Tezy
Ocena prawna wiąże w danej sprawie, natomiast związanie prawomocnym wyrokiem może odnosić się do innych postępowań w zakresie, w jakim rozstrzyga określoną kwestię prawną, która ma znaczenie dla rozstrzygnięcia w innej sprawie. Jeżeli prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego w sprawie ze skargi na decyzję wydaną w postępowaniu zwyczajnym rozstrzygnięto, że określona osoba nie jest stroną w tej sprawie, to związanie takim wyrokiem oznacza, że nie można w postępowaniu nadzwyczajnym dotyczącym tej samej sprawy wbrew temu wyrokowi twierdzić, że ta osoba jest stroną.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Robotowska (spr.), Sędziowie NSA Jacek Chlebny, Andrzej Kuba, Protokolant Magdalena Rosik, po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2005 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej S. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 listopada 2004 r. sygn. akt 6 II SA 4103/03 w sprawie ze skargi S. S. na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] października 2003 r. Nr [...] w przedmiocie koncesji na wydobywanie kopalin 1. oddala skargę kasacyjną 2. zasądza od S. S. na rzecz Ministra Środowiska kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 listopada 2004 r. sygn. akt 6 II SA 4103/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę S. S. na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] października 2003 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności koncesji na wydobywanie torfu.
W uzasadnieniu wyroku Sąd podał, iż Minister Środowiska zaskarżoną decyzją utrzymał w mocy swoją decyzję o odmowie wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] kwietnia 2001 r. zmieniającej decyzję koncesyjną na wydobywanie torfu, z uwagi na brak po stronie skarżącego legitymacji do złożenia wniosku o wszczęcie takiego postępowania.
Sąd I instancji stwierdził, że istota sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy skarżącemu przysługiwał przymiot strony w rozumieniu przepisu art. 28 kpa. Wyjaśnił, iż zgodnie z tym przepisem stroną postępowania jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny ma charakter materialnoprawny i jedynie przepisy prawa materialnego stanowią podstawę interesu prawnego. Zdaniem Sądu skarżący nie wykazał, by posiadał wynikający z przepisów prawa materialnego interes prawny dający przymiot strony w postępowaniu zakończonym kwestionowaną decyzją Wojewody z dnia [...] kwietnia 2001 r. i był legitymowany do złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności tej decyzji, albowiem nie wskazał normy prawnej, z której wynikałyby dla niego bezpośrednio określone prawa lub obowiązki uzasadniające jego legitymację do złożenia przedmiotowego wniosku. Zdaniem Sądu, okoliczność negatywnego, w ocenie skarżącego, wpływu
wyrobisk torfowych na grunty sąsiednie, stanowiące jego własność, czy też popełnione przez organ koncesyjny błędy w postępowaniu o udzielenie koncesji nie uzasadniają posiadania przez skarżącego przymiotu strony.
Sąd podzielił stanowisko Ministra Środowiska, iż wystąpiły przesłanki do odmowy wszczęcia postępowania w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] kwietnia 2001 r. na wniosek strony, ze względu na wniesienie żądania przez podmiot nie będący stroną.
W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący wniósł o uchylenie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w sprawie według norm przepisanych. Skarżący, powołując się na art. 174 pkt 2 p.p.s.a., zarzucił:
1) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 28 kpa w zw. z art. 157 § 2 kpa, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a polegające na błędnym przyjęciu, że skarżącemu nie przysługiwał przymiot strony w postępowaniu o wszczęcie postępowania w celu stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] kwietnia 2001 r. z uwagi na brak po stronie skarżącego legitymacji do złożenia wniosku o wszczęcie takiego postępowania;
2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 138 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez błędne wskazanie w sentencji zaskarżonego wyroku przedmiotu zaskarżenia, tj. iż skarga została złożona na decyzję Ministra Sprawiedliwości, w sytuacji gdy postępowanie dotyczyło decyzji Ministra Środowiska.
W odpowiedzi na skargę Minister Środowiska wniósł o jej odrzucenie jako niedopuszczalnej, bądź o jej oddalenie jako całkowicie nieuzasadnionej oraz o zwrot kosztów wedle norm przepisanych.
Uczestnik postępowania "W. K. T." Sp. z o.o. w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie ze względu na brak usprawiedliwionych podstaw.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270), zwanej dalej w skrócie p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania (§ 1 i § 2 art. 183 p.p.s.a.). Oznacza to, że o zakresie kontroli orzeczenia sądu I instancji przesądza wola wnoszącego skargę kasacyjną.
Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (pkt 1), a także naruszeniu przepisów postępowania, jeśli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2).
