Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

FSK 336/04 - Postanowienie NSA z 2004-09-02

0
Podziel się:

Na posiedzeniu niejawnym nie wolno sądowi oceniać istnienia podstaw wznowienia, albowiem zagadnienie badania prawdziwości przytoczonej w skardze podstawy wznowienia postępowania jest przedmiotem merytorycznej weryfikacji wyłącznie na rozprawie /art. 411 zdanie drugie Kpc oraz art. 412 Kpc/ i może prowadzić do ewentualnego oddalenia skargi, ale już nie do jej odrzucenia. Należy zatem przyjąć, że błędne odrzucenie zakwestionowanym postanowieniem skargi, pozbawiło skarżącego prawa wykazania na rozprawie prawdziwości wskazanej podstawy wznowienia postępowania, a przez to rażąco naruszyło dyspozycje art. 410 Kpc, co już czyniło kasację zasadną.

Tezy

Na posiedzeniu niejawnym nie wolno sądowi oceniać istnienia podstaw wznowienia, albowiem zagadnienie badania prawdziwości przytoczonej w skardze podstawy wznowienia postępowania jest przedmiotem merytorycznej weryfikacji wyłącznie na rozprawie /art. 411 zdanie drugie Kpc oraz art. 412 Kpc/ i może prowadzić do ewentualnego oddalenia skargi, ale już nie do jej odrzucenia. Należy zatem przyjąć, że błędne odrzucenie zakwestionowanym postanowieniem skargi, pozbawiło skarżącego prawa wykazania na rozprawie prawdziwości wskazanej podstawy wznowienia postępowania, a przez to rażąco naruszyło dyspozycje art. 410 Kpc, co już czyniło kasację zasadną.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej "C." SA od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie z dnia 15 grudnia 2003 r. I SA/Kr 460/03 w sprawie z wniosku "C." SA o wznowienie postępowania sądowego zakończonego postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2002 r. I SA/Kr 32/02 postanawia - uchylić zaskarżone postanowienie, (...).

Uzasadnienie

Skargą z dnia 14 lutego 2003 r. pełnomocnik "C." S.A. w K. wniósł o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniami Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 kwietnia 2002 r. I SA/Kr 32/02-38/02. Postanowieniom tym strona skarżąca zarzuciła nieważność postępowania na skutek braku należytej reprezentacji w tych postępowaniach tj. art. 401 pkt 2 Kpc w związku z art. 58 i art. 53 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. 1995 nr 74 poz. 368 ze zm./.

W uzasadnieniu skargi o wznowienie postępowania pełnomocnik strony wyjaśnił, że pismem z 20 września 2002 r. zwrócił się do NSA OZ w Krakowie o udzielenie informacji w jakim stadium rozpoznania znajdują się sprawy I SA/Kr 32-38/02. W dniu 10 stycznia 2003 r. pełnomocnik otrzymał z Sądu pismo z 6 stycznia 2003 r. z informacją, że skargi złożone w tych sprawach zostały odrzucone postanowieniami NSA OZ w Krakowie z 17 kwietnia 2002 r. z uwagi na uchybienie ustawowego terminu do ich wniesienia z art. 35 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./.

Pełnomocnik strony podniósł, że w postępowaniu administracyjnym przed organami podatkowymi "C." S.A. w K. ustanowił pełnomocnika adw. dr Stefana P. jeszcze w fazie postępowania administracyjnego przed organami podatkowymi w przedmiocie podatku od towarów i usług za okres od maja do grudnia 1997 r. Zaznaczył, że od tego momentu, tj. od 1998 r., był on adresatem wszelkiej korespondencji w przedmiotowej sprawie, brał udział w czynnościach dowodowych. Podkreślił, że pełnomocnictwo do chwili obecnej obowiązuje, nie zostało odwołane, zaś adw. dr Stefan P. jest jedynym pełnomocnikiem "C." S.A. Wyjaśnił, że w wyniku odwołań i skarg wnoszonych przez pełnomocnika przedmiotowe sprawy były rozpoznawane przez NSA OZ w Krakowie w sprawach SA/Kr 1902-1909/00. W dniu 19 lipca 2001 r. Sąd ten wydał wyroki w powyższych sprawach uchylając siedem zaskarżonych decyzji i jedną skargę oddalając /za miesiąc grudzień/. W postępowaniach przed NSA pełnomocnik strony skarżącej brał udział. W wyniku uchylenia decyzji w ww. sprawach Izba
Skarbowa w K. nie dokonując jakichkolwiek czynności procesowych wydała w dniu 29 listopada 2001 r. ponownie siedem decyzji (...), z treści których wynikło, że wydane one zostały po uwzględnieniu stanowiska NSA wyrażonego w wyroku z dnia 19 lipca 2001 r. I SA/Kr 1902-1909/00.

