Tezy
Postanowienie wydane na podstawie art. 65 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) odmawiające uchylenia postanowienia o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego podlega zaskarżeniu na podstawie art. 194 § 1 pkt 6 ww. ustawy.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Kacprzak po rozpoznaniu w dniu 30 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2004 r., sygn. akt II SA 2857/00 oddalające wniosek J. K. o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. sygn. akt II SA 2857/00 w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziów postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 4 października 1999 r. sygn. akt II SA 749/98 oddalił skargę J. K. na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] maja 1998 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej. Następnie J. K. złożył wniosek o wznowienie ww. postępowania sądowego. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 6 grudnia 2000 r. sygn. II SA 2857/00 oddalił przedmiotowy wniosek. Od momentu rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania sądowego skarżący składał szereg wniosków w tej sprawie oraz kwestionował zasadność wszystkich czynności sądowych podejmowanych w tym postępowaniu. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 14 grudnia 2001 r. oddalił wniosek J. K. o wykładnię wyroku z dnia 6 grudnia 2000 r. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 15 lutego 2002 r. oddalił wniosek skarżącego o uchylenie postanowienia tego Sądu z dnia 14 grudnia 2001 r. J. K. złożył wniosek o wznowienie postępowania sądowego
zakończonego postanowieniem z dnia 15 lutego 2002 r. Wniosek ten jako niedopuszczalny został przez Sąd odrzucony postanowieniem z dnia 14 maja 2002 r. Również wniosek skarżącego o stwierdzenie nieważności wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 października 1999 r. został odrzucony jako niedopuszczalny.
Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2003 r. oddalił wniosek J. K. o rozstrzygnięcie wątpliwości co do treści wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 października 1999 r. sygn. akt II SA 749/98. Następnie postanowieniem z dnia 29 grudnia 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wnioski skarżącego: o wyłączenie sędziów i o uchylenie postanowienia z dnia 16 kwietnia 2003 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2004 r. sygn. akt II SA 2857/00 oddalił wniosek J. K. o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. sygn. akt II SA 2857/00 w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziów. Postanowienie to zostało przesłane do strony z pouczeniem o jego niezaskarżalności.
Dnia 20 grudnia 2004 r. J. K. złożył wniosek o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny stosownych działań w oparciu o art. 135 w zw. z art. 183 § 2 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) z powodu bezwzględnej nieważności postępowania sądowego zakończonego przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2004 r. odmawiającym uchylenia postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. Wniosek swój uzasadnił oczywistą obrazą art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) polegającą na rozpoznaniu wniosku z dnia 5 stycznia 2004 r. przez niewłaściwy sąd.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Na wstępie wskazać należy, że pismo J. K. z dnia 20 grudnia 2004 r. zatytułowane "wniosek" zostało zakwalifikowane jako zażalenie na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2004 r. sygn. akt II SA 2857/00 oddalające wniosek skarżącego o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziów, gdyż zbadanie zarzutu nieważności postępowania w wyniku którego wydane zostało zaskarżone orzeczenie może nastąpić tylko w postępowaniu odwoławczym (art. 183 i art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwanej dalej p.p.s.a.).
Stosownie do uregulowania zawartego w art. 194 § 1 pkt 6 p.p.s.a. stronie postępowania przysługuje prawo do kwestionowania w drodze zażalenia postanowień, których przedmiotem jest oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego. Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2004 r. oddalające wniosek o uchylenie postanowienia o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziów należy do tej kategorii spraw, a zatem dopuszczalne jest wniesienie zażalenia na to postanowienie.
Z uwagi na nieprawidłowe pouczenie skarżącego co do zaskarżenia przedmiotowego postanowienia, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zażalenie to zostało złożone w terminie otwartym do wniesienia tego środka zaskarżenia.
