Tezy
W pojęciu aktualizacji danych ewidencyjnych mieści się wymiana (uaktualnienie) danych ewidencyjnych polegająca na wprowadzeniu nowych informacji wynikających z dokumentów źródłowych, o których mowa w § 12 ust. 1 i §46 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454 ze zm.) oraz usuwanie (prostowanie) błędnych wpisów znajdujących się w bazie danych ewidencyjnych, ale tylko takich, które mają charakter oczywistych - w świetle złożonych dokumentów - pomyłek.
Postępowanie polegające na ponownej ocenie dokumentów stanowiących podstawę już istniejącego wpisu nie mieści się w pojęciu aktualizacji ewidencji.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys (spr.), Sędziowie sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk,, sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2010 r. sprawy ze skargi A. K. i E. K. na decyzję P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. z dnia [...] grudnia 2009 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zmiany w operacie ewidencji gruntów oddala skargę
Uzasadnienie
W dniu 03 listopada 2008 r. E. K. i A. K. złożyli do Urzędu Gminy w D. C. wniosek o "wznowienie postępowania na drodze administracyjnej, dotyczącego trybu "nadzwyczajnego" weryfikacji wpisu czyli usunięcia wpisu PFZ, którego dokonano na podstawie zmiany nr 5/85 w rejestrze gruntów [...] we wspólnocie pastwiskowo - leśnej wsi W.". Wskazali jako podstawę żądania art. 145 § 1 pkt 1, art. 148 § 1 i § 2 oraz art. 150 § 2 Kpa. Wywodzili, że o wpisie nr 5/85, wykreślającym W. K. a ujawniającym Państwowy Fundusz Ziemi jako uprawniony do udziału 57044/2139020 we wspólnocie, dowiedzieli się 05 października 2008 r. z uzasadnienia decyzji SKO w B. z [...] września 2008 r. Zdaniem wnioskodawców wpis jest nieprawidłowy, bowiem wydana przez Urząd Gminy w D. C. decyzja z [...] lutego 1985 r. nr [...] o przejęciu na własność Skarbu Państwa w zamian za emeryturę rolniczą gospodarstwa rolnego W. K. - nie obejmowała przedmiotowego udziału we wspólnocie. Również, zdaniem wnioskodawców, bezprawna była decyzja z [...] września
1987 r. nr [...] w części dotyczącej wyłączenia ze wspólnoty gruntowo - leśnej wsi W. udziału Skarbu Państwa, faktycznie należącego do W. K. Wnioskodawcy argumentowali, że zgodnie z art. 30 ustawy z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych zrzeczenie się na rzecz Skarbu Państwa udziału we wspólnocie gruntowej następowało na podstawie sporządzonego na piśmie aktu, zatwierdzonego przez właściwego wójta. Zdaniem stron takim dokumentem organy w 1987 r. nie dysponowały, stąd rozstrzygnięcie to jest niezgodne z prawem. Ponadto, w ocenie wnioskodawców, wymiar przyznanej W. K. emerytury rolniczej nie uwzględniał wysokości przejętego, jak wynika z ewidencji, udziału.
Postanowieniem z [...] grudnia 2008 r. Wójt Gminy D. C. przekazał wniosek Wojewódzkiemu Inspektorowi Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. według właściwości, który - również uznając się niewłaściwym w sprawie - przekazał postanowieniem z [...] grudnia 2008 r. przedmiotowy wniosek Staroście H. według właściwości.
Starosta Powiatowy w H. wezwał E. K. do sprecyzowania wniosku z 03 listopada 2008 r. poprzez wskazanie, której decyzji dotyczy żądanie wznowienia postępowania.
Wniosek sprecyzowano w następujący sposób: "prosimy o przywrócenie stanu faktycznego przez dokonanie sprostowania w wymienionym rejestrze gruntów, tzn. zamiast fałszywego, fikcyjnego wpisu - PFZ 5/85 - przywrócenie oraz wpisanie w to miejsce rzeczywistego właściciela, czyli W. K.".
