Tezy
Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania w postaci przyznawanych płatności ma na celu finansowe wspieranie producentów rolnych, czyli osób które faktycznie uprawiają grunty rolne, chociaż nie są ich właścicielami. Zadaniem ARiMR jest ustalenie, kto jest posiadaczem działek i jednocześnie spełnia ustawowe warunki do przyznania w/w płatności, nie zaś rozstrzyganie sporów między wnioskodawcami w zakresie posiadania działek.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Sędziowie sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk,, asesor WSA Małgorzata Roleder (spr.), Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2006 r. sprawy ze skargi D. B. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] października 2005 r., Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania oddala skargę
Uzasadnienie
Decyzja z dnia [...] października 2005r. Nr [...] Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego w S. nr [...] z dnia [...]09.2005 r. w sprawie odmowy przyznawania D. B. płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
U podstaw tego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia:
W dniu [...]06.2004 r. D. B. złożyła w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S. wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2004. Podczas kontroli administracyjnej wniosku wykryto nieścisłości, w odniesieniu do działek ewidencyjnych nr [...]położonych w województwie p,, powiat s., gmina S., obręb K. P. Stwierdzono, że na w/w działkę wniosek złożyło dwóch producentów rolnych tj. D. B. i L. M.M., wskutek czego została przekroczona powierzchnia uprawniona do dopłat na tych działkach.
Wezwana do złożenia wyjaśnień, D. B. oświadczyła, iż L. M. M. jest użytkownikiem spornych działek, ale bez jej zgody, oraz przedstawiła akt notarialny o Nr [...] i dokumenty potwierdzające złożenie w sądzie pozwu o wydanie nieruchomości.
Po rozpatrzeniu zebranego w sprawie materiału Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w S. w dniu [...]04.2005 r. wydał decyzję nr [...] o przyznaniu płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania w pomniejszonej wysokości.
Na skutek odwołania od w/w decyzji wniesionego przez D. B.,
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego w Ł. decyzją z dnia [...]06.2005 r. nr
[...] orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wskazano, że Agencja zobowiązana jest do wyjaśnienia w postępowaniu administracyjnym w czyim posiadaniu znajduje się działka
rolna objęta wieloma wnioskami.
W związku z powyższym Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w S. dokonując ponownego rozpatrzenia sprawy, przeprowadził - na okoliczność ustalenia faktycznego stanu posiadania - rozprawę administracyjną w wyniku, której stwierdzono, że D. B. nie użytkowała w roku 2004 działek rolnych o nr ewidencyjnych [...] leżących w województwie podlaskim, powiat s., gmina S., obręb K. P., a prowadzącym działalność rolniczą na opisanych działkach w tym okresie był L. M. M. na podstawie umowy dzierżawy, zawartej pomiędzy nim a R. O., byłym mężem D. B.
Na tej podstawie organ I instancji w dniu [...]09.2005 r. wydał decyzję nr [...] o odmowie przyznawania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Nie godząc się z podjętym rozstrzygnięciem D. B. złożyła odwołanie
do Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł.
Organ odwoławczy po ponownym rozpatrzeniu sprawy podzielił ustalenia organu I instancji, iż D. B. nie prowadziła działalności rolniczej w 2004 roku na działkach rolnych położonych w obrębie K. P. o nr ewidencyjnych nr [...], co spowodowało zawyżeniem powierzchni deklarowanej przez nią we wniosku, w stosunku do powierzchni uprawnionej do płatności bezpośrednich i stwierdził o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.
W uzasadnieniu wskazano, iż zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657 ze zm.) płatność ONW udzielana jest producentowi rolnemu, który prowadzi działalność rolniczą na obszarze znajdującym się w mniej korzystnej sytuacji, przez przynajmniej pięć lat od pierwszej wypłaty dodatku wyrównawczego, a łączna powierzchnia działek rolnych, na których jest prowadzona działalność rolnicza, wynosi, co najmniej hektar, a także prowadzi ogólną dobrą praktykę rolniczą zgodnie z potrzebą ochrony środowiska i utrzymaniem krajobrazu wiejskiego.