Zaznaczył, że przedmiotowe decyzje Izby Skarbowej zostały wysłane pełnomocnikowi w dniu 4 grudnia 2001 r., a do jego rąk dotarły 6 lub 7 grudnia 2001 r. /co można ustalić w drodze reklamacji pocztowej jeśli Sąd uzna to za konieczne/. W konsekwencji pełnomocnik stwierdził, że 30 dniowy termin do złożenia skarg do NSA na przedmiotowe decyzje został zachowany.

W dalszej części skargi o wznowienie postępowania pełnomocnik ustosunkował się do faktu udzielenia przez "C." S.A. pracownikowi Marcinowi K. upoważnienia do "odbioru decyzji podatku VAT za 1997 r." stwierdzając, że była to jednorazowa czynność i nie mogła być traktowana jako pełnomocnictwo w przedmiotowej sprawie. Pełnomocnik wyraził pogląd, że odbiór decyzji przez pracownika spółki wywołał jedynie ten skutek, że strona została poinformowana o treści decyzji. Natomiast bieg terminu do wniesienia skargi rozpoczyna się z datą skutecznego doręczenia pisma pełnomocnikowi.

W konkluzji skargi o wznowienie postępowania pełnomocnik strony stwierdził, że z winy organu podatkowego skarżący narażony został na pozbawienie go właściwej reprezentacji, co wypełnia treść art. 401 ust. 2 Kpc.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie postanowieniem z dnia 15 grudnia 2003 r. I SA/Kr 460/03 wniosek odrzucił.

W uzasadnieniu postanowienia lakonicznie streszczono treść wniosku o wznowienie postępowania i zauważono, że pełnomocnik zarzuca nieważność postępowania sądowego na skutek braku należytej reprezentacji skarżącego, co wyczerpuje przesłankę z art. 401 pkt 2 Kpc.

Podniesiono, że brak należytej reprezentacji występuje wówczas, gdy podmiot nie będący osobą fizyczną nie może podejmować skutecznych czynności procesowych, ponieważ nie ma organów dokonujących za niego tych czynności. Pojęcie to obejmuje przypadki, w których strona nie ma przedstawiciela ustawowego, co powoduje niemożność dokonywania przez nią tego samego rodzaju czynności.

Stwierdzono, że sprawą dyskusyjną w doktrynie jest, czy zakresem braku reprezentacji skarżącego należy objąć warunek należytego umocowania pełnomocnika procesowego. Sąd ustosunkowując się do powyższego zagadnienia stwierdził, że w przedmiotowej sprawie żadna z opisanych wyżej sytuacji nie miała miejsca.

Zauważono, iż problem sprowadza się do przyjętego przez NSA spóźnienia skargi i w istocie rzeczy pełnomocnik zmierza obecnie do wykazania, że skarga złożona została w terminie. Okoliczność powyższa - zdaniem Sądu - nie stanowi przesłanki, na której można opierać skutecznie wniosek o wznowienie postępowania.

Sąd stwierdził, że błędem było przyjęcie /jak to wskazuje Izba Skarbowa/ liczenie 30 dniowego terminu, o którym mowa w art. 35 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, od dnia doręczenia zaskarżonej decyzji organu II instancji pracownikowi spółki, który nie był jej pełnomocnikiem, a jedynie został upoważniony w dniu 30 listopada 2001 r. do odbioru decyzji. Sąd podniósł również, iż Marcin K. nie był pełnomocnikiem Spółki i nie zachodziła okoliczność, o której mowa w art. 145 par. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ mówiącym o doręczeniu pism jednemu z pełnomocników, przy braku wskazania mocodawcy któremu z nich należy je doręczyć. Sąd skonstatował, że ostatecznie doręczono zaskarżoną decyzję również prawidłowo ustanowionemu pełnomocnikowi, tylko w terminie późniejszym.

