Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

FSK 299/04 - Postanowienie NSA z 2004-08-05

0
Podziel się:

1. Uzasadnienie skargi kasacyjnej należy do istotnych składników tego rodzaju środka odwoławczego.
2. Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpatruje zarzutów rewizji nadzwyczajnej i nie kontroluje motywów uzasadnienia takiej rewizji.
3. W ujęciu art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 uzasadnienie skargi kasacyjnej należy do istotnych składników tego środka odwoławczego.
Przepisy wymienionej ustawy, a takż art. 102 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271/ nie przewidują takiej sytuacji, aby strona wnosząca skargę kasacyjną mogła powołać się na podstawę prawną i uzasadnienie wniesionej w sprawie rewizji nadzwyczajnej.

Tezy

  1. Uzasadnienie skargi kasacyjnej należy do istotnych składników tego rodzaju środka odwoławczego.
  1. Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpatruje zarzutów rewizji nadzwyczajnej i nie kontroluje motywów uzasadnienia takiej rewizji.
  1. W ujęciu art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 uzasadnienie skargi kasacyjnej należy do istotnych składników tego środka odwoławczego.

Przepisy wymienionej ustawy, a takż art. 102 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271/ nie przewidują takiej sytuacji, aby strona wnosząca skargę kasacyjną mogła powołać się na podstawę prawną i uzasadnienie wniesionej w sprawie rewizji nadzwyczajnej.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Krystyny K. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodka Zamiejscowego w K. z dnia 23 grudnia 2002 r. I SA/Ka 2225/01 w sprawie ze skargi Krystyny K. na decyzję Izby Skarbowej w K. Ośrodka Zamiejscowego w B.-B. z dnia 5 października 2001 r. (...) w przedmiocie oprocentowania nadpłaty podatku postanawia - odrzucić skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

W skutek decyzji Urzędu Skarbowego w B.-B. z dnia 21 grudnia 1994 r. w sprawie ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 1991 r., na przestrzeni lat 1995-1998 Krystyna K. na poczet powyższego zobowiązania podatkowego wpłaciła ogółem 150.931,06 zł z czego organ podatkowy zaliczył: 74.950,50 zł na poczet należności głównej a kwotę 75.980,56 zł na poczet odsetek.

Wieloletni spór podatniczki z organami podatkowymi w kwestii zasadności owego zobowiązania toczył się do dnia 9 kwietnia 2001 r. kiedy to tenże urząd wydał decyzję o wygaśnięciu decyzji Izby Skarbowej w K. z dnia 15 stycznia 2001 r. - ustalającej zobowiązanie podatkowe za okres od 1 stycznia do 26 grudnia 1991 r. W wykonaniu swej decyzji, w dniu 17 kwietnia 2001 r. Drugi Urząd Skarbowy w B.-B. przejął na rachunek bankowy Krystyny K. kwotę 340.055,66 zł, na którą składały się: 74.950,50 zł zwrotu należności głównej, tj. wpłaconego podatku dochodowego za 1991 r., 75.980,56 zł zwrotu odsetek za zwłokę pobranych od zaległości w tym podatku i 187,124,60 zł odsetek naliczonych od należności głównej, będące oprocentowaniem nadpłaty w podatku dochodowym za 1991 r.

Tego rodzaju rozliczenie zostało zakwestionowane przez pełnomocnika w jego wniosku o dodatkowe obliczenie i wypłaty odsetek od kwot zaliczonych na należne odsetki.

Urząd Skarbowy nie podzielił wywodów wniosku i decyzją z dnia 9 lipca 2001 r. odmówił oprocentowania zapłaconych odsetek od nienależnego zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1991 r.

Izba Skarbowa w K. w Ośrodku Zamiejscowym w B.-B. nie podzieliła argumentów odwołania i decyzją z dnia 5 października 2001 r. utrzymała w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.

Izba Skarbowa stwierdziła, że Ordynacja podatkowa uznaje za nadpłatę kwotę nadpłaconego lub nienależnie uiszczonego podatku /art. 72 par. 1/. Kwota odsetek za zwłokę, choć zależna od wysokości zobowiązania podatkowego i daty jego zapłaty, nie jest podatkiem w rozumieniu art. 6 tej ustawy. Odsetki za zwłokę nie mogą zatem być traktowane jako nadpłata w rozumieniu art. 72 Ordynacji podatkowej i nie może mieć do nich zastosowania art. 77 tej ustawy zaś art. 76 Ordynacji, do którego odwołała się skarżąca, nie definiuje nadpłaty, a wskazuje jedynie na termin jej zwrotu.