Jednocześnie podkreślono, iż w świetle obowiązujących przepisów prawa i zasad przyznawania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania niedopuszczalne jest, aby w przypadku stwierdzenia konfliktu kontroli krzyżowej (dwóch producentów rolnych złożyło wniosek na
tą sama powierzchnię) nie zastosować odpowiednich sankcji w stosunku do producenta, u którego stwierdzono zawyżenie powierzchni deklarowanej w stosunku do powierzchni stwierdzonej w wyniku przeprowadzonych kontroli.
Konsekwencją ustalenia nieprawidłowości w deklaracji działek rolnych było zastosowanie przepisu art. 70 i 71 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Zgodnie z powołanymi przepisami, jeżeli różnica pomiędzy powierzchnią zadeklarowaną a powierzchnią stwierdzoną po wyjaśnieniu błędu zaistniałego
w wyniku kontroli administracyjnej wniosku lub kontroli na miejscu przekracza 20% powierzchni, dla określonej grupy upraw nie jest przyznawana żadna pomoc oparta na powierzchni (odmawia się przyznania płatności).
Końcowo organ administracyjny II instancji podkreślił, iż zadaniem ARiMR nie jest rozstrzyganie sporów między wnioskodawcami a jedynie ustalenie, kto prowadzi działalność rolniczą na obszarze znajdującym się w mniej korzystnej sytuacji, a także prowadzi ogólną dobrą, praktykę rolniczą zgodną z potrzebą ochrony środowiska i utrzymaniem krajobrazu wiejskiego.
Od powyższej decyzji D. B. wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, wnosząc o przyznanie jej płatności z uwagi na fakt, iż
jest ona współwłaścicielką spornych gruntów rolnych położonych na terenie K. P. Skarżąca podniosła, iż w/w grunty na podstawie umowy dzierżawy zawartej bez jej zgody pomiędzy jej byłym mężem a L. M. użytkowane są nadal przez L. M., mimo wyroku Sądu Rejonowego w B. P. nakazującego wydanie spornych nieruchomości.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR w Ł. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd w Białymstoku zważył, co następuje:
Zarzuty skargi nie są zasadne.
Stosownie do art. 3 ustawy z dn. 30.08.2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd administracyjny bada legalność zaskarżonej decyzji, to jest jej zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej i oceny tej dokonuje w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy.
Mając powyższe na uwadze podkreślić należy, iż sąd administracyjny nie ma uprawnień do merytorycznego rozpatrzenia sprawy (np. jak w omawianej sprawie przyznania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania), ma wyłącznie uprawnienia kasatoryjne. Sąd rozpoznając sprawę nie może, zatem zmienić zaskarżonej decyzji a jedynie, uwzględniając skargę, może ją uchylić, stwierdzić jej nieważność lub niezgodność z prawem. W przypadku zaś, gdy nie zachodzą okoliczności stanowiące podstawę uwzględnienia skargi wskazane w art. 145 § 1 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - skarga podlega oddaleniu. Dopiero orzeczenie sądu administracyjnego stanowi podstawę uzyskania merytorycznego, zgodnego z prawem rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej.
Rozpoznając skargę w tak zakreślonej kognicji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził, iż w zaskarżonej decyzji nie zostało naruszone prawo materialne
oraz przepisy postępowania administracyjnego.
Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657 ze zm.) płatność ONW udzielana jest producentowi rolnemu, który prowadzi działalność rolniczą na obszarze znajdującym się w mniej korzystnej sytuacji,
przez przynajmniej pięć lat od pierwszej wypłaty dodatku wyrównawczego, a łączna powierzchnia działek rolnych, na których jest prowadzona działalność rolnicza, wynosi co najmniej hektar, a także prowadzi ogólną dobrą praktykę rolniczą zgodnie z potrzebą
ochrony środowiska i utrzymaniem krajobrazu wiejskiego.
Stosownie zaś do treścią art. 5 ust. 1a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. nr 229, poz. 2273 ze zm.) w zw. z art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2003r. o krajowym systemie ewidencji producentów (DZ.U. nr 10, poz. 76) warunkiem przyznania płatności jest posiadanie lub współposiadanie gruntów uprawnionych do dopłat.