NSA OZ w Krakowie wyraził pogląd, że strona nie była również pozbawiona możności działania skoro wniosła skargę do Sądu. Tym samym nie pozbawiono jej prawa do Sądu.

W podsumowaniu Sąd uznał, że wniosek o wznowienie postępowania mimo powoływania się na ustawową przesłankę, nie opiera się na niej i na mocy art. 410 par. 1 Kpc, uznając skargę za niedopuszczalną wniosek odrzucił.

Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia złożyła spółka akcyjna "C." reprezentowana przez pełnomocnika - adwokata dr Stefana P. i zaskarżając powyższe postanowienie wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za wszystkie instancje /w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisowych/. Jako podstawę kasacji wskazano:

  1. naruszenie prawa procesowego poprzez rażące naruszenie przepisów art. 401 pkt 2, art. 410 par. 1 Kpc i art. 411 Kpc polegające na rozpoznaniu skargi o wznowienie postępowania na posiedzeniu niejawnym /zamiast na rozprawie/ i odrzuceniu wniosku tj. na przesłance wynikającej z art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/,
  1. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię: art. 40 par. 2 Kpa w zw. z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ oraz art. 145 par. 2 Ordynacji podatkowej /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ polegające na przyjęciu przez NSA OZ w Krakowie, że fakt niedoręczenia prawidłowo ustanowionemu pełnomocnikowi - adwokatowi strony decyzji Izby Skarbowej w K. jest uzasadnionym i prawdziwym zarzutem, ale jest dyskusyjnym poglądem w doktrynie, czy zakresem tego pojęcia należy objąć warunek należytego umocowania pełnomocnika procesowego w sytuacji, gdy w sprawie nie występuje brak należytej reprezentacji podmiotu nie będącego osobą fizyczną - art. 401 pkt 2 Kpc polegające na ustaleniu, że "C." S.A. w K. nie pozbawiono prawa do Sądu, skoro faktycznie wniosek nie opiera się na przesłance ustawowej mimo powoływania się na nią, art. 40 par. 2, art. 145 par. 2 Ordynacji podatkowej oraz art. 144 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ polegające na przyjęciu przez NSA OZ w Krakowie, że pełnomocnikowi doręczono prawidłowo zaskarżoną decyzję tylko w terminie późniejszym, nie wskazując jaka to data, a mimo to uznając, że samo wniesienie przez stronę skargi nie pozbawia jej możności działania i nie pozbawia jej prawa do Sądu, skoro postanowieniem NSA z dnia 17.04.2002 r. I SA/Kr 32/02 odrzucono prawidłowo wniesioną przez Skarżącego skargę jako rzekomo wniesioną po terminie. Tym samym nie rozpoznano wszystkich zarzutów podniesionych w skardze o wznowienie postępowania.
  1. nieważność postępowania, ponieważ pominięcie przez Izbę Skarbową w K., a następnie NSA OZ w Krakowie, który postanowienia z dnia 17.04.2002 r. I SA/Kr 32/02 nie doręczył prawidłowo ustanowionemu pełnomocnikowi skarżącego adw. Stefanowi P., przez co skarżąca spółka została pozbawiona możności obrony swoich praw tj. na przesłance wynikającej z art. 183 par. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/.

W uzasadnieniu zarzutu naruszenia prawa procesowego podniesiono /powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego/, że badanie zasadności podstawy domagania wznowienia postępowania nie następuje na posiedzeniu niejawnym, tylko na rozprawie /art. 411 zd. 2 i art. 412 Kpc/ i może prowadzić do ewentualnego oddalenia skargi, ale nie do jej odrzucenia. Stwierdzono, że art. 410 Kpc zezwala Sądowi na badanie poza rozprawą wyłącznie formalnych warunków skargi o wznowienie postępowania, ograniczających się do zweryfikowania kwestii wniesienia skargi w terminie oraz oparcia jej na ustawowej podstawie wznowienia. Podkreślono, że wszystkie te przesłanki zostały przez skarżącą spółkę spełnione, zaś NSA OZ w Krakowie w zaskarżonym postanowieniu tymi przesłankami się nie zajmował. W tej sytuacji - zdaniem pełnomocnika spółki - Sądowi nie wolno było oceniać podstaw wznowienia. Jeśli zatem NSA OZ w Krakowie nie badał przesłanek czy skarga została wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia to,
zgodnie z art. 410 par. 1 zdanie drugie Kpc, miał obowiązek wyznaczyć rozprawę. W konsekwencji błędne odrzucenie zaskarżonym postanowieniem skargi o wznowienie postępowania pozbawiło stronę skarżącą prawa do wykazania na rozprawie prawdziwości wskazanej podstawy wznowienia postępowania, a przez to rażąco naruszyło dyspozycję art. 410 Kpc.