Po uzyskaniu powyższego sprecyzowania postępowanie prowadził Starosta H., który decyzją z [...] marca 2009 r. odmówił sprostowania polegającego na przywróceniu wpisu dotyczącego udziału W. K. we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. w części 57044/2139020. Decyzja ta została w dniu [...] maja 2009 r. uchylona do ponownego rozpoznania przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. Zalecono organowi pierwszej instancji dołączenie do materiału dowodowego sprawy wykazu osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej wsi W., wyjaśnienie kwestii prawidłowej pisowni nazwisk stron postępowania. Organ drugiej instancji ocenił jako czytelną treść wniosku inicjującego postępowanie. Stwierdził, iż jest to żądanie dokonania zmiany w ewidencji gruntów obrębu W.
Po ponownie przeprowadzonym postępowaniu decyzją z [...] października 2009 r. nr [...] Starosta Powiatowy w H. odmówił dokonania sprostowania polegającego na przywróceniu wpisu w ewidencji gruntów obrębu W., gmina D. C. dotyczącego udziału w wysokości 57044/2139020 należącego do W. K. we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. Powyższe rozstrzygnięcie organ oparł na następujących ustaleniach:
Decyzją Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z [...] kwietnia 1964 r. określono udziały we wspólnocie gruntowej wsi W., zaś decyzją z [...] listopada 1964 r. - udziały we wspólnocie gruntowo - leśnej. Naczelnik Gminy D. C. decyzją z [...] lutego 1985 r. przejął na własność Skarbu Państwa w zamian za świadczenia emerytalne gospodarstwo rolne W. i A. K. położone we wsiach W. i W. Na podstawie tej decyzji wprowadzono zmiany w ewidencji gruntów zapisując udział zbywających we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi. Przedmiotowy udział, jako część większego udziału Skarbu Państwa określonego ułamkiem 1058962/2139020, wyłączono decyzją Naczelnika Gminy D. C. z [...] września 1987 r. ze wspólnoty gruntowej, łącznie z udziałami innych osób wynikającymi z innych decyzji o przejmowaniu gospodarstw rolnych. Podstawę prawną ostatnio wymienionej decyzji stanowiły przepisy ustawy z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Stwierdzenia
nieważności rozstrzygnięcia z [...] września 1987 r. odmówiło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. w dniu [...] lipca 2008 r. Starosta prowadzący postępowanie z wniosku z 03 listopada 2008 r. powołał się na zapis uzasadnienia tej decyzji, z którego wynika, że przekazanie części gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa zatwierdzone decyzją z [...] lutego 1985 r. obejmowało również udział W. K. we wspólnocie gruntowej. Organ ustalił, że w oparciu o decyzję z 1985 r. przekazujący pozostawili sobie do użytkowania działki nr [...] i [...] o łącznej powierzchni 0, 38 ha gruntów zabudowanych i 0,07 ha gruntów rolnych. W zarządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej z 20 lutego 1969 r. w sprawie ewidencji gruntów użytki gruntowe zwane były terenami osiedlowymi, zaś użytki rolne oznaczały grunty orne, sady, łąki, pastwiska trwałe. W ocenie organu jeżeli wyłączone spod przejęcia grunty zabudowane nie stanowiły użytków rolnych, to pozostawione użytki rolne nie przekraczały powierzchni 0,10 ha.
Odwołanie od powyższej decyzji złożył E. K. w imieniu własnym i jako pełnomocnik matki A. K. Jako główne zarzuty podniesiono: nierozpatrzenie przez organ I instancji wszystkich istotnych okoliczności sprawy, co rzutowało na treść uzasadnienia rozstrzygnięcia, faktyczne nierozpoznanie wniosku z 29 października 2008 r. oraz niewykonanie w ponownie prowadzonym postępowaniu wytycznych organu odwoławczego z decyzji kasacyjnej z [...] maja 2009 r. Zdaniem odwołujących naruszono w ten sposób art. 7, 8 i 77 Kpa.