W skardze skierowanej do naczelnego Sądu Administracyjnego podatniczka domagała się uchylenia zaskarżonej decyzji z powodu naruszenia prawa materialnego /art. 72 par. 1 pkt 1 i par. 3 oraz art. 77 par. 1 Ordynacji podatkowej/ wywodząc w szczególności, że wszystko, co wpłacił podatnik, zobligowany do tego decyzją organu podatkowego, jest nadpłatą w rozumieniu art. 72 Ordynacji podatkowej i nie ma podstaw prawnych ku temu, by - po uchyleniu decyzji - w dalszym ciągu zapłaconą przez podatnika kwotę klasyfikować jako zaległość główną i odsetki za zwłokę. Z dniem uchylenia decyzji kwota zarachowana na zaległość i odsetki przeistoczyła się w świadczenie nienależne, podlegające zwrotowi z oprocentowaniem.

Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach wyrokiem z dnia 23 grudnia 2002 r. I SA/Ka 2225/01 oddalił skargę przytaczając następujące stanowisko.

Istota sporu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy cała kwota wpłacona przez skarżącą na podstawie uchylonej następnie decyzji organu podatkowego, a zwrócona jej 17 kwietnia 2001 r. podlega oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych, do tego też sprowadza się żądanie skarżącej skierowane do organów podatkowych. Udzielenie odpowiedzi na pytanie wymaga w pierwszej kolejności dokonania wykładni art. 77 par. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ jako przepisu, który w dacie dokonywania zwrotu stanowił, iż oprocentowaniu temu podlegała nadpłata. Z kolei definicję nadpłaty ustawodawca zamieścił w art. 72 par. 1 i 2 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z par. 1 tego art. za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Z przedstawionej tu regulacji wynikają dwa istotne dla sprawy wnioski. Po pierwsze - skoro ustawodawca zamieścił w art. 72 Ordynacji podatkowej definicję nadpłaty,
to tylko i wyłącznie tą definicją należy posługiwać się przy interpretacji tego terminu, nadawanie mu innego znaczenia pozostaje wbrew temu przepisowi. Po drugie - definicja ta odsyła do pojęcia podatku, a jest nim zgodnie z art. 6 ustawy Ordynacja podatkowa publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Inną kategorią są odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, a skoro tak, to nie można twierdzić, że odsetki również są nadpłatą, ani traktować ich na równi z nadpłatą podlegającą oprocentowaniu. Z wpłaconej przez skarżącą kwoty 150.931,06 zł - 74.950,50 zł zostało zarachowane przez Urząd Skarbowy na zaległość podatkową, a pozostałe 75.980,56 zł na odsetki od tej zaległości i było to zgodne z art. 27 ustawy z dnia 9 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /t.j. Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./. Tak więc nadpłatą podlegającą oprocentowaniu była jedynie kwota zapłaconego podatku
czyli 74.980,56 zł.

Taką wykładnię wskazanych tu przepisów przyjęły orzekające w sprawie organy i dlatego ich decyzje zostały uznane za zgodne z prawem.

Odnosząc się do argumentów zawartych w skardze sąd administracyjny dodatkowo wskazał, że wykładnia językowa art. 77 par. 1 w związku z art. 72 par. 1 pkt 1 i art. 6 Ordynacji podatkowej prowadzi do jednoznacznych wniosków, iż w stanie prawnym, jaki miał w tej sprawie zastosowanie, odsetki od zaległości podatkowych nie zostały przez ustawodawcę poddane oprocentowaniu. Dopóki zatem treść normy prawnej zawartej w art. 77 par. 1 Ordynacji podatkowej jest jasna i możliwa do ustalenia na podstawie znaczenia słów użytych w przepisach prawa, dopóty doszukiwanie się innego znaczenia tego przepisu nie jest uprawnione i nosi znamiona wykładni contra legem. Wynika też z założenia, iż ustawodawca wadliwie sformułował przepis prawa, nie wypowiedział tego, co miał zamiar wypowiedzieć lub wypowiedział to, czego nie chciał. Założenie takie pozostaje w sprzeczności z zasadą racjonalnego ustawodawcy. Nie można też, w ocenie Sądu, wyprowadzać takiego wniosku w drodze rozumowania per analogiam, gdyż prowadzi to do powołania
nieistniejącego przepisu prawa podatkowego. Trzeba rozgraniczyć role ustawodawcy i organu sądowego, jak również mieć na uwadze zastrzeżenia, jakie może budzić stosowanie tego typu wniosków na gruncie prawa podatkowego, na przykład wówczas, gdyby prowadziło do opodatkowania przychodów nie na podstawie normy wynikającej wprost z przepisu prawa, a z wnioskowania per analogiam.

