Tezy
Nie można odmówić przyjęcia oświadczenia woli cudzoziemca o nabyciu obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim /Dz.U. 2000 nr 28 poz. 353 ze zm./ ze względu na ochronę bezpieczeństwa publicznego i porządku prawnego, jeżeli cudzoziemiec ma zezwolenie na osiedlenie się w Polsce.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2006 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 czerwca 2005 r. IV SA/Wa 573/05 w sprawie ze skargi Abdullahi Hassa A. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 17 stycznia 2005 r. (...) w przedmiocie odmowy przyjęcia oświadczenia woli o nabyciu obywatelstwa polskiego - oddala skargę kasacyjną; (...).
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 czerwca 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę Abdullahi Hassa A. i uchylił decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 17 stycznia 2005 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Wojewody M. z dnia 11 października 2004 r. odmawiającą przyjęcia oświadczenia woli o nabyciu obywatelstwa polskiego.
W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy.
Skarżący Abdullahi Hassa A., obywatel Somalii, zawarł 23 października 1999 r. związek małżeński z obywatelką polską Agnieszką T. Decyzją z dnia 4 maja 2004 r. Wojewoda M. zezwolił skarżącemu na osiedlenie się w Polsce. W tym stanie rzeczy skarżący złożył w dniu 11 sierpnia 2004 r. oświadczenie woli o nabyciu obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim /Dz.U. 2000 nr 28 poz. 353 ze zm./, ponieważ udzielono mu zezwolenia na osiedlenie się w Polsce i pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie. Decyzje o odmowie przyjęcia oświadczenia organy uzasadniły tym, że Sąd Rejonowy dla W.-P. w dniu 1 sierpnia 2003 r. w postępowaniu nakazowym uznał skarżącego winnym popełnienia czynu określonego w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych i wymierzył skarżącemu karę grzywny. Zdaniem organów decyzja o przyjęciu oświadczenia ma charakter uznaniowy i może być podjęta w sprawach nie
budzących wątpliwości. Podejmując taką decyzję organ bierze pod uwagę, czy względy bezpieczeństwa państwa i ochrona porządku publicznego nie przemawia za wydaniem decyzji odmawiającej przyjęcia oświadczenia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny nie podzielił stanowiska organów co do wykładni art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że decyzja o przyjęciu oświadczenia ma charakter uznaniowy. Organ może jedynie uzależnić przyjęcie oświadczenia od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego i w tym zakresie można mówić o uznaniu administracyjnym. Odmowa przyjęcia oświadczenia nie może być podyktowana względami bezpieczeństwa i porządku publicznego, ponieważ te względy powinny być brane pod uwagę w toku wydawania decyzji o zezwoleniu cudzoziemcowi na osiedlenie w Polsce. W przypadku skarżącego wydając decyzję o zezwoleniu na osiedlenie w Polsce organ nie stwierdził, iż zachodzą przesłanki negatywne uzasadniające odmowę zezwolenia na osiedlenie się skarżącego w Polsce, pomimo że skarżący popełnił przestępstwo i został skazany przed podjęciem tej decyzji.
W skardze kasacyjnej wniesionej przez Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców jako podstawy kasacyjne wskazano naruszenie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. W ocenie organu nabycie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim następuje w ramach tzw. uproszczonej naturalizacji, stanowiącej wyjątek od zasady nabycia obywatelstwa polskiego w drodze aktu nadania obywatelstwa przez Prezydenta RP. Wyjątkowość tej drogi nabycia obywatelstwa polskiego jest konsekwencją przyjęcia Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych, otwartej do podpisu w Nowym Jorku dnia 20 lutego 1957 r. /Dz.U. 1959 nr 56 poz. 334/, której Polska jest stroną od 1959 r. Konwencja dopuszcza ograniczenie nabycia obywatelstwa w tej uproszczonej formie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny. Za uznaniowym charakterem decyzji o przyjęciu oświadczenia o nabyciu obywatelstwa polskiego przemawia sposób sformułowania przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o
obywatelstwie polskim, w którym użyto określenia "jeżeli organ wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia". Oznacza to, że organ ocenia zgromadzony materiał dowodowy i może odmówić przyjęcia oświadczenia mając na uwadze interes społeczny oraz słuszny interes obywatela /art. 7 Kpa/. Organ powołał się również na dwa inne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w których przyjęte zostało stanowisko, iż decyzja, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim ma charakter uznaniowy.
Przytaczając takie podstawy kasacyjne organ wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi lub przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.