Jak argumentowali odwołujący się, zbycie udziału we wspólnocie gruntowej oraz zrzeczenie się tego udziału na rzecz Skarbu Państwa - na podstawie ustawy z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych - mogło nastąpić tylko na podstawie pisemnego aktu zatwierdzonego przez właściwy organ. Nie było podstaw do wydawania decyzji w tym przedmiocie. Dlatego decyzja o przejęciu gospodarstwa rolnego W. K. z [...] lutego 1985 r. nie miała podstawy prawnej i również bezpodstawnie w oparciu o nią wprowadzono zmiany w ewidencji gruntów oznaczone jako PFZ 5/85, narażając ich na utratę prawa własności. Ponadto z decyzji tej nie wynika wprost, by obejmowała sporny udział we wspólnocie gruntowej, co, zdaniem odwołujących się, potwierdziło SKO w uzasadnieniach rozstrzygnięć wydanych w innych sprawach pozostających w związku ze sprawą przedmiotową oraz potwierdził Wójt Gminy D. C. w piśmie z 20 lutego 2008 r. zawierającym zapis "Decyzją przedmiotową nie przejęto udziału we wspólnocie gruntowej". Zarzucono, że
powyższych zapisów organ I instancji nie wziął pod uwagę.
Decyzją z [...] grudnia 2009 r. nr [...] P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Organ odwoławczy dokonał ustaleń faktycznych identycznych jak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym - w zakresie rozstrzygnięć wydanych w stosunku do gospodarstwa rolnego i udziału we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. Dla oceny zasadności wprowadzenia zmian ewidencyjnych nie ma znaczenia, zdaniem organu, czy na mocy decyzji z [...] lutego 1985 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa gospodarstwa rolnego małżonków K. doszło również do przejęcia udziału we wspólnocie gruntowej wsi W. i W. Organy ewidencyjne wiąże prawomocna decyzja Naczelnika Gminy w D. C. z [...] września 1987 r. w sprawie wyłączenia udziału Skarbu Państwa ze wspólnoty gruntowo - leśnej wsi W. i zatwierdzenia projektu wydzielenia tego udziału, która to decyzja nie została wzruszona w trybie nadzwyczajnym. SKO w B. odmówiło stwierdzenia jej nieważności. Zdaniem organu spór zaistniały w sprawie dotyczy ustalenia podmiotu uprawnionego obecnie do własności przedmiotowego udziału, a takie kwestie nie mogą być ustalane w postępowaniu o zmianę w
ewidencji gruntów, bowiem ewidencja ma charakter techniczno - deklaratoryjny.
Skargę na powyższą decyzję złożył do sądu administracyjnego E. K. w imieniu własnym oraz matki A. K. Zarzucił przede wszystkim nierozpoznanie przez organy złożonego przez nich w dniu 03 listopada 2008 r. wniosku, który "stanowił podstawę do rozpoczęcia i kontynuacji postępowania w trybie nadzwyczajnym". Wskazał, że organ II instancji nie ocenił właściwie przedmiotu żądania, mimo że w odwołaniu wniesiono o "ponowne rozpatrzenie odwołania, wznowienie postępowania na drodze administracyjnej".
Identycznie jak we wniosku z 03 listopada 2008 r. oraz w odwołaniu od decyzji z [...] października 2009 r. zarzucił bezprawne zapisanie w ewidencji na rzecz Skarbu Państwa należącego do ich spadkodawcy udziału we wspólnocie gruntowej wsi W., podczas gdy nigdy nie miały miejsca akty prawne świadczące o takim przejęciu. Jak wskazał, W. K. nawet po przejściu na emeryturę rolniczą opłacał składki za przedmiotowy udział we wspólnocie, zaś decyzja o przejęciu gospodarstwa rolnego małżonków K. z 1985 r. dotyczyła tylko tego gospodarstwa, bowiem nie wymieniono w niej spornego udziału. Przyjmowanie, że obejmowała również część gruntów wspólnoty i przez to możliwe było zapisanie udziału w ewidencji na rzecz Skarbu Państwa jest, zdaniem skarżących, bezpodstawne. Powtórzono jak w odwołaniu, że przejęcie udziału mogło nastąpić wyłącznie na podstawie pisemnego aktu zatwierdzonego przez wójta gminy, a nie w drodze decyzji administracyjnej. Stąd niedopuszczalne jest przyjęcie, że decyzją z 1985 r. przejęto sporny udział.
