Tezy
Wbrew pełnomocnikowi strony skarżącej, brak było przeszkód do udziału w składzie Sądu, który wydał zaskarżone postanowienie, sędziego wchodzącego w skład Sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Dopiero bowiem w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, wojewódzki sąd administracyjny byłby zobowiązany do rozpoznania jej w innym składzie /art. 185 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. nr 153 poz. 1270/, zaś ponowne rozpoznanie sprawy z naruszeniem art. 185 par. 2 stanowiłoby naruszenie prawa powodujące nieważność postępowania z mocy art. 183 par. 2 pkt 4 ww. ustawy.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia Spółki Usługowo-Handlowej s.c. "J" na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 5 października 2004 r., 1/III SA 3511/03 odrzucające skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 lipca 2004 r., 1/III SA 3511/03 w sprawie ze skargi Spółki Usługowo - Handlowej s.c. "J" na decyzję Izby Skarbowej w O. z dnia 20 listopada 2003 r. (...) w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie;
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie postanowieniem z dnia 5 października 2004 r., 1/III SA 3511/03, odrzucił skargę kasacyjną Spółki Usługowo-Handlowej "J" od wyroku tegoż Sądu z dnia 14 lipca 2004 r., 1/III SA 3511/03.
Uzasadniając, Sąd wskazał, że skarga kasacyjna nie spełniała wymogów przewidzianych w art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, z uwagi na brak wskazania podstaw kasacji oraz ich uzasadnienia. Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że wnoszący skargę kasacyjną w imieniu strony skarżącej pełnomocnik, będący radcą prawnym, zarzucił wprawdzie naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy /art. 187 par. 1, art. 188 w związku z art. 180 Ordynacji podatkowej/, jednak zarzuty te dotyczą naruszeń przepisów dokonanych nie przez Sąd, a przez organy administracyjne. Zdaniem Sądu, wyrażonym w zaskarżonym postanowieniu, w skardze kasacyjnej należy wskazać konkretne przepisy prawa procesowego naruszonego przez Sąd w postępowaniu sądowoadministracyjnym, jeżeli to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a nie przepisy naruszone w postępowaniu przed organami administracji. Za niezrozumiałe Sąd pierwszej
instancji uznał wskazanie w skardze kasacyjnej naruszenia art. 171 par. 1 Kodeksu postępowania karnego, ponieważ zarówno organy administracyjne, jak i Sąd nie stosują przepisów Kpk. Za całkowicie błędne uznał zakwalifikowanie w skardze kasacyjnej naruszenia przepisów art. 171 par. 1 Kpk i art. 190 Ordynacji podatkowej, jako naruszenia przepisów prawa materialnego, gdyż wspomniane przepisy mają niewątpliwie charakter procesowy.
Na powyższe postanowienie skarżący, reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł zażalenie i wskazując na naruszenie art. 174, art. 176 i art. 194 par. 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zażądał uchylenia zaskarżonego postanowienia. Zdaniem pełnomocnika, skarga kasacyjna czyni zadość przepisom 174, art. 176 i art. 194 par. 3 ww. ustawy, ponieważ jest w niej zawarte oznaczenie zaskarżonego wyroku oraz przytoczone zostały podstawy zaskarżenia i ich uzasadnienie, zaś Wojewódzki Sąd Administracyjny w zaskarżonym wyroku dokonał oceny materiału zebranego w postępowaniu administracyjnym, której strona nie podziela. Wskazano przy tym na fakt, że zaskarżone postanowienie wydał ten sam sędzia, który uczestniczył w wydaniu zaskarżonego wyroku.
Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, wprowadził dwa rodzaje wymagań, jakie winna spełniać skarga kasacyjna. W pierwszej kolejności, stosownie do art. 46 i art. 47 wymienionej wyżej ustawy, winna ona czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym, co oznacza, że w skardze kasacyjnej należy oznaczyć sąd, do którego jest skierowana, podać imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; oznaczyć rodzaj sądu, zamieścić osnowę skargi kasacyjnej, podpis jej autora, wymienić załączniki, oznaczyć miejsce zamieszkania stron i ich pełnomocników lub adres do doręczeń. Po drugie, skarga kasacyjna powinna spełniać wymagania szczególne właściwe tylko dla niej, a mianowicie powinna zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, wskazanie, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych, wniosek o uchylenie lub
zmianę orzeczenia wraz z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Niespełnienie wymagań przytoczonych w pierwszej kolejności, a więc przepisanych dla pism w postępowaniu sądowym, stanowi brak, który może zostać uzupełniony w trybie art. 49 cytowanej ustawy, natomiast niespełnienie wymagań szczególnych, właściwych tylko dla skargi kasacyjnej wymienionych w art. 176 powołanej ustawy po wyrazie "oraz" nie podlega sanacji.
