Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

FSK 1448/04 - Wyrok NSA z 2005-02-01

0
Podziel się:

W celu orzeczenia, czy odszkodowanie z pakietu socjalnego dla zwalnianych pracowników korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 2000 nr 54 poz. 654 ze zm./, czy też ze zwolnienia tego jest wyłączony, sąd powinien skonfrontować stan faktyczny badanej sprawy z hipotezą odnośnej normy prawa materialnego.

Tezy

W celu orzeczenia, czy odszkodowanie z pakietu socjalnego dla zwalnianych pracowników korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 2000 nr 54 poz. 654 ze zm./, czy też ze zwolnienia tego jest wyłączony, sąd powinien skonfrontować stan faktyczny badanej sprawy z hipotezą odnośnej normy prawa materialnego.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2005 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 2 kwietnia 2004 r. SA/Rz 2195/02 w sprawie ze skargi Anny i Stanisława D. na decyzję Izby Skarbowej w R. z dnia 4 października 2002 r. (...) w przedmiocie zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 r. - uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania WSA w Rzeszowie; (...).

Uzasadnienie

  1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2004 r., SA/Rz 2195/02, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w sprawie ze skargi Anny i Stanisława D. na decyzję Izby Skarbowej w R. z dnia 4 października 2002 r. w przedmiocie zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 r. uchylił zaskarżoną decyzję, określił, iż nie podlega ona wykonaniu w całości do chwili uprawomocnienia się wyroku oraz zasądził od Dyrektora Izby Skarbowej w R. na rzecz skarżących solidarnie kwotę 3.000 zł. W uzasadnieniu uchylonej zaskarżonym wyrokiem decyzji Izba Skarbowa wskazano, iż postępowanie podatkowe wykazało, iż Stanisław D. w złożonym zeznaniu podatkowym nie uwzględnił dochodu w kwocie 47.484 zł z tytułu odszkodowania z pakietu socjalnego dla zwalnianych pracowników ICN "P." S.A. w R. W ocenie organu odwoławczego stwierdzenie, że określony przychód osoby fizycznej jest zwolniony od podatku wymaga wskazania przepisu prawa przewidującego takie zwolnienie. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2000 r. wolne od podatku są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw, z wyjątkiem przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę i odpraw wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, które są opodatkowane. Odszkodowanie otrzymane przez Stanisława D. wynikało jedynie z pkt II.5.a "Paktu socjalnego dla pracowników "P." w R. S.A." i nie miało umocowania w jakimkolwiek powszechnie obowiązującym akcie prawnym. "Pakt" ten ma niejednoznaczny charakter - z jednej strony stanowi formę porozumienia zbiorowego na gruncie prawa pracy, z drugiej - umowy cywilnoprawnej. Jednakże, zdaniem organu, jest to bez znaczenia dla rozstrzygnięcia kwestii opodatkowania odszkodowań wypłacanych na podstawie "Paktu". Odszkodowanie nie zostało bowiem przyznane na podstawie przepisów prawa cywilnego /nie przewiduje ono odszkodowań z tytułu zwolnień pracowników w okresie gwarantowanym, a umowa cywilnoprawna nie jest przepisem prawa cywilnego/. Nie można również twierdzić - mimo iż "P.", jako porozumienie zbiorowe, może zostać uznane za źródło pracy - że zyskuje on rangę ustawową, co byłoby konieczne dla uznana, że odszkodowanie zostało wypłacone "na podstawie innych ustaw". Ponieważ odszkodowanie wypłacone Stanisławowi D. nie miało podstawy o randze ustawowej, podlega ono opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i powinno zostać wykazane w zeznaniu rocznym za 2000 rok.

