Tezy
Celem ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych jest finansowe wspieranie producentów rolnych, czyli osób które faktycznie uprawiają grunty rolne, chociaż nie są ich właścicielami. Zadaniem ARiMR nie jest rozstrzyganie sporów między wnioskodawcami, jedynie ustalenie, kto jest posiadaczem działek oraz spełnia wymogi związane z utrzymaniem gruntów w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Sędziowie sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk,, asesor WSA Małgorzata Roleder (spr.),, Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2006 r. sprawy ze skargi D. B. na decyzję Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. z dnia [...] października 2005 r., Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oddala skargę
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] października 2005r. Nr [...] Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego w S. nr [...] z dnia [...]09.2005 r. dotyczącą odmowy przyznania D. B. płatności bezpośrednich do gruntów rolnych (z sankcjami w okresie trzech lat kalendarzowych).
U podstaw tego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia:
W dniu [...]06.2004r. D. B. złożyła w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S. wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2004. Podczas kontroli administracyjnej wniosku wykryto nieścisłości, w odniesieniu do działek ewidencyjnych nr [...] i nr [...] położonych w województwie p., powiat s., gmina S., obręb K. P. Stwierdzono, że na w/w działkę wniosek złożyło dwóch producentów rolnych tj. D. B. i L. M. M., wskutek czego została przekroczona powierzchnia uprawniona do dopłat na tych działkach.
Wezwana do złożenia wyjaśnień, D. B. oświadczyła, iż L. M. M. jest użytkownikiem spornych działek, ale bez jej zgody oraz przedstawiła akt notarialny o Nr [...] i dokumenty potwierdzające złożenie w sądzie pozwu o wydanie nieruchomości.
Po rozpatrzeniu zebranego w sprawie materiału Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w S. w dniu [...]04.2005 r. wydał decyzję nr [...] o odmowie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych (z sankcjami w okresie trzech lat kalendarzowych).
Na skutek odwołania od w/w decyzji wniesionego przez D. B.,
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego w Ł. decyzją z dnia [...]06.2005 r. nr
[...] orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wskazano, że Agencja zobowiązana jest do wyjaśnienia w postępowaniu administracyjnym w czyim posiadaniu znajduje się działka
rolna objęta wieloma wnioskami.
W związku z powyższym Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w S. dokonując ponownego rozpatrzenia sprawy, przeprowadził - na okoliczność ustalenia faktycznego stanu posiadania - rozprawę administracyjną w wyniku, której stwierdzono, że D. B. nie użytkowała w roku 2004 działek rolnych o nr ewidencyjnych [...] i
[...] leżących w województwie p., powiat s., gmina S., obręb K. P., a prowadzącym działalność rolniczą na opisanych działkach w tym okresie był L. M. M. na podstawie umowy dzierżawy, zawartej pomiędzy nim a R. O., byłym mężem D. B.
Na tej podstawie organ I instancji w dniu [...].2005 r. wydał decyzję [...] o odmowie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych (z sankcjami w okresie trzech lat kalendarzowych).
Nie godząc się z podjętym rozstrzygnięciem D. B. złożyła odwołanie
do Dyrektora P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł.
Organ odwoławczy po ponownym rozpatrzeniu sprawy wskazał, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych (Dz. U. Nr 6, poz. 40 ze zm.), producent rolny ma prawo do ubiegania się o
uzyskanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, jeżeli spełnia łącznie warunki określone w ustawie, a mianowicie jest posiadaczem gospodarstwa rolnego, grunty rolne utrzymane są w dobrej kulturze rolnej, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska, łączna zaś powierzchnia działek rolnych, które kwalifikują się do objęcia płatnościami jest nie mniejsza niż l ha, przy czym za działkę rolną uważa się zwarty obszar gruntu rolnego, na którym prowadzona jest uprawa, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego.
Dyrektor P. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Ł. w pełni podzielił ustalenia organu I instancji, iż D. B. nie prowadziła działalności rolniczej w 2004 roku na działkach rolnych położonych w obrębie K. P. o nr ewidencyjnych nr [...] i nr [...], co spowodowało zawyżenie powierzchni deklarowanej przez nią we wniosku w stosunku do powierzchni uprawniającej do płatności bezpośrednich i na tej podstawie orzekł o utrzymaniu zaskarżonej decyzji w mocy.
Jednocześnie w uzasadnieniu podjętej decyzji podkreślono, iż w świetle obowiązujących przepisów prawa i zasad przyznawania płatności bezpośrednich niedopuszczalne jest - aby w przypadku stwierdzenia konfliktu kontroli krzyżowej (dwóch producentów rolnych złożyło wniosek na tą sama powierzchnię) - nie zastosować odpowiednich sankcji w stosunku do takiego producenta. Stąd konsekwencją ustalenia nieprawidłowości, o których mowa wyżej jest nałożenie wynikających z przepisów prawa sankcji w okresie trzech lat kalendarzowych.