Zdaniem pełnomocnika, skutkiem powyższego postępowania jest to, że pozbawiło ono skarżącą spółkę możności obrony przed Sądem swoich praw tj. wystąpienie przesłanki nieważności postępowania określonej w art. 183 par. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/.

Uzasadniając zarzut naruszenia prawa materialnego podniesiono, że "C." S.A. w skardze o wznowienie postępowania wskazał na art. 401 pkt 2 Kpc w zw. z art. 58-59 ustawy o NSA jako przesłankę ustawową wznowienia postępowania i w uzasadnieniu wykazał na czym przesłanka ta polega. Chodziło w szczególności o to, że zarówno decyzja Izby Skarbowej w K. jak i odpis postanowienia NSA OZ w Krakowie z dnia 17.04.2002 r. nie były doręczone ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi. Powołując się na naruszenie art. 40 par. 2 Kpa w zw. z art. 59 ustawy o NSA lub art. 145 par. 2 Ordynacji podatkowej, wyeksponowano fakt, że termin do wniesienia skargi do NSA rozpoczyna się od dnia doręczenia decyzji pełnomocnikowi, a nie stronie.

Zarzucono, iż w zaskarżonym postanowieniu NSA OZ w Krakowie w ogóle do tego zarzutu się nie odnosi i nie określa czy skarga została złożona w terminie czy nie. Wyrażono pogląd, że ma to decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia skargi o wznowienie skoro NSA OZ w Krakowie przyznaje, że ostatecznie decyzję doręczono pełnomocnikowi tylko w terminie późniejszym. Stwierdzono, że brak odniesienia się do tych zarzutów skargi w wznowienie postępowania jest w istocie brakiem rozpoznania podstawowego merytorycznego zarzutu, że skarga na decyzję Izby Skarbowej w K. została złożona w terminie.

W konkluzji stwierdzono, że NSA OZ w Krakowie nie rozważył na podstawie znanego mu stanu faktycznego tego podstawowego zarzutu, co sprawia, że nie mógł dokonać oceny ostatecznej, że skarga o wznowienie nie opiera się o przesłankę, na którą się powołuje tj. art. 401 pkt 2 Kpc w zw. z art. 58 i 59 ustawy o NSA.

Zauważono również, że NSA OZ w Krakowie eksponując tezę, że w doktrynie sprawą dyskusyjną jest czy zakresem pojęcia braku należytej reprezentacji strony należy objąć warunek należytego umocowania pełnomocnika, nie wskazał w oparciu o jakie źródła lub w oparciu o jakiego autora pogląd ten sformułowano.

W końcowej części skargi zauważono, że nie rozpoznanie merytoryczne skargi "C." S.A. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 29 listopada 2001 r. (...) wniesionych w ustawowym terminie pozbawia skarżącego prawa do Sądu. Stwierdzono, że NSA OZ w Krakowie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia przyznał, iż przyjęcie doręczenia decyzji przez Izbę Skarbową w K. w dniu 30.11.2001 r. było błędem i w konsekwencji przyznał rację skarżącemu. Do rozstrzygnięcia pozostaje zatem dlaczego wywodzi wnioski przeciwne, bowiem z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wyprowadzić ich bowiem nie podobna.

Dyrektor Izby Skarbowej w K. nie skorzystał z prawa do wniesienia odpowiedzi na skargę.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna wniesiona została na podstawie art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./, a więc w trybie szczególnym pozwalającym w przejściowym okresie do dnia 31 marca 2004 r. na wniesienie takiej skargi od prawomocnego orzeczenia dawnego Naczelnego Sądu Administracyjnego jeżeli nie upłynął jeszcze termin do wniesienia rewizji nadzwyczajnej od takiego orzeczenia do Sądu Najwyższego.