W skardze na powyższą decyzję Izby Skarbowej Stanisław i Anna D. wnieśli o jej uchylenie, zarzucając jej naruszenie prawa materialnego, a to art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz obrazę przepisów art. 121 par. 1 i 2, art. 122 i art. 124 Ordynacji podatkowej. W uzasadnieniu skargi skarżący zarzucili, że organ podatkowy bezpodstawnie ograniczył uprawnienia strony wynikające z umowy cywilnoprawnej, jakim jest pakiet socjalny obowiązujący w ICN "P." w R. Zdaniem strony podstawą prawną wypłaconego odszkodowania są art. 471, art. 393 par. 1 i art. 361 Kodeksu cywilnego. Skarżący podnoszą, iż bezpodstawna jest interpretacja, że zwolnieniu podatkowemu podlegają tylko odszkodowania, które mają bezpośrednio swoje źródło w ustawie. Pakiet socjalny jest umową prawa cywilnego, a więc norma prawna zawarta w przepisie określającym to zwolnienie odnosi się do źródła prawa jakim są przepisy prawa, w których odszkodowanie usytuowano. Skarżący wywodzą również a contrario z art. 21 ust. 1 pkt
3 lit. "a" ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, że ponieważ opodatkowaniu podlegać ma jedynie odszkodowanie stanowiące rekompensatę za skrócenie okresu wypowiedzenia, to odszkodowanie otrzymane przez podatnika opodatkowaniu nie podlega.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uchylił zaskarżoną decyzję, uznając, iż kwestią sporną w sprawie jest ocena charakteru wypłaconego odszkodowania - czy jest to świadczenie odszkodowawcze z tytułu zawartej umowy czy na podstawie ustawy. Zdaniem Sądu organ podatkowy winien ustalić czy odszkodowania wypłacane pracownikom na podstawie pakietu socjalnego zyskują charakter źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 par. 1 Kodeksu pracy. Sąd uznał, że nie ma możności dokonania kontroli charakteru wypłacanego skarżącemu odszkodowania, a tym samym dokonania kontroli czy wypłacone odszkodowanie wynika z porozumienia zbiorowego znajdującego oparcie w ustawie, a tym samym posiadającego na podstawie art. 9 par. 1 Kodeksu pracy charakter normatywny, czy też jest umową cywilnoprawną, gdyż nie został zebrany pełen materiał dowodowy. Niedopuszczalne jest bowiem opodatkowanie na podstawie fikcyjnego stanu rzeczy, wychodzenie poza te cechy stanu faktycznego, które określa ustawa, a
milczenie ustawodawcy co do objęcia obowiązkiem podatkowym danego stanu faktycznego, nawet gdyby wynikało z błędu legislacyjnego, powoduje konieczność uznania danego obszaru za wolny od opodatkowania.

