Tezy
Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Marii O. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 października 2003 r. III SA 1316/03 w sprawie ze skargi Marii O. na postanowienie Rady Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. z dnia 16 kwietnia 2003 r. (...) w przedmiocie stanowiska wierzyciela co do zgłaszanych zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym - oddala skargę kasacyjną; (...).
Uzasadnienie
Podczas kontroli drogowej, która miała miejsce w dniu 22.02.2001 r. kierujący pojazdem marki Fiat Ducato (...) nie posiadał dokumentu obowiązkowego ubezpieczenia OC. Maria O. została wskazana przez jednostkę policji jako posiadacz przedmiotowego pojazdu. Wezwaniem z dnia 24.04.2001 r. zobowiązano ją do uiszczenia opłaty sankcyjnej, bądź do przedstawienia dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC zgodnie z ogólnymi warunkami tego ubezpieczenia.
Ponieważ Maria O. przedstawiła dowód dokonania obowiązkowego ubezpieczenia samochodu dopiero od 21.02.2001 r. wbrew istniejącemu również wcześniej obowiązkowi, Zarząd Ubezpieczeniowy Funduszu Gwarancyjnego wystawił tytuł wykonawczy i skierował na drogę postępowania egzekucyjnego w administracji opłaty za niedopełnienie w roku 2001 ustawowego obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Po otrzymaniu tytułu wykonawczego z Urzędu Skarbowego we W. Maria O. wniosła zarzuty na prowadzone postępowanie egzekucyjne.
W przedmiocie powyższych zarzutów Naczelnik Urzędu Skarbowego zwrócił się do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego jako wierzyciela o zajęciu stanowiska.
Postanowieniem z dnia 14 lutego 2003 r. wydanym na podstawie art. 34 par. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji /t.j. Dz.U. 2002 nr 110 poz. 968 ze zm./ Zarząd Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego uznał za niezasadny zarzut Marii O. wykonania obowiązku ubezpieczenia pojazdu marki Fiat Ducato (...) od odpowiedzialności cywilnej, która jako dowód przedstawiła kserokopię polisy potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia z okresem odpowiedzialności od 21 lutego 2001 r. do 20 lutego 2002 r. Zarząd uznał, że wprawdzie Maria O. wykazała fakt ubezpieczenia pojazdu w dacie kontroli drogowej tj. w dniu 22 lutego 2001 r. jednak wezwana do przestawienia dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia OC za okres posiadania pojazdu, poprzedzający datę zawarcia wykazanej umowy ubezpieczenia obowiązku tego nie wykonała. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wykonując swoje obowiązki wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1998 r. w sprawie organów
uprawnionych i organów obowiązanych do przeprowadzenia kontroli wykonania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego oraz trybu ustalania i egzekwowania opłaty za niedopełnienie tego obowiązku /Dz.U. nr 74 poz. 474/ poddaje ocenie, czy spełniono obowiązek ubezpieczenia OC. Ustalenia Funduszu nie ograniczają się do dnia kontroli drogowej. Skoro zatem Maria O. nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku winna wnieść opłatę wynikającą z art. 90e ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej /t.j. Dz.U. 1996 nr 11 poz. 62 ze zm./.
Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2003 r. wydanym na podstawie art. 34 par. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Rada Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego uznała zażalenie Marii O. za niezasadne podzielając argumentację Zarządu.
Na powyższe postanowienie zobowiązana wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W skardze zarzuciła naruszenie art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przez przyjęcie, że posiadała obowiązek wykazania ubezpieczenia pojazdu od odpowiedzialności cywilnej za okres poprzedzający datę kontroli drogowej oraz naruszenie art. 92 Konstytucji RP, bowiem rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1998 r. w sprawie organów uprawnionych (...) /Dz.U. nr 74 poz. 474/ zostało wydane pomimo braku ustawowej delegacji.
W tej sytuacji skarżąca domagała się uchylenia skierowanego przeciwko niej tytułu wykonawczego.
Naczelny Sąd Administracyjny skargę oddalił. W jego ocenie zgodnie z art. 90e ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej /t.j. Dz.U. 1996 nr 11 poz. 62/ osoba fizyczna lub prawna, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia jest obowiązana wnieść opłatę w wysokości trzykrotnej średniej podstawowej rocznej składki ubezpieczeniowej należnej w roku kalendarzowym, za który nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Stosownie do ust. 2 tego artykułu należności przedawniają się z upływem lat trzech od dnia powstania obowiązku ubezpieczenia.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny stosownie do par. 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1998 r. w sprawie organów uprawnionych i organów obowiązanych do przeprowadzenia kontroli wykonania obowiązku zawarcia umów ubezpieczeń obowiązkowych oraz trybu ustalania i egzekwowania opłaty za niewykonanie tego obowiązku /Dz.U. nr 74 poz. 474/ jest organem uprawnionym do tego, aby kontrolować zawarcie umów obowiązkowego ubezpieczenia OC. Uprawnienia Funduszu w zakresie kontroli wykonania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, a do takiego zalicza się ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, nie ograniczają się wyłącznie do daty policyjnej kontroli drogowej i żaden z obowiązujących przepisów nie przewiduje takiego ograniczenia. Jedynym ograniczeniem dla Funduszu przeprowadzenia kontroli wykonania tego obowiązku jest okres przedawnienia.