Skarga kasacyjna powinna zawierać nie tylko przytoczenie podstaw, ale także ich uzasadnienie. Nieodzownym elementem uzasadnienia podstawy z art. 174 pkt 1 p.p.s.a. jest - poza przytoczeniem naruszonego przepisu - wskazanie sposobu jego naruszenia i wyjaśnienie na czym polega błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie i jak, zdaniem skarżącego, powinien być rozumiany i stosowany. Również koniecznym elementem uzasadnienia drugiej podstawy z art. 174 pkt 2 p.p.s.a. jest wskazanie, które przepisy - oznaczone numerem artykułu (paragrafu, ustępu) ustawy - zostały naruszone, na czym naruszenie polegało oraz jaki to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając niniejszą skargę kasacyjną, przede wszystkim należy podnieść, że wydając zaskarżony wyrok Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie powołał się na prawomocny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2003 r. II SA 3532/01, którym uchylona została decyzja Ministra Środowiska z dnia [...] września 2001 r., wydana po rozpoznaniu odwołania S. S. od decyzji Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] kwietnia 2001 r., skarżącego w tej sprawie, na skutek tego, że S. S. nie jest stroną w sprawie o zmianę decyzji koncesyjnej z dnia [...] kwietnia 2001 r. wydanej na rzecz spółki cywilnej W.
Skutkiem rozstrzygnięcia objętego tym wyrokiem jest to, że skarżący nie został uznany za stronę w sprawie o zmianę decyzji koncesyjnej. Podnosząc zarzut naruszenia art. 28 i 157 § 2 kpa, skarżący całkowicie pomija to, że kwestia legitymacji skarżącego do występowania w sprawie w charakterze strony była już oceniana przez sąd administracyjny.
Wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2003 r. odnosi się wprost do stosunku administracyjno-prawnego, który został ukształtowany decyzją i rozstrzyga o tym, że skarżący nie jest stroną tego stosunku administracyjno-prawnego i nie przysługuje mu przymiot strony.
Prawomocny wyrok sądu administracyjnego wiąże nie tylko sąd, który go wydał, lecz również inne sądy i organy państwowe (art. 170 p.p.s.a., poprzednio 365 kpc w zw. z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 o Naczelnym Sądzie Administracyjnym).
Z tego względu w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] kwietnia 2001 r. zarówno organ administracji, jak i sąd wiąże wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2003, który rozstrzygał o tym, że skarżący uznany został za osobę, która nie jest stroną w sprawie zakończonej kwestionowaną decyzją.
W tym stanie rzeczy nie można uznać za trafne zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia art. 28 i 157 kpa, a to wobec skutków prawnych wywołanych wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2003 r.
Nie jest to kwestia związania oceną prawną, o której mowa w art. 153 p.p.s.a. (poprzednio w art. 30 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym) i art. 99 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - lecz związania sądów i organów prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego (art. 170 p.p.s.a.).
Ocena prawna wiąże w danej sprawie, natomiast związanie prawomocnym wyrokiem może odnosić się do innych postępowań w zakresie, w jakim rozstrzyga określoną kwestię prawną, która ma znaczenie dla rozstrzygnięcia w innej sprawie. Jeżeli prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego w sprawie ze skargi na decyzję wydaną w postępowaniu zwyczajnym rozstrzygnięto, że określona osoba nie jest stroną w tej sprawie, to związanie takim wyrokiem oznacza, że nie można w postępowaniu nadzwyczajnym dotyczącym tej samej sprawy wbrew temu wyrokowi twierdzić, że ta osoba jest stroną.
Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby, że osoba, co do której prawomocnie Sąd rozstrzygnął, iż nie przysługuje jej legitymacja strony w określonej sprawie, mogłaby być legitymowana nie tylko do żądania stwierdzenia nieważności decyzji, ale także wznowienia postępowania na tej podstawie, że jako strona nie brała udziału w postępowaniu, kwestionując rozstrzygnięcie objęte prawomocnym wyrokiem.
Z tych względów nie można w tej sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji oceniać, czy skarżący jako właściciel nieruchomości graniczącej z obszarem objętym koncesją ma przymiot strony w sprawie o udzielenie lub zmianę koncesji, jakkolwiek generalny pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 17 kwietnia 2003 r., iż w każdym przypadku właściciel sąsiedniej nieruchomości, graniczącej z obszarem objętym koncesją na wydobycie kopalin, nie ma przymiotu strony w takiej sprawie jest kontrowersyjny i może nasuwać zastrzeżenia, zarówno z uwagi na sposób jego uzasadnienia, jak i jego uogólnienie oderwane od realiów sprawy.
Podniesiony zarzut, iż Sąd rozpoznał skargę na decyzję Ministra Sprawiedliwości jest bezzasadny, gdyż z sentencji wyroku (patrz akta sprawy) wynika jednoznacznie, że przedmiotem orzekania była decyzja Ministra Środowiska z dnia [...] października 2003 r.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 204 § 1 ww. ustawy.