Tezy
Złożenie przez cudzoziemca jednocześnie wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony oraz wniosku o wydanie wizy nie uzasadnia umorzenia postępowania o wydanie wizy jako bezprzedmiotowego na podstawie art. 105 par. 1 Kpa; skutek taki mógłby powstać wówczas, gdyby postępowanie o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zostało wcześniej zakończone decyzją uwzględniającą wniosek.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Nairy K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 października 2004 r. V SA 4910/03 w sprawie ze skargi Nairy K. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 9 października 2003 r. (...) w przedmiocie odmowy wydania wizy i określenia terminu opuszczenia terytorium Rzeczpospolitej Polskiej - oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 14 października 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Nairy K. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 9 października 2003 r., w przedmiocie odmowy wydania wizy na okres 90 dni i określenia terminu opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że w dniu 8 maja 2003 r., przebywająca w Polsce, Naira K. złożyła dwa odrębne wnioski: wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony oraz wniosek o wydanie wizy pobytowej. Zdaniem Sądu, oba postępowania są odrębne, aczkolwiek rozpoznanie każdego z tych wniosków wymaga rozważenia częściowo tożsamych okoliczności. Ponadto ustalono, że w stosunku do Nairy K. wydana została ostateczna decyzja o wydaleniu, jej pobyt w Polsce ma na celu podjęcie pracy, a zatem jest inny niż deklarowany, natomiast związek małżeński zawarty z obywatelem polskim ma charakter pozorny. Nie istnieją bowiem żadne więzy pomiędzy skarżącą i jej mężem. Małżonkowie nie znają podstawowych okoliczności dotyczących życia każdego z nich. Mąż skarżącej nie posiadał żadnej wiedzy o rodzinie skarżącej w Armenii, w tym także, ile skarżąca ma dzieci z pierwszego małżeństwa, gdzie i z kim zamieszkują Skarżąca nie znała rodziny męża, nie miała wiadomości o podejmowanych przez
niego pracach, podała różniący się od wersji męża jego rozkład dnia. Pomiędzy złożeniem odwołania od decyzji organu I instancji a wydaniem decyzji przez organ II instancji, skarżąca została zatrzymana przez funkcjonariuszy Straży Granicznej podczas handlowania bez wymaganego zezwolenia na targowisku w O.-W. i wówczas przyznała, że codziennie zajmuje się handlem oraz nie posiada i nie stara się o uzyskanie zezwolenia na pracę. Zdaniem Sądu, wskazane okoliczności uzasadniały odmowę wydania wizy na podstawie art. 13 ust, 1 pkt 1 i 9 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach /Dz.U. 2001 nr 127 poz. 1400 ze zm./.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła Naira K., wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie. Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1 pkt 1, 7 i 9 powołanej ustawy o cudzoziemcach - poprzez bezpodstawne uznanie, iż zachodzą wskazane tam przesłanki uzasadniające odmowę wydania wizy, jak również naruszenie przepisu postępowania - art. 105 par. 1 Kpa - poprzez bezpodstawne uznanie braku konieczności umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie wydania wizy, pomimo jej bezprzedmiotowości.
W uzasadnieniu zarzutów skargi kasacyjnej podniesiono, że skarżąca do złożenia dwóch odrębnych wniosków /w sprawie wizy i zamieszkania na czas oznaczony/ została nakłoniona przez organ, a składając te wnioski przedstawiła wyłącznie jedną przesłankę - zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim. Kwestia ta nie została dostatecznie wyjaśniona przez Sąd I instancji, a jest ona rozstrzygająca w sprawie. Sąd I instancji wybiórczo potraktował zebrany materiał dowodowy oceniając "pozorność jej małżeństwa i nie ustosunkował się do faktu wspólnego zamieszkania małżonków oraz nie uwzględnił okoliczności, że mąż skarżącej towarzyszył jej na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie. W sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające uznanie związku małżeńskiego za pozorny, o których mowa w art. 17a pkt 6 ustawy o cudzoziemcach Ponadto za bezzasadne i przedwczesne uznano ustalenia, że skarżąca naruszyła przepisy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, a tym samym jej pobyt w Polsce jest
niepożądany z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego, gdyż jedynie pomagała swemu niepełnosprawnemu mężowi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie jest uzasadniona.
Na wstępie należy przypomnieć, że skargę kasacyjną można oprzeć na dwóch podstawach kasacyjnych wymienionych wart. 174 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi: po pierwsze, naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, po drugie, naruszeniu przepisów postępowania, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Rygoryzm formalny w stosunku do skargi kasacyjnej ma na celu umożliwienie ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości zakresu rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd rozpoznaje bowiem sprawę w granicach skargi kasacyjnej biorąc pod rozwagę z urzędu tylko przesłanki nieważności postępowania przed sądem /art. 183 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/. Wniesiona skarga kasacyjna zawiera zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 13 ust. 1 pkt 1, 7 i 9 oraz art. 17a pkt 6 ustawy o cudzoziemcach oraz jednego przepisu proceduralnego, który wskazuje przesłanki umorzenia postępowania
administracyjnego /art. 105 par. 1 Kpa/. Z treści uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika wprawdzie, że skarżący nie zgadza się z ustaleniami faktycznymi, ale w skardze kasacyjnej nie powołano żadnych przepisów postępowania, które dotyczą postępowania dowodowego, a zwłaszcza oceny materiału dowodowego. Należy w związku z tym uznać, że skarga kasacyjna nie kwestionuje ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.