Z kolei twierdzenie, iż po uchyleniu decyzji, na podstawie której skarżąca uiściła kwotę 150.931,06 zł cała ta kwota jest nadpłatą zdaje się pomijać definicję nadpłaty, jaką tu przytoczono. Nie można twierdzić, że cała ta kwota jest nadpłatą w rozumieniu art. 72 Ordynacji podatkowej, bo pojęcie to zostało zdefiniowane w ustawie, nadpłatą jest podatek, a z tej kwoty podatkiem było jedynie 74.950,50 zł, pozostała część nim nie była.

Wywodzenie w takiej sytuacji, wbrew jasnemu brzmieniu tego przepisu, o konieczności, czy słuszności innego rozwiązania, przyjmującego oprocentowanie całej kwoty wpłaconej przez podatniczkę mogło mieć charakter de lege ferenda i, jak wskazuje nowelizacja art. 72 Ordynacji podatkowej, poglądy te zostały uwzględnione przez ustawodawcę poprzez dodanie do art. 72 par. 3 w brzmieniu: "Jeżeli wpłata dotyczyła zaległości podatkowej, na równi z nadpłatą traktuje się także część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę". Przepis ten wszedł w życie z dniem 5 czerwca 2001., co upoważnia do wniosku, że wcześniej obowiązujący stan prawny możliwości takiej nie przewidywał, w przeciwnym razie zmiana art. 72 Ordynacji podatkowej byłaby zbędna. Trzeba też zauważyć, że nadal ta część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę nie jest traktowana przez ustawodawcę jako nadpłata, a jedynie została z nią zrównana.

Powyższy wyrok zaskarżony został skargą kasacyjną pełnomocnika podatniczki wniesioną w trybie art. 102 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./ Autor skargi kasacyjnej powyższemu wyrokowi postawił zarzut rażącego naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 72 w zw. z art. 77 par. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./, przez przyjęcie, że w zakresie pojęcia nadpłata nie mieszczą się nienależne odsetki od zaległości podatkowej ustalonej nietrafnie przez organy podatkowe.

W oparciu o powyższy zarzut na zasadzie art. 188 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ autor skargi wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi.

We wstępnej części uzasadnienia skargi zauważono, iż od wyroku tego Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł rewizję nadzwyczajną do Sądu Najwyższego - Izby Pracy Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w Warszawie, a tenże Sąd postanowieniem z dnia 7.01.2004 r. na zasadzie art. 102 par. 1 cyt. ustawy z dnia 30.08.2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, umorzył postępowanie w powyższej sprawie i pouczył skarżącą o możliwości wniesienia, w ciągu 30 dni od doręczenia tego postanowienia, skargi kasacyjnej.

W dalszej części uzasadnienia skargi kasacyjnej wskazano, że gdy chodzi o uzasadnienie zarzutu rażącego naruszenia materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 72 w zw. z art. 77 par. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa przez przyjęcie, że w zakresie pojęcia nadpłata nie mieszczą się nienależne odsetki od zaległości podatkowej ustalonej nietrafnie przez organy podatkowe, to "skarżąca w całej rozciągłości powołuje się na argumentację zawartą w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 10.09.2003 r., czyniąc ja składnikiem uzasadnienia niniejszej skargi kasacyjnej".

Na rozprawie kasacyjnej pełnomocnik Dyrektora Izby Skarbowej w K. wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ stanowi, że skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

- naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

- naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Z kolei art. 176 tej ustawy wymaga, aby skarga kasacyjna zawierała przytoczenie podstaw kasacyjnych, a więc wskazanie konkretnych przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania /albo wskazanie łącznie obu podstaw kasacyjnych/, które zostały naruszone przez sąd przy wydaniu zaskarżonego wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.

Powyższy przepis nakłada także obowiązek uzasadnienia podstaw kasacyjnych.

Przytoczenie uzasadnienia skargi kasacyjnej w granicach zaskarżenia winno prowadzić do odpowiedzi na pytanie, czy skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy w rozumieniu autora skargi kasacyjnej.

Zgodnie zaś z przepisem art. 183 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej co oznacza, iż Sąd jest związany podstawami i wnioskami skargi. Związanie podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że jeżeli strona skarżąca wskaże konkretny przepis prawa materialnego lub prawa procesowego, który - jej zdaniem - został naruszony, to Naczelny Sąd Administracyjny nie jest władny badać, czy sąd administracyjny nie naruszył innego przepisu.

Dodać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uwzględnia tylko te przepisy, które zostały wyraźnie wymienione w skardze kasacyjnej jako naruszone /por. postanowienie SN z dnia 26 września 2000 r. IV CKN 1518/00 - OSNC 2001 nr 3 poz. 39/, albowiem nie jest dopuszczalna wykładnia zakresu zaskarżenia i jego kierunków, gdyż skarga kasacyjna powinna być tak zredagowana, aby nie stwarzała wątpliwości interpretacyjnych /por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 października 1997 r., II CKN 404/97 - OSNC 1998 nr 4 poz. 59/.