Wobec powyższego zgodnie z art. 5 Rozporządzenia Komisji (WE) 2199/2003 z dnia 16 grudnia 2003r, (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr 328 z 17/12/2003, str.21-24) dotyczącym jednolitej płatności obszarowej (JPO), jeżeli stwierdzona różnica między zadeklarowanym a rzeczywistym polem powierzchni (w rozumieniu artykułu 2 punkt (r) Rozporządzenia (WE) nr 2419/2001) wynosi więcej niż 30% wyznaczonego obszaru, żadna pomoc nie jest przyznawana za dany rok ponadto, jeśli różnica jest większa niż 50%, rolnik jest ponownie wyłączony z przyznania pomocy do wysokości kwoty odpowiadającej różnicy między zadeklarowanym obszarem a wyznaczonym obszarem, a ta kwota jest potrącana od płatności pomocowej, do których rolnik jest uprawniony w ramach wniosków składanych w ciągu trzech lat kalendarzowych następujących po roku kalendarzowym, w którym stwierdzono tę różnicę.
Natomiast zgodnie z art. 32 Rozporządzenia Komisji (WE) 2419/2001 z dnia 11 grudnia 2001r, (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr 327 z 12/12/2001, str. 11-32) zmienionym przez Rozporządzenie 118/2004 dotyczącym uzupełniającej płatności obszarowej (UPO), jeśli różnica wynosi więcej niż 20% określonej powierzchni, żadna
pomoc obszarowa nie jest przyznawana dla danej grupy upraw a ponadto, jeżeli różnica wynosi więcej niż 50 % rolnik jest ponownie wykluczony z możliwości otrzymania pomocy, a kwota ta jest potrącana od płatności pomocowych wypłacanych w oparciu o jakikolwiek schemat pomocowych, o którym mowa w artykule 1 ust. l Rozporządzenia (EWG) nr 3508/92, do których rolnik jest uprawniony w kontekście wniosków złożonych w trakcie trzech lat kalendarzowych następujących po roku kalendarzowym, w którym nastąpiło to stwierdzenie.
Końcowo organ administracyjny II instancji podkreślił, iż zadaniem ARiMR nie jest rozstrzyganie sporów pomiędzy wnioskodawcami, a jedynie ustalenie, kto jest posiadaczem spornych działek oraz spełnia wymogi związane z utrzymaniem tych gruntów w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska
Od powyższej decyzji D. B. wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku wnosząc o przyznanie jej płatności z uwagi na to, iż jest ona współwłaścicielką spornych gruntów rolnych położonych na terenie K. P. Skarżąca podniosła, iż w/w grunty na podstawie umowy dzierżawy zawartej bez jej zgody pomiędzy jej byłym mężem a L. M. użytkowane są nadal przez L. M., mimo wyroku Sądu Rejonowego w B. P. nakazującego wydanie spornych nieruchomości.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor P. Oddziału Regionalnego ARiMR w Ł. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd w Białymstoku zważył, co następuje:
Zarzuty skargi nie są zasadne.
Stosownie do art. 3 ustawy z dn. 30.08.2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd administracyjny bada legalność zaskarżonej decyzji, to jest jej zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.
Mając powyższe na uwadze podkreślić należy, iż sąd administracyjny nie ma uprawnień do merytorycznego rozpatrzenia sprawy (np. jak w omawianej sprawie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych), ma wyłącznie uprawnienia kasatoryjne. Sąd rozpoznając sprawę nie może, zatem zmienić zaskarżonej decyzji a jedynie, uwzględniając skargę, może ją uchylić, stwierdzić jej nieważność lub niezgodność z prawem. W przypadku zaś, gdy nie zachodzą okoliczności stanowiące podstawę uwzględnienia skargi wskazane w art. 145 § 1 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - skarga podlega oddaleniu. Dopiero orzeczenie sądu administracyjnego stanowi podstawę uzyskania merytorycznego, zgodnego z prawem rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej.
Rozpoznając skargę w tak zakreślonej kognicji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził, iż w zaskarżonej decyzji nie zostało naruszone prawo materialne
oraz przepisy postępowania administracyjnego.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych (Dz. U. Nr 6, poz. 40 ze zm.), osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, będącej posiadaczem gospodarstwa rolnego, zwanej producentem rolnym, przysługują płatności na będące w jej posiadaniu gruntu rolne utrzymywane w dobrej kulturze rolnej, przy
zachowaniu wymogów ochrony środowiska. Warunkiem uzyskania płatności jest posiadanie przez producenta rolnego działek rolnych o łącznej powierzchnia nie mniejszej niż l ha, przy czym za działkę rolną uważa się zwarty obszar gruntu rolnego, na którym prowadzona jest uprawa, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego.
