Tezy
Skoro oryginał wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego został podpisany tylko przez dwóch sędziów, to skład orzekający w niniejszej sprawie był sprzeczny z przepisami prawa, co skutkuje nieważnością postępowania /art. 183 par. 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. nr 153 poz. 1270/.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2004 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Stefanii W. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie Ośrodka Zamiejscowego w Katowicach z dnia 18 lipca 2003 r., I SA/Ka 2740/02 w sprawie ze skargi Stefanii W. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 30 września 2002 r. (...) w przedmiocie określenia wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych - uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania WSA w Gliwicach; (...).
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 30 września 2002 r., (...) Izba Skarbowa w K. utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego w D.-G. z dnia 1 lipca 2002 r., (...), określającą Stefanii W. wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r., zaległość w tym podatku oraz odsetki za zwłokę.
Organy podatkowe zakwestionowały skarżącej zarachowanie w koszty uzyskania przychodów kwoty 15.000 zł - z tytułu rent ustanowionych na mocy umów z dnia 10 czerwca 1997 r. na rzecz sióstr skarżącej - Kazimiery G. i Stanisławy G., zawartych na okres 18 miesięcy, tj. od 10 czerwca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. pod tytułem darmym, z których wynikające świadczenia za rok 1998 siostry skarżącej otrzymały jednorazowo w dniu 15 grudnia 1998 r.
Izba Skarbowa uznała, że wydatek poniesiony na podstawie umów z dnia 10 czerwca 1997 r. nie mógł zostać odliczony od dochodu w związku z naruszenie art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./. Powołując się na instytucję umowy renty w rozumieniu art. 903 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny /Dz.U. nr 16 poz. 93 ze zm./ - dalej: Kc, Izba Skarbowa stwierdziła, że charakter zawartych przez skarżącą umów wyklucza uznanie ich za umowy renty. W przekonaniu organu odwoławczego spełnione świadczenia nie miały cech periodyczności i nie kreowały trwałego zobowiązania do wypłaty okresowych świadczeń rentowych. Zgodnie z zapisami umów, z dniem 15 grudnia 1998 r. - czyli z dniem wypłaty sumy przewidzianej na 1998 r., świadczenie renty zostało spełnione. Izba Skarbowa uznała jednakże spełnione świadczenie za darowizną dokonaną na rzecz osoby fizycznej i nie podlegającą odliczeniu od dochodu. Zdaniem Izby Skarbowej ciężarem, o
którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest dobrowolne przysporzenie kosztem swego majątku, mające cechy kalkulacji w celu obniżenia dochodu do opodatkowania.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach podzielił stanowisko organów podatkowych w sprawie i wyrokiem z dnia 18 lipca 2003 r., I SA/Ka 2740/02 oddalił skargę Stefanii W. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 30 września 2002 r.
W uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, że organy podatkowe interpretując przepis z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 1998 r. nie naruszyły prawa, zaś dokonana przez nie ocena umów zawartych przez stronę z siostrami jest uzasadniona. W świetle art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych warunkiem dopuszczalności odliczenia od dochodu kwot rent jest zgodność umowy renty z przepisami Kc. Orzekające w sprawie organy, oceniając pod tym kątem zawarte przez skarżącą umowy, zasadnie zakwestionowały, zdaniem Sądu, okresowość ustanowionych nimi świadczeń. Brak znamion okresowości świadczenia wykluczał uznanie umów z dnia 10 czerwca 1997 r. za umowy renty w rozumieniu art. 903 Kc Sąd administracyjny nie zakwestionował możliwości zawierania umów renty na czas określony, podkreślił jednak, że w takiej sytuacji art. 903 Kc także wymaga, by było to zobowiązanie do świadczeń okresowych. Z tych przyczyn Sąd uznał, że wydatek skarżącej
poniesiony na podstawie zawartych umów nie mógł być odliczony od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W ustawowym terminie, na podstawie art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./ strona wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
Jako podstawę skargi kasacyjnej wskazano :
1/ naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 903 Kc poprzez niezastosowanie wskazanych przepisów w stosunku do skarżącej,
2/ naruszenie przepisów postępowania - art. 217 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego /Dz.U. nr 43 poz. 296 ze zm./ - dalej: Kpc, polegające na pominięciu zgłoszonego na rozprawie przed Sądem dowodu, a jednocześnie okoliczności faktycznej, że skarżąca od kilkunastu lat wspomagała finansowo będące w podeszłym wieku siostry i corocznie odliczała powyższy wydatek od swojego dochodu, co było wiadome organom podatkowym, a tym samym miało charakter trwałego ciężaru; art. 233 par. 1 Kpc - polegające na całkowitym oparciu zaskarżonego wyroku na błędnym ustaleniu materiału dowodowego przez organ podatkowy I instancji, art. 328 par. 2 Kpc - poprzez brak uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom przedstawionym przez stronę.
Dyrektor Izby Skarbowej w K., w odpowiedzi na skargę kasacyjną, wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Z mocy przepisu art. 183 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ - dalej: ustawa procesowa, Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając sprawę w postępowaniu kasacyjnym, jest obowiązany z urzędu brać pod rozwagę nieważność postępowania. W rozpoznanej sprawie Sąd stwierdził istnienie przesłanki nieważności postępowania przewidzianej w art. 183 par. 2 pkt 4 ustawy procesowej, a polegającej na tym, że skład orzekający w sprawie był sprzeczny z przepisami prawa, gdyż oryginał sentencji zaskarżonego wyroku został podpisany tylko przez dwóch sędziów. Taki stan rzeczy narusza art. 44 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, który ma zastosowanie w rozpoznanej sprawie, gdyż zaskarżony wyrok zapadł w dniu 18 lipca 2003 r., a więc pod rządami tej ustawy. Wymieniony przepis prawa stanowił, że orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadały w składzie trzech sędziów, chyba że powołana
ustawa stanowiła inaczej. W świetle przepisów ustawy ten wyjątek nie dotyczył zaskarżonego wyroku.
Mając powyższe na względzie, wobec stwierdzenia istnienia w sprawie wskazanej przyczyny nieważności postępowania, należało uchylić zaskarżony wyrok na podstawie przepisu art. 186 w związku z art. 185 ustawy procesowej.
Sąd odstąpił od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania działając w oparciu o przepis art. 207 par. 2 powołanej ustawy.