Tezy
Celem regulacji art. 18 par. 1 pkt 6a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.) - zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji - jest, aby sędzia który badał legalność decyzji administracyjnej w konkretnej sprawie, nie orzekał przy badaniu legalności decyzji wydanej w tej sprawie w nadzwyczajnym trybie postepowania, a także przy badaniu legalności decyzji wydanej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy po uchyleniu przez sąd decyzji poprzedniej. Ponadto przepis ten odnosi się do tożsamości przedmiotu sprawy sądowoadministracyjnej, którego dotyczy wcześniejsze orzeczenie.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Włodzimierz Ryms Sędziowie NSA Jan Kacprzak (spr.) Marek Stojanowski po rozpoznaniu w dniu 7 października 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku B. J. o wyłączenie sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego Z. K. w sprawie ze skargi kasacyjnej B. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 września 2008 r. sygn. akt VII SA/Wa 880/08 w sprawie ze skargi B. J. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2008 r., nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: oddalić wniosek o wyłączenie sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego Z. K.
Uzasadnienie
Na rozprawie w dniu 15 września 2010 r. w sprawie ze skargi kasacyjnej B. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 września 2008 r. sygn. akt VII SA/Wa 880/08 w sprawie z jej skargi na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2008 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji odmawiającej wstrzymania robót budowlanych na nieruchomości przy ul. [...] w S., skarżąca B. J. wniosła o wyłączenie sędziego Z. K. od rozpoznania niniejszej sprawy. W uzasadnieniu wniosku o wyłączenie sędziego (zgłoszonego do protokołu rozprawy) skarżąca wskazała, że sędzia Z. K. jako prezes WSA w Gdańsku "zatrzymał bez żadnej procedury jej skargę z dnia 7 listopada 2002 r. o stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę z dnia [...] lipca". Argumenty uzasadniające wniosek o wyłączenie sędziego skarżąca uzupełniła w piśmie z dnia [...] września 2010 r. Skarżąca podniosła, że od 2002 r. nie została rozpoznana jej skarga na decyzję Prezydenta Miasta S. z
dnia [...] lipca 2002 r. w przedmiocie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego przy ul. [...] w S. Za taki stan rzeczy według skarżącej odpowiada sędzia Z. K., który nie nadał skardze biegu i nie wstrzymał wykonania zaskarżonej decyzji. We wniosku skarżąca wskazała szereg orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, które mają wskazywać na powiązania Prezesa WSA w Gdańsku sędziego NSA Z. K. ze sprawą budowy ul. [...] w S.
Sędzia NSA Z. K. złożył oświadczenie, w którym podał, że nie zachodzą przesłanki wyłączenia go z mocy ustawy, ani inne okoliczności tego rodzaju, że mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w tej sprawie (art. 18 i art. 19 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wniosek nie podlega uwzględnieniu.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym kwestię wyłączenia sędziego normują przepisy art. 18 - 24 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwanej dalej p.p.s.a.). Instytucja wyłączenia sędziego ma gwarantować realizację konstytucyjnej zasady wyrażonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, ustanawiającej prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Dodać jednocześnie należy, że przywołany zapis Konstytucji RP stanowi odzwierciedlenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Już sama ranga powołanych przepisów świadczy o tym, że bezstronność sędziowska jest wartością, której ochrona i realizacja są szczególnie ważne w demokratycznym państwie prawa.
Wyczerpujący katalog przyczyn wyłączenia sędziego z mocy ustawy wymieniony został w art. 18 p.p.s.a. Natomiast art. 19 p.p.s.a. zakreśla tzw. względne przesłanki wyłączenia. Wskazuje mianowicie, że niezależnie od wymienionych w art. 18 p.p.s.a. przyczyn wyłączenia, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
W każdym ze wskazanych wypadków podstawowym celem przyjętych regulacji jest przede wszystkim zapewnienie bezstronności sędziego i eliminacja wpływu, jaki może wywierać występowanie pewnej kategorii powiązań (osobistych, ekonomicznych, służbowych itp.) na orzekanie w postępowaniu sądowym (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2005 r., sygn. akt SK 53/04, OTK-A z 2005 r., nr 11, poz. 134). Ratio legis przepisów o wyłączeniu sędziego sprowadza się więc "do eliminowania wszelkich przyczyn, mogących skutkować w otoczeniu jakimikolwiek wątpliwościami co do bezstronności i obiektywizmu sędziego w rozpoznawaniu określonej sprawy" (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2004 r., sygn. akt SK 19/02, OTK-A z 2004 r., nr 7, poz. 67).
Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że zawarte przez skarżącą we wniosku ogólnikowe twierdzenie o nienadaniu biegu skardze z 2002 r. na decyzję Prezydenta Miasta S. z dnia [...] lipca 2002 r., stanowią jedynie subiektywne odczucia skarżącej co do sposobu rozpoznawania jej spraw, które wnosi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Skarżąca nie wykazała, aby w obecnej sprawie zachodziły jakiekolwiek okoliczności podważające wiarygodność złożonego oświadczenia sędziego. Nie ma również podstaw do stwierdzenia, że wskazany we wniosku sędzia podlega wyłączeniu z mocy samego prawa.