Jeśli to nastąpiło, przedmiotowa decyzja w zakresie dotyczącym udziału jest wydana bez podstawy prawnej i jako taka jest nieważna.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując w całości argumenty podane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
W trakcie postępowania przed sądem skarżący sprecyzowali skargę (k. 157 i n.). Wskazywali, że nie otrzymali nigdy zawiadomienia o dokonaniu stosownych zmian w ewidencji gruntów w 1985 r., jak również nie sporządzono wówczas dokumentów pomiarowych służących tym zmianom. Zdaniem skarżących wpływ na sprawę niniejszą ma wynik postępowania nadzwyczajnego przed Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi toczącego się w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Gminy w D. C. z [...] października 1978 r. o przejęciu na własność Państwa części gospodarstwa rolnego położonego we wsi W. stanowiącego własność W. K.
Podczas rozprawy w dniu 10 sierpnia 2010 r. skarżący E. K. w imieniu własnym i jako pełnomocnik matki A. K. oświadczył, iż w przedmiotowej sprawie domaga się wpisania w ewidencji gruntów jego ojca jako właściciela spornych udziałów we wspólnocie gruntowej. Wskazał, że udziały wchodziły w skład gospodarstwa, które jego ojciec przejął od swego ojca oraz że ojciec nigdy ich nie przekazywał Skarbowi Państwa. O fakcie ich przejęcia skarżący dowiedział się dopiero z uzasadnienia decyzji SKO prowadzącego sprawę o stwierdzenie nieważności decyzji z [...] września 1987 r. Jak wskazał, udziały we wspólnocie wpisywano w decyzjach o przejęciu gospodarstw innych osób, natomiast nie wpisano spornego udziału w decyzji z [...] lutego 1985 r. dotyczącej jego rodziców.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga podlegała oddaleniu, bowiem zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem i sąd nie dostrzegł w kontrolowanym postępowaniu innych uchybień przepisom prawa materialnego lub procesowego, które uzasadniałyby jej wyeliminowanie z obrotu prawnego na podstawie art. 145 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a.
Przede wszystkim ocenić należy jako prawidłowe ustalenie organów, że wniosek skarżących z 03 listopada 2008 r., który wpłynął pierwotnie do Urzędu Gminy w D. C., następnie został przekazany Wojewódzkiemu Inspektorowi Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego a ostatecznie Staroście H. - jest żądaniem dokonania zmiany wpisu w ewidencji gruntów. Wobec powołania przez wnioskodawców art. 145 Kpa i skierowania wniosku do organu gminy można było początkowo mieć wątpliwości, czy nie stanowi żądania wznowienia postępowania, jednak w wyniku podjętych przez organy czynności wątpliwości te zostały wyeliminowane. W szczególności w piśmie z 06 lutego 2009 r. skarżący sprecyzowali, że chodzi im o: "przywrócenie stanu faktycznego przez dokonanie sprostowania w wymienionym rejestrze gruntów" i wpisanie W. K. jako właściciela udziału we wspólnocie gruntowej. Również na rozprawie przed sądem wskazali, że chodzi im o to, "by w ewidencji gruntów udziały we wspólnocie figurowały na ojca, ponieważ nigdy ojciec nie przekazywał ich
na własność Skarbu Państwa" (k. 178). Wobec treści powyższych oświadczeń kwalifikację żądania jako wniosku o zmianę w ewidencji gruntów i jego załatwienie przez Starostę w pierwszej i przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w drugiej instancji w trybie przepisów ustawy z 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.) i przepisów wykonawczych do tej ustawy - należało ocenić jako zgodne z prawem. Natomiast jako bezpodstawne należało ocenić zarzuty "nierozpoznania przez organ wniosku z 03 listopada 2008 r.".