Posiadaczem gospodarstwa rolnego jest osoba, która jest właścicielem, dzierżawcą, użytkownikiem, najemcą, zarządcą lub w inny sposób wykorzystuje grunty rolne. Posiłkując się jednocześnie definicją ustawową posiadania zawartą w treści przepisu art. 336 kc, wskazać należy, że posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel tzw. posiadacz samoistny, jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą tzw. posiadacz zależny.
Kluczową zatem kwestią podlegającą wyjaśnieniu w przedmiotowej sprawie było ustalenie, kto w 2004r. był posiadaczem działek o nr ewidencyjnych [...], położonych w obrębie ewidencyjnym K. P., powiat s., gmina S.. Kontrola administracyjnej w przypadku tych działek wykazała bowiem, iż wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2004r. został złożony przez dwóch producentów rolnych, to jest: D. B. i L. M.
Przeprowadzona na tę okoliczność przez organ I instancji rozprawa administracyjna w dniu [...]07.2005r bezspornie dowiodła, iż D. B. nie użytkowała w roku 2004r opisanych wyżej działek rolnych, a prowadzącym działalność na tych działkach w wymienionym roku był L. M. na podstawie notarialnej umowy dzierżawy, zawartej pomiędzy nim, a R. O., byłym mężem D. B.. Powyższe ustalenia znajdują oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W szczególności zaś wskazane fakty potwierdziły zeznania przesłuchiwanych na tę okoliczność świadków: J. W., T.P., H. O.. Zauważyć także należy, iż sama skarżąca nie kwestionowała tego faktu i wielokrotnie w składanych przez siebie oświadczeniach, np. w dniu [...]07.2004r. wskazywała, iż L. M. jest użytkownikiem spornych działek, choć bez jej zgody, ona zaś nie prowadziła działalności rolniczej w 2004 na tych działkach. W aktach sprawy znajduje się również umowa dzierżawy z dnia [...]03.2001r. zawarta na okres 5 lat pomiędzy R. O. a L. M. w zakresie dzierżawy nieruchomości
rolnych, w tym działek rolnych położonych we wsi K. P. o nr ewidencyjnych [...] i [...] (k. 40 akt
administracyjnych).
W tym stanie rzeczy jednoznacznie wynika, iż skarżąca nie była użytkownikiem w roku 2004 i nie utrzymywała w dobrej kulturze działek rolnych o nr [...]. Tym samym należy uznać, że działalność rolniczą na spornych działkach w 2004r. prowadził L. M. Nie doszło, zatem do naruszenia przepisów art. 2 ust. 1 powołanej na wstępie ustawy.
W ocenie Sądu, dokonane przez organy obu instancji ustalenia stanu faktycznego, należy uznać za prawidłowe j i dlatego Sąd w pełni je podzielił.
Konsekwencją ustalenia nieprawidłowości w złożonej deklaracji działek rolnych było zawyżenie powierzchni deklarowanej we wniosku przez D. B. w stosunku do powierzchni uprawnionej do płatności bezpośrednich, co spowodowało odmowę przyznania płatności i nałożeniem wynikających z przepisów prawa sankcji w okresie trzech lat kalendarzowych. Zastosowanie wobec zaistniałej sytuacji przepisu art. 5 Rozporządzenia Komisji (WE) 2199/2003 z dnia 16 grudnia 2003r, (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr 328 z 17/12/2003, str.21-24) dotyczącym jednolitej płatności obszarowej (JPO) oraz art. 32 Rozporządzenia Komisji (WE) 2419/2001 z dnia 11 grudnia 2001r, (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr 327 z 12/12/2001, str. 11-32) zmienionym przez Rozporządzenie
118/2004 dotyczącym uzupełniającej płatności obszarowej (UPO) należy uznać za w pełni prawidłowe.
Niewątpliwym natomiast w niniejszej sprawie jest istniejący konflikt pomiędzy skarżącą a L. M. dotyczący spornych działek, który może być rozstrzygnięty jedynie w odrębnym postępowaniu prowadzonym przed sądem powszechnym. Jak słusznie zauważył organ II instancji, zadaniem ARiMR nie jest rozstrzyganie sporów między wnioskodawcami a jedynie ustalenie, kto jest posiadaczem spornych działek oraz spełnia wymogi związane z utrzymaniem gruntów w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska. Godzi się też zauważyć, iż celem ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych jest finansowe wspieranie producentów rolnych, czyli osób, które faktycznie uprawiają grunty rolne, chociaż nie są ich właścicielami. Pogląd ten został odzwierciedlony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku (sygn. akt II SA/Bk 718/04 z dnia 12.07.2005r.), w którym stwierdza się, iż dopłaty nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponują jedynie tytułem własności nie zajmując się natomiast
produkcja rolną.
Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi i jako bezzasadną oddalił ja na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr153, poz. 1270 ze zm.), o czym orzeczono jak w sentencji.