Rozpoznając wniosek skarżącej o wyłączenie sędziego, Naczelny Sąd Administracyjny, z uwagi na jego treść przeanalizował go, w kontekście wystąpienia ewentualnej przesłanki wyłączenia sędziego z mocy prawa, dodanej na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 221, poz. 1736). Na mocy tej nowelizacji doszło bowiem do rozszerzenia określonego w art. 18 § 1 p.p.s.a. katalogu wyłączeń sędziego z mocy ustawy, przez dodanie pkt 6a, zgodnie z którym sędzia wyłączony jest z mocy ustawy od orzekania w sprawach dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. Celem tej regulacji - zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji - jest, aby sędzia który badał legalność decyzji administracyjnej w konkretnej sprawie, nie orzekał przy badaniu legalności decyzji wydanej w tej sprawie w
nadzwyczajnym trybie postępowania, a także przy badaniu legalności decyzji wydanej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy po uchyleniu przez sąd decyzji poprzedniej. Ponadto przepis ten odnosi się do tożsamości przedmiotu sprawy sądowoadministracyjnej, którego dotyczy wcześniejsze orzeczenie.
Sprawa w której skarżąca żąda wyłączenia sędziego dotyczy odmowy stwierdzenia nieważności decyzji odmawiającej wstrzymania robót budowlanych prowadzonych w związku z realizacją budynku mieszkalnego przy ul. [...] w S. Przedmiotem tej sprawy jest zatem wstrzymanie robót budowlanych na tej nieruchomości. Wskazać należy, że sędzia Z. K. nie brał udziału w wydaniu wyroku ani postanowienia kończącego postępowanie w sprawie której przedmiot pokrywałby się z przedmiotem obecnej sprawy w rozumieniu art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a. Sędzia Z. K. brał bowiem udział w wydaniu wyroku badającego legalność decyzji w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie zezwolenia na wycięcie drzew na tej nieruchomości oraz wydał postanowienie o odrzuceniu skargi B. J. na decyzję w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji dotyczącej warunków zabudowy na tej nieruchomości, a zatem nie są to sprawy tożsame przedmiotowo, które podpadałyby pod hipotezę normy art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a.
Sam fakt, że sędzia NSA Z. K. jest Prezesem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku i Przewodniczącym Wydziału II tego sądu także nie stanowi przesłanki wyłączenia go z mocy samego prawa od rozpoznania skarg kasacyjnych od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku (z zastrzeżeniem, że w I instancji nie brał udziału w wydaniu konkretnego - określonego orzeczenia). Nie jest to także okoliczność, która sama przez się mogłaby stanowić przesłankę wyłączenia na podstawie art. 19 p.p.s.a.
Skarżąca nie wykazała z jakim dokładnie działaniem sędziego Z. K. jako Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego upatruje przyczyny uzasadniające wątpliwości co do jego bezstronności. Z art.19 p.p.s.a. wynika bowiem, że okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie musi być uzasadniona, co wiąże się z przedstawieniem odpowiedniej argumentacji. Analiza treści wniosku skarżącej o wyłączenie sędziego, a także analiza akt sprawy o sygn. II OSK 243/09 nie daje żadnych podstaw do przyjęcia, że wystąpiły okoliczności mogące świadczyć o uzasadnionej wątpliwości co do bezstronności sędziego w tej sprawie. Sam fakt, że w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gdańsku, którego sędzia Z. K. jest Prezesem, rozpoznawane były i są różne sprawy skarżącej związane z nieruchomością przy ul. [...], także nie świadczy, że zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego bezstronności w tej sprawie.
Na tle uregulowania zawartego w art. 19 p.p.s.a. podnieść należy ponadto, że okoliczność, iż sędzia zajął w orzekaniu w innej przedmiotowo sprawie stanowisko, z którym wnioskujący się nie zgadza, nie może być przesłanką do wyłączenia sędziego od późniejszego orzekania w innej przedmiotowo sprawie, choćby w jakikolwiek sposób powiązanej ze sprawą, w której orzekał wcześniej (por. postanowienie NSA z dnia 30 kwietnia 2009 r. sygn. II OZ 378/09, Lex nr 575305). Nie jest dopuszczalne żądanie wyłączenia sędziego tylko z tego powodu, iż wnioskodawca kwestionuje zasadność rozstrzygnięć wydanych w innych sprawach z udziałem tego sędziego (por. postanowienia NSA: z dnia 18 września 2008 r. sygn. akt II OZ 979/08, Lex nr 527666; z dnia 28 sierpnia 2008 r. sygn. akt I OZ 612/08, Lex nr 527814).
Jeszcze raz podkreślić należy, że samo wykonywanie przez sędziego NSA czynności funkcyjnych w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym nie świadczy o braku jego bezstronności przy rozpoznawaniu środków odwoławczych od orzeczeń danego Sądu.
Skarżąca poza faktem subiektywnego przeświadczenia o powiązaniu sędziego Z. K. z prowadzeniem "nielegalnej budowy na obszarze zabytkowym w S. przy ul. [...]w S." mającym wynikać tylko z faktu jego udziału w rozpoznawaniu różnych spraw dotyczących tej nieruchomości, nie przedstawiła żadnej racjonalnej argumentacji, która wskazywałaby na uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności tego sędziego w sprawie o sygn. II OSK 243/09.
Z przyczyn wyżej wskazanych Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 18 i 19 oraz art. 22 § 1 i 2 i art. 193 p.p.s.a. oddalił wniosek.