Kwestionowanego przez skarżących wpisu nr 5/85 dokonano w 1985 r. w formie czynności materialno - technicznej w oparciu o decyzję z [...] lutego 1985 r. Zgodnie z § 64 ust. 2 i 3 obowiązującego wówczas zarządzenia Ministrów Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej z 20 lutego 1969 r. w sprawie ewidencji gruntów (M.P. Nr 11, poz. 98 ze zm.) wprowadzenie zmian do operatu ewidencji gruntów następowało na podstawie ostatecznych decyzji właściwego organu, zaś o wpisie zainteresowane osoby powinny zostać zawiadomione. W rozpoznawanym przypadku taka informacja nie została zainteresowanym udostępniona (ten fakt podnoszą skarżący), zatem wpis został dokonany z naruszeniem § 64 ust. 3 zarządzenia. Nie zmienia to jednak faktu, że czynność materialno - techniczna zmiany danych ewidencyjnych nie mogła zostać wzruszona w nadzwyczajnym trybie wznowienia postępowania, bowiem dotyczy on wyłącznie decyzji administracyjnych, zatem nie ma zastosowania do czynności wpisu do ewidencji (vide wyrok WSA w Warszawie z 08.09.2009 r., IV
SA/Wa 860/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Uprawnione jest zatem twierdzenie, że wniosek z 03 listopada 2008 r. został prawidłowo w całości załatwiony kontrolowanymi decyzjami w trybie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz zasady wymiany danych ewidencyjnych reguluje obecnie rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454 ze zm.). Rozporządzenie to posługuje się kategorią aktualizacji operatu ewidencyjnego, która następuje z urzędu lub na wniosek, poprzez wprowadzanie udokumentowanych zmian do danych ewidencyjnych - niezwłocznie po uzyskaniu przez starostę odpowiednich dokumentów, z których wynikają przedmiotowe zmiany (§ 45 ust. 1, § 46 ust. 1, § 47 ust. 1). Dokumenty, które mogą być podstawą zmienionego wpisu określa § 12 ust. 1 i § 46 ust. 2. Są to m.in. akty notarialne, ostateczne decyzje administracyjne, prawomocne orzeczenia sądowe, przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego opracowania geodezyjne i kartograficzne. Procedura aktualizacji ma zatem charakter rejestrowy. Wprowadzane w jej trakcie zmiany są wtórne wobec zdarzeń prawnych, z których
wynikają. Jest to zatem procedura sformalizowana w zakresie określenia dokumentów stanowiących podstawę zmienionego wpisu (vide wyrok NSA z 07.05.2008 r., I OSK 719/07, Lex nr 505313, wyrok WSA w Białymstoku z 08.12.2009 r., II SA/Bk 450/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Mając na uwadze sformalizowany charakter procedury aktualizacji danych ewidencyjnych przyjąć należy, że obejmuje ona dwie sytuacje. Przede wszystkim jest to wymiana (uaktualnienie) danych ewidencyjnych polegająca na wprowadzeniu nowych informacji wynikających z dokumentów źródłowych, o których mowa w § 12 ust. 1 i § 46 ust. 2 rozporządzenia. W pojęciu aktualizacji mieścić się będzie również usuwanie (prostowanie) błędnych wpisów znajdujących się w bazie danych ewidencyjnych, ale tylko takich, które mają charakter oczywistych - w świetle złożonych dokumentów - pomyłek (por. wyrok NSA z 07.05.2008 r., I OSK 719/07, Lex nr 505313).
Przedstawione rozumienie pojęcia aktualizacji oraz techniczno - deklaratoryjny charakter ewidencji gruntów i budynków, która jest wyłącznie systematycznie aktualizowanym zbiorem (rejestrem) informacji o gruntach, budynkach, lokalach i ich właścicielach - wyklucza dokonywanie zmian ewidencyjnych, które nie wynikają wprost z dokumentów źródłowych lub które powinny zostać rozstrzygnięte w drodze cywilnego sporu o własność. Nie można bowiem na organy ewidencyjne, które jedynie rejestrują zmiany będące wynikiem innej procedury, przerzucać kompetencji innych organów czy sądów.
Przedmiotem zgłoszonego w sprawie niniejszej żądania zmiany w ewidencji gruntów było przywrócenie w operacie ewidencyjnym wpisu wskazującego, iż tytuł prawny do udziału 57044/2139020 we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. należy do W. K. Skarżący wywodzili, iż decyzją z [...] lutego 1985 r., którą przejęto na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwo rolne W. K. - nie objęto udziału we wspólnocie gruntowej wsi W. Faktycznie zatem zakwestionowali uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa do przedmiotowego udziału, wynikające - jak przyjęły organy ewidencyjne w 1985 r. - z decyzji z [...] lutego 1985 r., a następnie potwierdzone decyzją z [...] września 1987 r. o wydzieleniu przedmiotowego udziału ze wspólnoty.