Za bezzasadny uznał Sąd zarzut naruszenia art. 92 Konstytucji RP już choćby z braku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie niezgodności powołanego wyżej rozporządzenia z Konstytucją RP.
Działając w oparciu o art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271/ Maria O. reprezentowana przez radcę prawnego Grzegorza D. wniosła skargę kasacyjną domagając się uchylenia w całości zaskarżonego wyroku zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:
- przepisu art. 33 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji polegające na przyjęciu i skierowaniu obowiązku pieniężnego do egzekucji przeciwko osobie, która temu obowiązkowi nie podlega,
- przepisów art. 82a i art. 83 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, polegające na przekroczeniu kompetencji w zakresie kontroli wykonanej w indywidualnej sprawie,
- przepisu art. 90e ustawy o działalności ubezpieczeniowej polegające na nałożeniu kary za brak ubezpieczenia w sytuacji, gdy powołany przepis dopuszcza możliwość ustalenia opłaty w wysokości, która jest niewspółmierna do nałożonej na skarżącą kary.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny domagał się oddalenia tej skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wniesiona skarga kasacyjna nie posiada usprawiedliwionych podstaw. Przytoczone podstawy kasacyjne oderwane są od faktu, iż zaskarżony wyrok dotyczy postanowienia zapadłego w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym /wykonawczym/. Zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowienie zawiera stanowisko wierzyciela co do zgłoszonych przez zobowiązanego zarzutów. Powyższa wypowiedź wierzyciela, o której mowa w art. 34 par. 1 i 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. /Dz.U. 2002 nr 110 poz. 968 ze zm./ jest elementem rozpoznania zarzutów a więc specyficznego dla postępowania egzekucyjnego środka zaskarżenia przysługującego zobowiązanemu.
Środek ten służy gdy naruszono istotne zasady postępowania egzekucyjnego lub gdy egzekucja jest niedopuszczalna. Dotyczy on prawidłowości postępowania organu egzekucyjnego. Trzeba więc mieć na uwadze generalną zasadę postępowania wykonawczego, iż organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym /art. 29 par. 1 ustawy egzekucyjnej/. Z tej przyczyny nie można mu czynić zarzutów z tego, że wykonuje obowiązek nieprawidłowo ustalony.
Stanowisko wierzyciela jest wypowiedzią "w zakresie zgłoszonych zarzutów" /art. 34 par. 1 ustawy egzekucyjnej/ a więc dotyczyć może również tylko tej materii, która może być wytknięta jako nieprawidłowość w czynnościach organu egzekucyjnego.
W rozpatrywanej skardze kasacyjnej postawiono Sądowi zarzut naruszenia przepisu art. 33 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji polegający na przyjęciu i skierowaniu obowiązku pieniężnego do egzekucji przeciwko osobie, która temu obowiązkowi nie podlega.
Zgodnie z treścią art. 183 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny związany jest granicami skargi kasacyjnej. Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, iż przede wszystkim Sąd nie stosował art. 33 ustawy egzekucyjnej a dokonywał oceny legalności postanowienia Rady Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zgodnie z zakresem swojej właściwości rzeczowej wynikającej z art. 21 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./. Ponadto ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w art. 33 ściśle określa co może być podstawą zarzutu.
Zarówno w pkt 1 jak i w następnych nie przewiduje się jako podstawy zarzutu "przyjęcia i skierowania obowiązku pieniężnego przeciwko osobie, która temu obowiązkowi nie podlega". Z powyższych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny nie mógł ocenić czy tego rodzaju przepis był błędnie wyłożony lub niewłaściwie zastosowany. Z przywołanych na wstępie przyczyn dotyczących przedmiotu postępowania dotyczącego stanowiska wierzyciela co do zgłoszonych zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym w zaskarżonym wyroku nie stosowano art. 82a, art. 83 i art. 90e ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej /Dz.U. 1996 nr 11 poz. 62 ze zm./.
Z powyższych względów na podstawie art. 184 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Orzeczenie o kosztach oparto na art. 204 pkt 1 w zw. z art. 205 par. 2 tej ustawy.