Przechodząc do rozpoznania przedmiotowego zażalenia należy ocenić, że nie zasługuje ono na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności zauważyć należy, że sprawa J. K. wszczęta na skutek skargi na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] maja 1998 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej została rozpoznana wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w dniu 4 października 1999 r., a sprawa wznowienia tego postępowania sądowego rozpoznana została wyrokiem tego Sądu z dnia 6 grudnia 2000 r., a zatem jeszcze pod rządami ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z dnia 11 maja 1995 r. (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), t.j. przed reformą sądownictwa administracyjnego.
Konsekwencją wymogu realizacji konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego było przyjęcie w art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz w art. 13 § 1 p.p.s.a. rozwiązania, że sprawy sądowoadministracyjne w pierwszej instancji są rozpoznawane przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne, o ile na mocy odrębnych przepisów dla spraw tych nie jest zastrzeżona właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego (zasada domniemania właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie rozpatrywania spraw sądowoadministracyjnych). Natomiast NSA sprawuje nadzór na działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania, w szczególności poprzez rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń tych sądów.
Za niezasadny należy uznać sformułowany w zażaleniu J. K. zarzut naruszenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przepisów o właściwości przy rozpoznaniu wniosku skarżącego o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. sygn. akt II SA 2857/00 w trybie art. 165 p.p.s.a. Punktem odniesienia do zbadania, który Sąd (Wojewódzki czy Naczelny) był właściwy do rozpoznania przedmiotowego wniosku o uchylenie postanowienia z dnia 29 grudnia 2003 r., są uregulowania zawarte w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) - zwanej dalej ustawą Przepisy wprowadzające (...).
Rozważania w tym zakresie rozpocząć należy od celowościowej i systemowej wykładni przepisów art. 97 § 1 i art. 103 ustawy Przepisy wprowadzające (...). Art. 97 § 1 omawianej ustawy stanowi, że sprawy, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. U podstaw tego uregulowania leży założenie, że sprawy będące w toku powinny być poddane już dwuinstancyjnemu postępowaniu, przez co uznano, że także dotychczasowe postępowanie przed jednoinstancyjnym wówczas Naczelnym Sądem Administracyjnym należy od tej daty traktować jako postępowanie pierwszoinstancyjne. Wzmocnieniem tej argumentacji jest również uregulowanie zastosowane w sprawach o wznowienie postępowania zakończonych prawomocnym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanym przed dniem 1 stycznia 2004 r.,
gdzie stosownie do art. 103 omawianej ustawy, właściwym do rozpoznania skargi o wznowienie postępowania zakończonego takim orzeczeniem staje się właściwy miejscowo wojewódzki sąd administracyjny na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Mając na uwadze okoliczność, że wniosek o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. został złożony przez J. K. na gruncie nowych przepisów - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznał go w trybie art. 165 p.p.s.a. Mając na względzie istotę regulacji art. 165 p.p.s.a. należy wskazać, że przepis ten uchyla skutek związania sądu pierwszej instancji wydanym przez siebie postanowieniem niekończącym postępowanie w sprawie i stanowi, że postanowienie może być uchylane i zmieniane przez ten sąd na skutek zmiany okoliczności sprawy. Zatem jeżeli postanowienie z dnia 29 grudnia 2003 r. sygn. akt II SA 2857/00 w przedmiocie wyłączenia sędziów zostało wydane przez Naczelny Sąd Administracyjny w jednoinstancyjnym postępowaniu to wniosek o uchylenie tego wówczas jednoinstancyjnego postanowienia podlegał w kontekście wykładni art. 97 § 1 i art. 103 ustawy - Przepisy wprowadzające (...) rozpoznaniu przez Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie, jako właściwy w tym zakresie.
Zaskarżone postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2004 r., oddalające wniosek skarżącego o uchylenie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 grudnia 2003 r. w przedmiocie wyłączenia sędziów nie narusza prawa, bowiem od daty wydania postanowienia o odmowie wyłączenia sędziów do złożenia wniosku o jego uchylenie i zmianę oraz do dnia wydania zaskarżonego postanowienia nie zaszły nowe okoliczności uzasadniające zmianę postanowienia z dnia 29 grudnia 2003 r. w trybie art. 165 p.p.s.a.
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił zażalenie oddalić.