Tezy
Rozważając kwestię uprawdopodobnienia okoliczności wskazującej na brak winy w uchybieniu terminu, o której mowa w przepisach art. 86 § 1 i art. 87 § 2 , należy rozróżnić dwie sytuacje, a mianowicie taką, gdy wskazana przez ubiegającego się o przywrócenie terminu okoliczność nie świadczy o braku jego winy w uchybieniu terminu i drugą sytuację, gdy wnioskodawca nie uprawdopodobnił istnienia okoliczności, które następnie mogłyby być ocenione przez Sąd jako świadczące o braku winy. Ta pierwsza sytuacja zachodzić będzie wówczas, gdy wskazane, konkretne zdarzenia, które spowodowały uchybienia terminu, nie budzące w ocenie Sądu wątpliwości co do ich zaistnienia i przebiegu, nie uniemożliwiły stronie, przy dołożeniu przez nią szczególnej staranności, dokonania w terminie czynności. Z kolei z drugą sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy strona nie wykazała w sposób dostateczny, że zaistniały wskazane przez nią zdarzenia skutkujące niedochowaniem terminu. Wówczas to ocena, czy są to zdarzenia, które przy obiektywnym
mierniku staranności usprawiedliwiają brak winy jest przedwczesna i koniecznym jest wezwanie ubiegającego się o przywrócenie terminu o ich wykazanie.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Korycińska po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia S.K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 16 lipca 2008 r., sygn. akt V SA/Wa 1479/08 w zakresie oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi w sprawie ze skargi S.K. na decyzję Dyrektora Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. z dnia [...] marca 2008 r., Nr [...] w przedmiocie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w pomniejszonej wysokości postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. na podstawie art. 86 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., oddalił wniosek S.K. o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji stwierdził, że uzupełnienie braków formalnych skargi nastąpiło z naruszeniem ustawowego terminu, który upływał z dniem 1 lipca 2008 r. Wniosek o przywrócenie terminu skarżący złożył natomiast w dniu 2 lipca 2008 r. czyniąc jednocześnie zadość uchybionej czynności. Skarżący nie uprawdopodobnił, iż uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy, nie wykazał bowiem, iż w zaistniałych okolicznościach podjął wszelkie możliwe starania, by dokonać czynności procesowej w zakreślonym terminie. Z wniosku nie wynika, aby jego matka cierpiała na dolegliwości wymagające hospitalizacji, a zatem istniała możliwość krótkotrwałego zastąpienia sprawowania opieki nad matką skarżącego przez inną osobę. Mimo, iż skarżący znał rygor zawarty w wezwaniu (osobiście je odebrał), nie podjął największego w danych warunkach wysiłku celem wykonania nałożonego przez Sąd obowiązku, czym dopuścił się winy w postaci niedbalstwa.
W zażaleniu na powyższe postanowienie S.K. domagał się jego zmiany. W uzasadnieniu podniósł, że w czasie, gdy został wezwany do usunięcia braku formalnego skargi, jego matka przebywająca poza W. zachorowała i nikt poza skarżącym nie mógł się nią zaopiekować. Okoliczność ta wykluczyła jego starania, by wykonać wezwanie. Uczynił to niezwłocznie po powrocie do W.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
Przepis art. 85 p.p.s.a. stanowi, że czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Z kolei w przepisach art. 86 i 87 p.p.s.a. ustawodawca przewidział możliwość przywrócenia uchybionego terminu określając przesłanki, których istnienie pozwala na jego przywrócenie. Z przepisów tych wynika, że możliwość przywrócenia uchybionego terminu istnieje tylko wówczas, gdy ubiegający się o jego przywrócenie uprawdopodobni okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu oraz zostanie równocześnie dokonana wakująca czynność.
W rozpoznawanej sprawie niesporne jest dokonanie przez skarżącego uchybionej czynności. Według Sądu I instancji nie zaistniała natomiast przesłanka uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu, o której stanowią przepisy
art. 86 § 1 p.p.s.a. i art. 87 § 2 p.p.s.a.
Rozważając kwestię uprawdopodobnienia okoliczności wskazującej na brak winy w uchybieniu terminu, o której mowa w obu przywołanych przepisach, należy rozróżnić dwie sytuacje, a mianowicie taką, gdy wskazana przez ubiegającego się o przywrócenie terminu okoliczność nie świadczy o braku jego winy w uchybieniu terminu i drugą sytuację, gdy wnioskodawca nie uprawdopodobnił istnienia okoliczności, które następnie mogłyby być ocenione przez Sąd jako świadczące o braku winy. Ta pierwsza sytuacja zachodzić będzie wówczas, gdy wskazane, konkretne zdarzenia, które spowodowały uchybienia terminu, nie budzące w ocenie Sądu wątpliwości co do ich zaistnienia i przebiegu, nie uniemożliwiły stronie, przy dołożeniu przez nią szczególnej staranności, dokonania w terminie czynności. Z kolei z drugą sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy strona nie wykazała w sposób dostateczny, że zaistniały wskazane przez nią zdarzenia skutkujące niedochowaniem terminu. Wówczas to ocena, czy są to zdarzenia, które przy obiektywnym mierniku
staranności usprawiedliwiają brak winy jest przedwczesna i koniecznym jest wezwanie ubiegającego się o przywrócenie terminu o ich wykazanie.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że taka sytuacja zachodzi w rozpoznawanej sprawie. We wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi (podania wartości przedmiotu zaskarżenia) skarżący podał, że uchybił terminowi, gdyż w związku z poważną chorobą matki musiał wyjechać z W., a jego obecność przy matce była konieczna ze względu na jej stan zdrowia. Jak podkreślił, na tę okoliczność "mogę przedstawić zaświadczenie lekarskie" (wniosek, k. 15 akt sądowych). Wobec takiej redakcji motywów uchybienia terminu obowiązkiem Sądu I instancji było wezwanie skarżącego do wykazania tych okoliczności poprzez m.in. nadesłanie zaświadczenia lekarskiego, a następnie dopiero dokonanie ich oceny. Natomiast na tym etapie wiedzy o przyczynie uchybienia terminu nie znajduje żadnego oparcia twierdzenie Sądu I instancji, że skarżący mógł w inny sposób zorganizować opiekę nad matką (powierzając opiekę nad nią innej osobie).
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 p.p.s.a. w związku z art. 197 p.p.s.a., uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W.