Podkreślenia wymaga, iż w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wprowadzono tzw. przymus adwokacki przy sporządzeniu skargi kasacyjnej /art. 175 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/ by nadać tego rodzaju środkowi odwoławczemu charakter pisma w postępowaniu sądowym o wysokim stopniu sformalizowania /por. wyrok SN z dnia 20 czerwca 2002 r., I CKN 704/00 - nie publ./ gdy chodzi o wymagania skargi dotyczące zakresu zaskarżenia, wskazania podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia, albowiem chodzi tutaj o istotne elementy konstrukcyjne skargi kasacyjnej wypracowane przez specjalistę z dziedziny prawa sądowoadministracyjnego.

W każdej sprawie kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu bada czy i w jakim zakresie dopełnione zostały wymogi formalne skargi kasacyjnej a dotyczące:

- wymagań ogólnych przepisanych dla pisma w postępowaniu sądowym;

- wymagań szczególnych, czyli właściwych dla skargi kasacyjnej.

Przechodząc do badania skargi kasacyjnej wniesionej w sprawie niniejszej stwierdzić należy, iż w świetle podstawy kasacyjnej wymienionej w art. 174 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawie nie jest znany zarzut rażącego naruszenia prawa. Tego rodzaju zarzut można było formułować przy wnoszeniu rewizji nadzwyczajnej od prawomocnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego pod rządami ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./. Ta ustawa z dniem 1 stycznia 2004 r. utraciła moc na podstawie art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271/. Toteż sformułowanie zarzutu rażącego naruszenia prawa materialnego na gruncie art. 174 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należy ocenić jako przykład braku pełnego profesjonalizmu autora skargi kasacyjnej.

Z kolei fakt postawienia ogólnego zarzutu naruszenia art. 72 Ordynacji podatkowej - w sytuacji gdy przepis ten składa się z kilku norm skierowanych do różnych adresatów i gdy przepis ten ulegał nowelizacji - nie spełnia wymagań z art. 174 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Zasadniczym jednak powodem do stwierdzenia braków formalnych niniejszej skargi kasacyjnej jest całkowity brak uzasadnienia tejże skargi. Ani przepisy prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ani też przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe /rozdział 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - przepisy wprowadzające ustawę.../, a w szczególności art. 102 par. 2 tejże ustawy nie przewidują takiej sytuacji, by strona wnosząca skargę kasacyjną mogła się powoływać na podstawę prawną i uzasadnienie wniesionej w danej sprawie rewizji nadzwyczajnej.

Oznacza to, iż przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej wniesionej z zachowaniem terminu określonego w art. 102 par. 2 przepisów wprowadzających (...) Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu nie przysługuje uprawnienie do jakiejkolwiek kontroli wywodów rewizji nadzwyczajnej. Oznacza to z kolei, iż autorowi skargi kasacyjnej nie służy prawo do czynienia składnikiem uzasadnienia skargi kasacyjnej argumentacji zawartej w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej.

Z całym naciskiem podkreślić bowiem należy, iż Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpatruje zarzutów rewizji nadzwyczajnej i nie kontroluje motywów uzasadnienia takiej rewizji.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje sprawę w granicach skargi kasacyjnej i bada czy uzasadnienie skargi kasacyjnej zostało sporządzone i czy pozostaje w związku z przytoczeniem podstaw kasacyjnych.

Dodać należy, iż nie jest dopuszczalne odsyłanie do pism procesowych zawartych w aktach sprawy niejako w zastępstwie obowiązku sporządzenia uzasadnienia.

Zaznaczyć wypada, iż przepis art. 183 par. 1 zd. drugie pozwala na przytoczenie nowych podstaw kasacyjnych. W rozpatrywanej sprawie z takiej możliwości strona skarżąca nie skorzystała.

W reasumpcji niniejszych rozważań Sąd stwierdził, iż wniesiona w niniejszej sprawie skarga kasacyjna nie spełniła wymogów zawartych w art. 174 pkt 1 i art. 176 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W orzecznictwie sądowym przyjęto, iż zarzuty niepoparte należytym uzasadnieniem, to nieusuwalny brak skargi kasacyjnej, który czyni ją niedopuszczalną - por. postanowienie SN z dnia 6 grudnia 1996 r. II UKN 24/96 /OSNAPU 1997 nr 13 poz. 242/.

Z powyższych względów na podstawie art. 178 w zw. z art. 193 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.

Naczelny Sąd Administracyjny nie uwzględnił żądania organu w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, albowiem obowiązujące przepisy o kosztach postępowania nie przewidują obowiązków zasądzania kosztów w wypadku odrzucenia skargi kasacyjnej.

orzecznictwo nsa
orzecznictwo
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
KOMENTARZE
(0)