Zdaniem składu orzekającego znajdujące się w aktach sprawy dokumenty nie pozwalają na uwzględnienie tego żądania, bowiem wykraczałoby to poza przedmiot postępowania aktualizacyjnego w powyżej przedstawionym rozumieniu.
Z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że ojciec W. K. (a dziadek skarżącego E. K.) - A. K. posiadał udziały we wspólnocie gruntowej wsi W. w wysokości 57044/2139020 - poz. 14 wykazu decyzji z [...] kwietnia 1964 r. oraz udział w wysokości 1/38 we wspólnocie gruntowo - leśnej wsi W. - poz. 14 wykazu decyzji z [...] listopada 1964 r. (k. 96 - 99 akt adm. I instancji). Natomiast na podstawie aktów własności ziemi z 10 maja 1974 r. i z 10 marca 1976 r. W. K. stał się właścicielem zabudowanych i niezabudowanych nieruchomości położonych odpowiednio we wsi W. pow. H. o nr [...] i pow. 14, 58 ha oraz we wsi W. gm. D. C. o nr [...] i pow. 8,909 ha, które weszły w skład jego gospodarstwa rolnego. Decyzją Naczelnika Gminy w D. C. z [...] października 1978 r. przejęto na rzecz Skarbu Państwa część działek wchodzących w skład gospodarstwa - położonych we wsi W. o pow. 6, 101 ha. Decyzja ta funkcjonuje w obrocie prawnym. Następnie ten sam organ decyzją z [...] lutego 1985 r. przejął na własność Skarbu
Państwa w zamian za świadczenia emerytalne gospodarstwo rolne W. K. o pow. 16, 93 ha, na które składały się działki nr [...] o pow. 2, 81 ha położone we wsi W. i działki nr [...] o pow. 14, 12 ha położone we wsi W. Z przejęcia wyłączono działki nr [...] o łącznej powierzchni 0, 45 ha we wsi W. wraz z zabudowaniami. Powyższe przejęcie nastąpiło na podstawie art. 51 i 59 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268). W rozstrzygnięciu decyzji z [...] lutego 1985 r. bezspornie nie wymieniono jako przejętego należącego, według twierdzeń skarżącego, do W. K. udziału we wspólnocie gruntowej wsi W. Przepis art. 52 ustawy z 14 grudnia 1982 r. stanowił, że jeżeli rolnik lub jego małżonek są właścicielami lub posiadaczami kilku gospodarstw rolnych, przekazaniu podlegają wszystkie gospodarstwa, z tym że zgodnie z art. 57 - z gospodarstwa rolnego przekazanego Państwu rolnik mógł wyłączyć i zachować własność działki gruntu, na której znajdują
się budynki lub ich części, inwentarz żywy lub martwy.
Uzasadnione są zatem twierdzenia skarżących, iż przedmiotowa decyzja spornego udziału oznaczonego jako 57044/2139020 na rzecz Skarbu Państwa nie przenosiła (nie był w niej wymieniony). Nie można domniemywać przejęcia nieruchomości stanowiącej własność rolnika, ale nie wyszczególnionej w decyzji o przejęciu. Gdyby W. K. dysponował spornym udziałem w 1985 r. - to jego przejęcie powinno, zgodnie z art. 52 ustawy z 14 grudnia 1982 r., znaleźć odzwierciedlenie w treści decyzji, co jednak nie nastąpiło. Natomiast gdyby się okazało, że tym udziałem nie dysponował, to brak byłoby podstaw do jego przejęcia, a następnie do jego wydzielenia wraz z innymi udziałami decyzją z [...] września 1987 r. Ze zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym materiału dowodowego nie wynika, by ustalono, że istniał dokument świadczący o wcześniejszym (przed [...] września 1987 r.) zbyciu udziału przez W. K. na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 30 ustawy z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. Nr 28,
poz. 169 ze zm.), który uzasadniałby ujęcie go w decyzji z [...] września 1987 r.