Zgodnie z art. 183 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/, Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznawaniu sprawy na skutek wniesienia skargi kasacyjnej związany jest granicami tej skargi a z urzędu bierze pod uwagę nieważność postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił tę kasację, aczkolwiek nie wszystkie zarzuty są uzasadnione. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że zakwestionowane postanowienie rażąco narusza przepisy art. 401 pkt 2 Kpc, art. 410 par. 1 Kpc oraz art. 411 Kpc. Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie wydał to postanowienie na posiedzeniu niejawnym, przez co naruszył w pierwszym rzędzie dyspozycje art. 410 par. 1 Kpc, zezwalające sądowi na badanie poza rozprawą wyłącznie formalnych warunków skargi o wznowienie postępowania, ograniczających się w szczególności do zweryfikowania kwestii wniesienia skargi w terminie oraz oparcia jej na ustawowej podstawie wznowienia. Stosownie do art. 410 par. 1 Kpc na posiedzeniu niejawnym podlega badaniu, czy skarga o wznowienie postępowania jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia /tak: W. Siedlecki w: "System prawa procesowego cywilnego" - Tom III, str. 453/. Sąd ogranicza się do ustalenia, czy podstawa przytoczona w
skardze odpowiada którejkolwiek z podstaw wymienionych w Kpc, nie ustala czy podstawa ta istnieje w rzeczywistości /W. Broniewicz "Wznowienie postępowania", Palestra 1968 nr 1 str. 53/. Tylko w braku jednego z tych wymagań można zakończyć postępowanie ze skargi przez jej odrzucenie na posiedzeniu niejawnym. Badanie wymaganych warunków wniesienia skargi /czy oparta jest na ustawowej podstawie/ nie obejmuje rozstrzygania o zasadności podstawy wznowienia /czy ustawowa podstawa wznowienia została wykazana/. W przeciwnym razie - jak to określa zdanie drugie art. 410 par. 1 Kpc - sąd ma obowiązek wyznaczyć rozprawę.

Na posiedzeniu niejawnym nie wolno sądowi oceniać istnienia podstaw wznowienia, albowiem zagadnienie badania prawdziwości przytoczonej w skardze podstawy wznowienia postępowania jest przedmiotem merytorycznej weryfikacji wyłącznie na rozprawie /art. 411 zdanie drugie Kpc oraz art. 412 Kpc/ i może prowadzić do ewentualnego oddalenia skargi, ale już nie do jej odrzucenia. Należy zatem przyjąć, że błędne odrzucenie zakwestionowanym postanowieniem skargi, pozbawiło skarżącego prawa wykazania na rozprawie prawdziwości wskazanej podstawy wznowienia postępowania, a przez to rażąco naruszyło dyspozycje art. 410 Kpc, co już czyniło kasację zasadną.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia sąd powołał się na to, że powołane w skardze o wznowienie postępowania okoliczności nie wyczerpują przesłanek z art. 401 pkt 2 Kpc. Taka ocena miała bez wątpienia charakter badania istnienia ustawowej przesłanki wznowienia z art. 411 Kpc, do czego sąd nie był uprawniony na posiedzeniu niejawnym. Rozpoznanie skargi na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie oznacza pozbawienie strony możliwości obrony swoich praw. Dlatego w postępowaniu przed sądem nastąpiła nieważność postępowania /art. 183 par. 2 pkt 5 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/, co Naczelny Sąd Administracyjny bierze pod rozwagę z urzędu /art. 183 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/.

W konsekwencji doszło do naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy /art. 174 pkt 2 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/.

Odnośnie podniesionych zarzutów naruszenia prawa materialnego stwierdzić należy, że sprowadzają się one do wykazania istnienia przesłanek wznowienia postępowania. Badanie tych przesłanek należy do kompetencji sądu pierwszej instancji i jak już wskazano nastąpi po przeprowadzeniu rozprawy.

Mając powyższe na uwadze należało, na podstawie art. 185 par. 1 i art. 203 pkt 1 w zw. z art. 197 par. 2 tej ustawy, postanowić jak w sentencji.

Wniosek o przyznanie kosztów za wszystkie instancje nie znajduje oparcia w przepisach ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Na sumę kosztów składają się: wpis sądowy - 100 zł i wynagrodzenie pełnomocnika - 120 zł.

orzecznictwo nsa
orzecznictwo
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
KOMENTARZE
(0)