Posiadaczem gospodarstwa rolnego jest osoba będąca właścicielem, dzierżawcą, użytkownikiem, najemcą, zarządcą lub w inny sposób wykorzystuje grunty rolne. Posiłkując się jednocześnie definicją ustawową posiadania zawartą w treści przepisu art. 336 kc, wskazać należy, że posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel tzw. posiadacz samoistny, jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą tzw. posiadacz zależny.
Kluczową, zatem kwestią podlegająca wyjaśnieniu w przedmiotowej sprawie było ustalenie, kto w 2004r. był posiadaczem działek o nr ewidencyjnych [...], położonych w obrębie ewidencyjnym K. P, powiat s., gmina S.. Kontrola administracyjna w przypadku tych działek wykazała bowiem, że wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2004r. został złożony przez dwóch producentów rolnych, to jest: D. B. i L. M.
Przeprowadzona na tę okoliczność przez organ I instancji rozprawa administracyjna w dniu [...]07.2005r bezspornie wykazała, iż D. B. nie użytkowała w roku 2004r opisanych wyżej działek rolnych, a prowadzącym działalność na tych działkach w wymienionym roku był L. M. na podstawie notarialnej umowy dzierżawy, zawartej pomiędzy nim, a R. O., byłym mężem D. B.. Powyższe ustalenia znajdują oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W szczególności zaś wskazane fakty potwierdziły zeznania przesłuchiwanych na tę okoliczność świadków: J. W., T. P., H.O.. Zauważyć także należy, iż sama skarżąca nie kwestionowała tego faktu i wielokrotnie w składanych przez siebie oświadczeniach, np. w dniu [...]07.2004r. wskazywała, iż L. M. jest użytkownikiem spornych działek, choć bez jej zgody, ona zaś nie prowadziła działalności rolniczej w 2004 na tych działkach. W aktach sprawy znajduje się również umowa dzierżawy z dnia [...]03.2001r. zawarta na okres 5 lat pomiędzy R. O. a L. M. w zakresie dzierżawy nieruchomości
rolnych, w tym działek rolnych położonych we wsi K. P. o nr ewidencyjnych [...] (k. 40 akt administracyjnych).
W tym stanie rzeczy jednoznacznie wynika, iż skarżąca nie była użytkownikiem w roku 2004 i nie spełniała wymogu ogólnej dobrej praktyki rolniczej zgodnej z potrzebami ochrony środowiska i utrzymania krajobrazu wiejskiego na działkach rolnych o nr [...]. Tym samym należy uznać, że działalność rolniczą na spornych działkach w 2004r. prowadził L. M.. Nie doszło, zatem do naruszenia przepisów § 2 ust. 1 cytowanego na wstępie rozporządzenia.
W ocenie Sądu, dokonane przez organy obu instancji ustalenia stanu faktycznego, należy uznać za prawidłowe j i dlatego Sąd w pełni je podzielił.
Konsekwencją zaś ustalenia nieprawidłowości w złożonej deklaracji działek rolnych było zawyżenie powierzchni deklarowanej we wniosku przez D. B. w stosunku do powierzchni uprawnionej do płatności, co z kolei spowodowało odmowę przyznania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania do działek rolnych o nr [...]. Zastosowanie wobec zaistniałej sytuacji przepisów art. 70 i 71 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, należy uznać za prawidłowe.
Niewątpliwym natomiast w niniejszej sprawie jest istniejący konflikt pomiędzy skarżącą a L. M. dotyczący spornych działek, który może być rozstrzygnięty jedynie w odrębnym postępowaniu prowadzonym przed sądem powszechnym. Jak słusznie zauważył organ odwoławczy zadaniem ARiMR nie jest rozstrzyganie sporów między wnioskodawcami a jedynie ustalenie, kto prowadzi działalność rolniczą na obszarze znajdującym się w mniej korzystnej sytuacji, a także prowadzi ogólną dobrą, praktykę
rolniczą zgodna z potrzebą ochrony środowiska i utrzymaniem krajobrazu wiejskiego.
Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi i jako bezzasadną oddalił ją na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., o czym orzeczono jak w sentencji.