W okolicznościach tej sprawy przytoczone podstawy kasacyjne sprowadzają się do zarzutu dokonania przez Sąd pierwszej instancji błędnej wykładni przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim, ponieważ Sąd przyjął stanowisko, że decyzja w przedmiocie przyjęcia oświadczenia cudzoziemca o nabyciu obywatelstwa polskiego nie ma charakteru uznaniowego, a wobec tego organ nie może odmówić przyjęcia takiego oświadczenia ze względu na bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny, uzasadniając to tym, że cudzoziemiec został ukarany za popełnienie przestępstwa.
Odnosząc się do tego zarzutu, należy przede wszystkim podnieść, iż to, że nabycie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca pozostającego w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie następuje w tzw. uproszczonym postępowaniu w stosunku do nadania obywatelstwa polskiego, nie może oznaczać, iż tym samym nabycie obywatelstwa polskiego w drodze złożenia oświadczenia woli przez cudzoziemca i przyjęcia tego oświadczenia przez właściwy organ, ma charakter wyjątkowy, szczególny, a wobec tego przyjęcie tego oświadczenia przez organ należy do uznania administracyjnego. Uznanie administracyjne w tym postępowaniu dotyczy niewątpliwie tego, iż organ może uzależnić przyjęcie oświadczenia cudzoziemca od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego /art. 10 ust. 2 ustawy o obywatelstwie polskim/. W tym znaczeniu o uznaniowym charakterze decyzji w przedmiocie przyjęcia oświadczenia cudzoziemca wypowiadał się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyrokach z dnia 11 października 2004 r.,
2/V SA 3418/03 i z dnia 1 lutego 2005 r., II SA/Wa 1688/04, na które powołano się w skardze kasacyjnej. Uzależnienie przyjęcia oświadczenia cudzoziemca od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego należy do oceny organu w ramach uznania administracyjnego i wymaga uzasadnienia w tym zakresie. Jeżeli natomiast organ nie uzależnia przyjęcia oświadczenia od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego, to pozostałe przesłanki nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca, który pozostaje w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie są określone w art. 10 ust. 1 i ust. 1a ustawy o obywatelstwie polskim w taki sposób, iż organ nie może odmówić przyjęcia oświadczenia cudzoziemca w razie spełnienia ustawowych warunków, powołując się na przyczyny nie wymienione w tym przepisie. W tym zakresie decyzja o przyjęciu oświadczenia ma charakter związany. Stanowiska tego w żadnej mierze nie podważa wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2001 r., III RN 1/01 /OSNAPU 2002
nr 8 poz. 174/, na który powołano się w skardze kasacyjnej. W uzasadnieniu tego wyroku trafnie przyjęto, iż nabycie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca na podstawie art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim następuje w "specjalnej uproszczonej procedurze naturalizacyjnej", która stwarza możliwość uproszczonego i względnie szybkiego nabycia obywatelstwa polskiego w porównaniu ze sposobami nabycia obywatelstwa polskiego poza tą procedurą, to jednak z tych stwierdzeń nie można wywodzić, iż przyjęcie oświadczenia cudzoziemca należy od uznania administracyjnego.
Również Konwencja o obywatelstwie kobiet zamężnych, otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia 20 lutego 1957 r., na którą powołano się w skardze kasacyjnej nie przemawia za stanowiskiem prezentowanym przez organ. Konwencja nie określa normatywnych przesłanek uzyskania obywatelstwa, a jej adresatem są "umawiające się Państwa", które zobowiązują się do wprowadzenia w swoim ustawodawstwie uproszczonej procedury naturalizacyjnej, przy czym Konwencja dopuszcza możliwość wprowadzenia odmowy nabycia obywatelstwa ze względu na ochronę bezpieczeństwa publicznego i porządku prawnego, co należy rozumieć jako możliwość wprowadzenia w ustawodawstwie krajowym takiego rozwiązania. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim jako przesłanki nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca przyjmuje: 1/ pozostawanie przez co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie i 2/ posiadanie przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP oraz 3/ złożenie oświadczenia woli, w
terminie określonym w art. 10 ust. 1a ustawy. Natomiast w innej sprawie i w innym postępowaniu odmawia się udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na osiedlenie się w Polsce, jeżeli wymagają tego względy ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego /art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach - Dz.U. nr 128 poz. 115 ze zm./, tak więc przesłanka ta nie może być podstawą decyzji w sprawie o przyjęciu oświadczenia o nabyciu obywatelstwa polskiego, tym bardziej że zezwolenie na osiedlenie się może być cofnięte, jeżeli wymagają tego względy ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Oznacza to, że nie można odmówić przyjęcia oświadczenia woli cudzoziemca o nabyciu obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim ze względu na ochronę bezpieczeństwa publicznego i porządku prawnego, jeżeli cudzoziemiec ma zezwolenie na osiedlenie się w Polsce.
Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ oddalił skargę kasacyjną.
O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego na rzecz skarżącego Sąd orzekł na podstawie art. 204 pkt 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.