Z ustaleń przyjętych przez Sąd I instancji za podstawę orzekania wynika, że w stosunku do Nairy K. została wydana ostateczna decyzja o wydaleniu, jej pobyt ma na celu podjęcie pracy, a zatem jest inny niż deklarowany, związek małżeński zawarty z obywatelem polskim ma charakter pozorny, skarżąca w dalszym ciągu /w czasie toczącego się postępowania administracyjnego/ pracuje bez zezwolenia oraz że jej dane zostały wpisane do wykazu osób niepożądanych. Sąd przyjął także, że nie istnieją więzy rodzinne pomiędzy skarżącą i jej mężem. Małżonkowie nie znają podstawowych okoliczności dotyczących życia każdego z nich. W tym stanie faktycznym nie można podzielić zarzutu skargi kasacyjnej, że zaskarżony wyrok narusza art. 13 ust. 1 pkt 1, 7 i 9 ustawy o cudzoziemcach, które to przepisy nakazują odmówić wydania wizy, gdy w stosunku do cudzoziemca została wydana ostateczna decyzja o wydaleniu /pkt 1/, istnieje uzasadnione podejrzenie, że wjazd lub pobyt cudzoziemca ma inny cel niż deklarowany /pkt 7/, oraz jego wjazd lub
pobyt są niepożądane ze względu na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego /pkt 9/. Ustalenie, że skarżąca pracuje bez zezwolenia także po wszczęciu postępowania, niewątpliwie wskazuje na nieprzestrzeganie przepisów obowiązujących cudzoziemców przebywających w Polsce i uzasadnia odmowę wydania wizy z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego. Ustalony w toku postępowania stan wiedzy małżonków o sprawach ich wzajemnie dotyczących uzasadniał uznanie, że małżonkowie nie są zgodni co do istotnych okoliczności, które ich dotyczą /art. 17a pkt 6 ustawy o cudzoziemcach/.
Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 105 par. 1 Kpa należy stwierdzić, że brak było przesłanek do umorzenia z urzędu postępowania w sprawie udzielenia wizy w związku z toczącym się jednocześnie postępowaniem o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Wszczęcie obu postępowań nastąpiło na wniosek skarżącej. Postępowania /o udzielenie wizy i zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony/ mają charakter samodzielny, a decyzje wydane w ich wyniku w sposób różny kształtują uprawnienia cudzoziemca. Postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony nie zostało zakończone, z zatem Sąd I instancji bezbłędnie uznał, że brak było przesłanek do stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania w sprawie udzielenia wizy.
W doktrynie uważa się, że bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Ogólnie mówiąc, przesłanki bezprzedmiotowości mogą mieć charakter przedmiotowy, podmiotowy lub wynikają z braku podstawy prawnej. Do przyczyn podmiotowych zalicza się miedzy innymi utratę zdolności do nabycia uprawnień o charakterze osobistym /J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2005 r., str. 486/. Bezprzedmiotowość postępowania w sprawie udzielenia wizy mogłaby zatem powstać jedynie wówczas, gdyby postępowanie o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony wcześniej zostało zakończone decyzją uwzględniającą wniosek. Uprawnienia cudzoziemca do pobytu w Polsce na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony są bowiem dalej idące niż na podstawie wizy. Okres pobytu na podstawie
wizy nie może być dłuższy niż 3 miesiące z możliwością przedłużenia pobytu na podstawie kolejnych wiz do 6 miesięcy w roku /art. 8 ust. 2-3a ustawy o cudzoziemcach/.
Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się natomiast cudzoziemcowi, w stosunku do którego zachodzą okoliczności uzasadniającego jego zamieszkiwanie przez okres dłuższy niż 6 miesięcy i zezwolenia takiego udziela się na okres do 2 lat /art. 17 ust. 1 i art. 18 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach/. Cudzoziemiec obowiązany jest opuścić terytorium Polski przed upływem terminów uprawniających go do pobytu na podstawie wszy, chyba, że uzyskał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenie na osiedlenie się /art. 12 ustawy/. Uzyskanie przez cudzoziemca przebywającego w Polsce zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony skutkuje bezprzedmiotowością odrębnego postępowania o wydanie wizy. Reasumując, złożenie jednocześnie wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony oraz wniosku o wydanie wizy nie uzasadnia umorzenia postępowania o wydanie wizy jako bezprzedmiotowego na podstawie art. 105 par. 1 Kpa. Skutek taki w odniesieniu do postępowania o wydanie wizy może dopiero
wywołać ostateczna decyzja o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.
Mając na uwadze powyższe, należało na podstawie art. 184 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oddalić skargę kasacyjną.