Wskazać jednak trzeba, na co zwracał uwagę organ II instancji, że decyzją z [...] września 1987 r. Naczelnik Gminy D. C. wyłączył ze wspólnoty gruntowej i wspólnoty gruntowo - leśnej wsi W. udziały Skarbu Państwa stanowiące sumę udziałów wynikających z decyzji z [...] kwietnia 1964 r. i z [...] listopada 1964 r. (o ustaleniu uprawnionych do udziału we wspólnocie), w tym m.in. udziały zapisane w obydwu wykazach pod numerami 14 (jako należące do ojca W. K., a dziadka skarżącego). O ile zatem rację mają skarżący, iż na podstawie decyzji z [...] lutego 1985 r. brak było podstaw do dokonania wpisu w ewidencji gruntów o tytule prawnym Skarbu Państwa do udziału we wspólnocie gruntowej (spornego wpisu PFZ 5/85), o tyle rację ma organ, iż obecnie - wobec treści decyzji z [...] września 1987 r. - wyeliminowanie tego błędnego wpisu w trybie zmiany danych ewidencyjnych nie jest możliwe. Zauważyć należy, że ostatnio wymienione rozstrzygnięcie nie zostało usunięte z obrotu prawnego, bowiem Samorządowe Kolegium Odwoławcze
w B. prawomocnie odmówiło stwierdzenia jego nieważności decyzjami z [...] lipca 2008 r., a następnie po ponownym rozpoznaniu sprawy [...] września 2008 r. (k. 90 akt).
Wskutek decyzji z [...] września 1987 r. powstała sytuacja, w której został faktycznie "zalegalizowany" nieprawidłowy wpis z 1985 r. o tytule prawnym Skarbu Państwa do udziału we wspólnocie gruntowej, jeśli W. K. nabył prawnie udział po ojcu, a nie przekazał go w trybie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych na Skarb Państwa. Na skutek wymienionych decyzji doszło do wykreowania nowego stanu prawnego (wyodrębnienia przejętych wcześniej udziałów), który dotyczył również wymienionego w tej decyzji i uznawanego za przejęty udziału we wspólnocie gruntowej W. K., mimo że w 1985 r. nie doszło do przeniesienia jego własności (nie został wymieniony w decyzji z [...] lutego 1985 r.). Organy ewidencyjne zostały jednak faktycznie związane treścią późniejszej decyzji z [...] września 1987 r. Zatem, mimo iż rozstrzygnięcie z [...] lutego 1985 r. nie było prawidłowe i faktycznie nie zmieniało podmiotu własności udziału na korzyść Skarbu Państwa - jego skutki w postaci wpisu nr 5/85 ujawniającego Państwowy Fundusz
Ziemi jako uprawnionego "potwierdziła" decyzja z [...] września 1987 r., funkcjonująca do chwili obecnej w obrocie prawnym, a w postępowaniu nie przedłożono późniejszych dokumentów umożliwiających zmianę wpisu.
Dla pełnego obrazu stanu faktycznego i prawnego wskazać również trzeba, że w wyniku dokonanego w 1995 r. scalenia gruntów wspólnota gruntowa wsi W. została zlikwidowana i aktualnie nie funkcjonuje w operacie ewidencji gruntów (vide decyzja Wojewody P. z [...] maja 1996 r. nr [...], k. 32 akt adm. I inst.).
W tak ustalonym stanie faktycznym należy ocenić, że przy istnieniu dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy mimo ewidentnie błędnego wpisu nr 5/85 (na datę jego dokonania nie istniała jeszcze decyzja z [...] września 1987 r.) - kontrolowane decyzje muszą pozostać w obrocie prawnym. Zmiana ewidencji w kierunku przywrócenia wpisu o tytule prawnym W. K. do spornego udziału we wspólnocie nie może się odbyć w trybie aktualizacji ewidencji. Postępowanie polegające na weryfikacji dokumentów stanowiących podstawę już istniejącego wpisu nie mieści się w pojęciu aktualizacji ewidencji, a instytucja wznowienia postępowania nie ma zastosowania do czynności materialno - technicznej. Decyzja z [...] lutego 1985 r. nie stanowi nowego dokumentu przedłożonego obecnie Staroście celem aktualizacji. Skarżący innego dokumentu w rozumieniu § 12 ust. 1 i § 46 ust. 1 rozporządzenia nie przedstawili. Ponadto po wydaniu decyzji z [...] lutego 1985 r. nastąpiły okoliczności, które nie pozwalają organom ewidencyjnym na samodzielną
ocenę, że tytuł prawny do udziału we wspólnocie na podstawie w/w decyzji nadal przysługuje W. K. - ze względu na decyzję z [...] września 1987 r. Również nie bez znaczenia jest okoliczność zlikwidowania wspólnoty gruntowej, będąca przyczyną kolejnych zmian właścicielskich w obrębie gruntów wsi W. W tych okolicznościach stan prawny wynikający z decyzji z [...] lutego 1985 r., nawet jeśli wskazuje, iż udziału W. K. we wspólnocie gruntowej wsi W. nie przejęto, nie może "odżyć" wyłącznie na podstawie ponownej jej oceny przez organy ewidencyjne.