W skardze kasacyjnej z dnia 6 maja 2004 r. pełnomocnik Dyrektora Izby Skarbowej w R. wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Rzeszowie oraz o rozstrzygnięcie o należnych stronie kosztach postępowania kasacyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania przed sądami administracyjnymi oraz postępowania podatkowego, które miało istotny wpływ ma wynik sprawy: art. 3 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez przyjęcie przez Sąd, iż nie miał on możliwości dokonania kontroli charakteru wypłaconego skarżącemu odszkodowania oraz art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "c" tejże ustawy w związku z art. 122 Ordynacji podatkowej poprzez przyjęcie, że Dyrektor Izby Skarbowej w R. naruszył zasadę prawdy obiektywnej obowiązującej w postępowaniu podatkowym.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej pełnomocnik organu podtrzymał argumentację zawartą w uchylonej decyzji twierdząc, że umowa cywilnoprawna wiążąca strony nie jest przepisem praw cywilnego, podobnie porozumienie zbiorowe nie zyskuje rangi ustawowej, mimo iż jest uznawane za źródło prawa pracy - a tylko przepis ustawy gwarantuje zwolnienie z opodatkowania.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w R. nieprawidłowe jest stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym zebrany w sprawie materiał dowodowy był niekompletny, uniemożliwiając Sądowi dokonanie kontroli charaktery wypłaconego skarżącemu odszkodowania. Zdaniem strony zgromadzony materiał dowodowy jest kompletny, a organy podatkowe prawidłowo dokonały oceny charakteru wypłaconego odszkodowania, dlatego Sąd powinien był orzec merytorycznie, czy odszkodowanie to podlega opodatkowaniu, czy też jest z niego zwolnione. Sąd nie dokonał kontroli zaskarżonej decyzji, mimo iż miał taką możliwość, naruszając tym samym powołane przepisy Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Organ podnosi, że kontrola sprawowana przez Sąd nie może być dowolna, a taki charakter nosi stanowisko przyjęte przez Sąd w niniejszej sprawie. Organy podatkowe w decyzji jednoznacznie wyraziły swoje zdanie w kwestii wypłaconego odszkodowania - podstawą jego wypłaty nie był żaden przepis rangi ustawowej. Ponieważ działanie organów było
prawidłowe, a tym samym nie dopuściły się one naruszenia zarzucanych przez Sąd przepisów postępowania.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną z dnia 9 stycznia 2005 r. pełnomocnik Anny i Stanisława Dziedziców wniósł o jej oddalenie na koszt strony wnoszącej oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego. Zdaniem strony w sprawie nie wystąpiło ani naruszenie prawa materialnego ani naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a Sąd wydał prawidłowy wyrok dokonując oceny dowodów przedłożonych przez strony. W ocenie autora skarga kasacyjna Dyrektora Izby Skarbowej w R. stanowi jedynie swobodną i niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu, gdyż Sąd słusznie uznał, że organ podatkowy nie ustalił, czy odszkodowanie wypłacane na podstawie pakietu socjalnego zyskuje charakter źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 par. 1 Kodeksu pracy, a z powodu niezgromadzenia materiału dowodowego przez organ niemożliwym jest dokonanie oceny zasadności jego postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy. Sąd administracyjny I instancji, wbrew stanowisku jakie wyraził w zaskarżonym wyroku, miał możliwości kontroli charakteru prawnego odszkodowania uzyskanego przez Stanisława D. z pakietu socjalnego dla zwalnianych pracowników ICN "P." w R. Organy podatkowe prowadzące w tej sprawie postępowanie podatkowe zgromadziły pełny materiał dowodowy. W świetle zaskarżonego wyroku okoliczności stanu faktycznego są zresztą bezsporne. Twierdzenie Sądu, iż stan faktyczny sprawy ustalono w sposób niepełny i z naruszeniem dyspozycji art. 122 Ordynacji podatkowej nie ma więc uzasadnienia. Nosi ono przy tym cechy dowolności - wskazuje na to między innymi supozycja wskazująca na niedopuszczalność opodatkowania na podstawie fikcyjnego stanu rzeczy. Tymczasem z akt sprawy, podobnie jak z treści zaskarżonego wyroku, nie wynika, by ocenę taką można było w ogóle sformułować.

Zajmując takie stanowisko Sąd nie odniósł się do istoty sporu, który zresztą trafnie zdefiniował. Wskazuje on bowiem, że spór dotyczy charakteru prawnego źródła wypłaconego przez ICN "P." S.A. w R. Zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz okoliczności faktyczne, znajdujące swe odbicie w aktach sprawy, pozwalały spór ten rozstrzygnąć. W konsekwencji należało orzec, czy przedmiotowy dochód odszkodowania z pakietu socjalnego dla zwalnianych pracowników korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też ze zwolnienia tego jest wyłączony. W tym celu Sąd powinien skonfrontować stan faktyczny badanej sprawy z hipotezą odnośnej normy prawa materialnego.

W związku z tym trafny jest zarzut skargi kasacyjnej, iż Sąd naruszył art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/. Trafny jest również zarzut naruszenia dyspozycji art. 3 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, bowiem Sąd nie dokonał w istocie kontroli działalności organów administracji publicznej. W konsekwencji zastosował on wadliwie środki określone w powoływanym przepisie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Z tych przyczyn, na podstawie art. 185 par. 1 i art. 203 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.

orzecznictwo nsa
orzecznictwo
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
KOMENTARZE
(0)