Już na tle art. 393[3] Kodeksu postępowania cywilnego, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2000 r., które odpowiadało treści obecnie obowiązującemu w sprawach sądowoadministracyjnych art. 176 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ukształtowało się bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego. W orzecznictwie tym podkreślono, że braki kasacji w zakresie elementów konstrukcyjnych powodują, iż kasacja dotknięta jest brakiem istotnym i nienaprawialnym w trybie właściwym do usuwania braków formalnych i w związku z tym podlega odrzuceniu a limine jako niedopuszczalna /por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 grudnia 1996 r., II UKN 24/96 - OSNAPU 1997 nr 13 poz. 242; z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97 - OSNC 1997 nr 8 poz. 114; z dnia 3 kwietnia 1997 r., I PKN 57/97 - OSNAPU 1997 nr 24 poz. 495; z dnia 7 kwietnia 1997 r., III CKN 29/97 - OSNC 1997 nr 6-7 poz. 96; z dnia 16 października 1997 r., II CKN 404/97 - OSNC 1998 nr 4 poz. 59; z dnia 21 marca 2000 r., II CKN 711/00 - OSNC
2000 nr 7-8 poz. 151/. Argumenty podniesione we wspomnianych orzeczeniach zachowują aktualność w odniesieniu do skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Przechodząc od tych ogólnych rozważań na grunt rozpatrywanej sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, w skardze kasacyjnej pełnomocnik nie powołał podstawy skargi kasacyjnej wymienionej w art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, a więc naruszenia przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, gdyż za takowe nie można uznać zarzutu naruszenia art. 171 par. 1 Kpk i art. 190 Ordynacji podatkowej, gdyż wspomniane przepisy mają niewątpliwie charakter procesowy, a ponadto zarówno organy administracyjne, jak i sąd administracyjny nie stosują przepisów Kodeksu postępowania karnego.
Z kolei podstawa skargi kasacyjnej wymieniona w art. 174 pkt 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi odnosi się do naruszenia przepisów postępowania sądowego, a nie administracyjnego. Podnosząc zarzut naruszenia przepisów postępowania, należy więc w skardze kasacyjnej wskazać przepisy procedury sądowej. W skardze kasacyjnej nie przedstawiono zarzutu naruszenia przez Sąd w zaskarżonym wyroku przepisów postępowania sądowoadministracyjnego, które mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Wszystkie zarzuty odnoszą się w tym zakresie do postępowania podatkowego prowadzonego przez organy podatkowe /art. 187 par. 1, art. 188 w związku z art. 180 Ordynacji podatkowej/.
Tymczasem, zgodnie z treścią art. 183 par. 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Związanie granicami skargi kasacyjnej powoduje, że jeżeli brak jest zarzutów dotyczących uchybienia konkretnym przepisom proceduralnym, to Naczelny Sąd Administracyjny związany jest ustaleniami zaskarżonego wyroku. Na powyższe wielokrotnie zwracał uwagę Sąd Najwyższy co do wymogów formalnych kasacji /np. w wyroku z dnia 21 marca 1997 r., I PKN 58/97 - OSNAPU 1997 nr 22 poz. 436/. Wspomniany brak nie może zostać uzupełniony w trybie art. 49 ww. ustawy, gdyż tryb ten dotyczy wymogów wymienionych w art. 46 i art. 47 tej ustawy. Biorąc pod uwagę, że są to wymogi "przepisane dla pisma w postępowaniu sądowym", tryb ten w odniesieniu do skargi kasacyjnej może być poprzez art. 193 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stosowany wyłącznie w razie niespełnienia wymogów wymienionych w pierwszej części art. 176 tej
ustawy, tzn. w części znajdującej się przed spójnikiem "oraz". Dodatkowo należy zauważyć, że wobec obowiązku sporządzenia skargi kasacyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika, ustanowionego w art. 175 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę kasacyjną sporządzają profesjonaliści, od których można wymagać właśnie profesjonalizmu. Wzywanie ich o uzupełnienie braków w zakresie konstrukcyjnych elementów skargi kasacyjnej nie jest zatem konieczne ani celowe.
Skoro więc autor skargi kasacyjnej nie zawarł w niej podstaw kasacyjnych, czego wymaga art. 176 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, to tego rodzaju skarga kasacyjna, pozbawiona jednego ze swych podstawowych elementów konstrukcyjnych, jako niedopuszczalna, podlegała odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny na podstawie art. 178 w związku z art. 176 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Na marginesie warto zauważyć, że wbrew pełnomocnikowi strony skarżącej, brak było przeszkód do udziału w składzie Sądu, który wydał zaskarżone postanowienie, sędziego wchodzącego w skład Sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Dopiero bowiem w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, wojewódzki sąd administracyjny byłby zobowiązany do rozpoznania jej w innym składzie /art. 185 par. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/, zaś ponowne rozpoznanie sprawy z naruszeniem art. 185 par. 2 stanowiłoby naruszenie prawa powodujące nieważność postępowania z mocy art. 183 par. 2 pkt 4 ww. ustawy.
Kierując się przytoczonymi względami, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 par. 1 i 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.