Jak wskazuje się w orzecznictwie "zmiana wpisu w ewidencji gruntów co do osoby władającego nie może być wprowadzona (...) bez zmian w dokumentach źródłowych stanowiących podstawę wpisu do ewidencji" (vide wyrok WSA w Warszawie z 04.03.2004 r., II SA 2575/02, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Również fakt nieujęcia we wskazanej decyzji spornych udziałów jako przejętych na rzecz Skarbu Państwa nie stanowi oczywistej omyłki, której wystąpienie i wyeliminowanie mogłoby się odbyć w procedurze aktualizacji ewidencji.
W tym miejscu należy podkreślić, iż powyższe rozważania mogą odnosić się wyłącznie do sytuacji, gdyby W. K. prawnie przejął po ojcu udział we wspólnocie gruntowej (np. na skutek dziedziczenia stwierdzonego w postępowaniu spadkowym), bowiem z akt sprawy nie wynika jego tytuł prawny do udziału we wspólnocie gruntowej po ojcu, który tenże uzyskał w 1964 r. Błędny byłby wpis nr 5/85 w sytuacji, gdyby na datę jego dokonania W. K. był (oprócz przekazywanych decyzją z [...] lutego 1985 r. gruntów) także właścicielem udziału we wspólnocie gruntów.
W ocenie składu orzekającego w rozpoznawanej sprawie faktycznie mamy do czynienia ze sporem o prawo własności do udziału 57044/2139020 we wspólnocie gruntowej wsi W., którego rozstrzygnięcie przekracza ramy wyznaczone ustawą dla procedury aktualizacji ewidencji, a wymaga wyjaśnienia w procesie cywilnym. Dopiero jego wynik może stanowić podstawę do bezspornego ustalenia, w jakim faktycznie zakresie nastąpiło przejęcie na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwa rolnego W. K. decyzją z [...] lutego 1985 r., w szczególności czy obejmowało ono sporny udział we wspólnocie, a w dalszej kolejności do podważenia skutków decyzji z [...] września 1987 r. co do wymienionego w niej udziału W. K. Dopiero wydany w postępowaniu cywilnym prawomocny wyrok będzie mógł stanowić podstawę do zaktualizowania ewidencji.
W sprawie niniejszej organ ewidencyjny nie był zatem władny do wprowadzania zmian bez przedstawienia mu dokumentów wskazujących bezspornie na inny stan prawny niż w niej ujawniony. Taka regulacja prawna ma służyć ochronie praw podmiotowych, a także ochronie porządku prawnego związanego z obrotem i gospodarowaniem nieruchomościami, nie zaś ustalaniem tego stanu. Poprzez wprowadzenie zmian podmiotowych na podstawie dokonanej we własnym zakresie weryfikacji wcześniejszych dokumentów organ przekroczyłby swoje kompetencje, bowiem dokonałby ustalenia stanu prawnego. Tymczasem jego ustalenie w sytuacjach spornych należy do właściwości sądów powszechnych, a nie do organu ewidencyjnego, którego zadaniem jest czuwanie nad odzwierciedlaniem stanu prawnego, a nie jego tworzenie (vide wyrok WSA w Gliwicach z 02.03.2009 r., II SA/GL 1181/08, http://orzeczenia.nsa.gov.pl oraz wyrok WSA w Krakowie z 16.04.2008 r., III SA/Kr 119/08, ONSAiWSA 2010/2/26).
Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.