odmowa przyznania płatności, jak również nałożenie na skarżącą obligatoryjnych sankcji finansowych z tytułu zawyżenia zadeklarowanej do płatności powierzchni gruntów. Organy administracji orzekające o dopłatach do gruntów rolnych finansowanych ze środków unijnych, miały bowiem obowiązek stosowania przepisów Rozporządzenia Komisji Europejskiej z dnia 29.10.2004r. określającego szczegółowe zasady stosowania Rozporządzenia Rady ( WE ) nr 1782/2003 w odniesieniu do systemów wsparcia przewidzianych w tytułach IV i IV a tego rozporządzenia oraz wykorzystania odłogowanych gruntów do produkcji surowców ( Dz. U. UE.L.345.1). Art. 138 tego rozporządzenia określa zaś precyzyjnie i wiążąco wysokość potrąceń do odjęcia z wypłat pomocy, do których rolnik będzie uprawniony na podstawie wniosków składanych w ciągu 3 kolejnych kalendarzowych lat, w sytuacji ustalenia różnicy między
zadeklarowanym a stwierdzonym obszarem posiadanych gruntów rolnych przekraczającej 50 %. W świetle zapisu rozporządzenia w opisanej sytuacji rolnik jest wykluczany z przywileju uzyskania premii do kwoty, która odpowiada różnicy między obszarem zadeklarowanym a stwierdzonym, zaś kwota ta jest odejmowana z wypłat pomocy, do której rolnik jest uprawniony na podstawie wniosków składanych przez niego w ciągu trzech lat kalendarzowych po upływie roku kalendarzowego, w którym wykryto tę różnicę.
Reasumując w sprawie nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, postępowanie poprzedzające wydanie decyzji zostało prawidłowo przeprowadzone (żadnych zresztą zarzutów procesowych skarżąca nie zgłosiła), a organy administracji orzekające w sprawie działały zgodnie z przyznanymi ustawowo kompetencjami. Powyższe uzasadniało oddalenie skargi. Okoliczność poczucia krzywdy, wykorzystania przez dzierżawcę, bezradności, o których pisze skarżąca, nie mogą być wzięte przez sąd administracyjny pod uwagę, albowiem sąd ten przy orzekaniu nie może się kierować zasadami współżycia społecznego i oceniać sprawy przez pryzmat niegodziwych (zdaniem strony skarżącej) zachowań osób trzecich. Sąd administracyjny nie ocenia stosunków między podmiotami prawa prywatnego a wyłącznie kontroluje zgodność z prawem działania organu administracji publicznej. Stąd orzeczono jak w sentencji (art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270)