Tezy
- Gdy w chwili składania wniosku o restrukturyzację zobowiązanie podatkowe wygasło na skutek zapłaty - rozpatrzenie wniosku nie jest możliwe.
- Brak zaległości podatkowych w dacie składania wniosku o restrukturyzację czyni ten wniosek bezprzedmiotowy.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Joanny M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 lutego 2004 r. I SA/Po 1368/03 w sprawie ze skargi Joanny M. na decyzję Izby Skarbowej w P. z dnia 21 marca 2003 r. (...) w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie restrukturyzacji należności w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 r. - oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 lutego 2004 r. I SA/Po 1368/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę Joanny M. na decyzję Izby Skarbowej w P. z dnia 21 marca 2001 r. w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie restrukturyzacji należności w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 r.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wyjaśnił, iż restrukturyzacja, stosownie do art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców /Dz.U. nr 155 poz. 1287/, polega na umorzeniu należności w całości wraz z odsetkami za zwłokę lub opłatą prolongacyjną - na zasadach określonych w ustawie.
W sytuacji, gdy w chwili składania wniosku o restrukturyzację zobowiązanie podatkowe wygasło na skutek zapłaty - postępowanie restrukturyzacyjne jako bezprzedmiotowe podlega umorzeniu stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji (...) w zw. z art. 208 Ordynacji podatkowej.
Na poparcie powyższej tezy Sąd przywołał treść art. 8 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, stanowiącego, iż postępowaniem restrukturyzacyjnej mogą być objęte również niewygasłe należności od przedsiębiorców, których przedmiotem działania jest górnictwo węgla kamiennego, przemysł obronny, górnictwo siarki, PKP, hutnictwo żelaza i stali, a więc przedsiębiorstwa, które na podstawie odrębnych przepisów podlegały różnym formom restrukturyzacji.
W skardze od powyższego wyroku Joanna M. zarzuciła orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię: art. 4, art. 6, art. 9-10 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców oraz niewłaściwe zastosowanie art. 8 ust. 1 cyt. ustawy.
Powołując się na powyższe zarzuty, wniosła o uchylenie w całości decyzji Izby Skarbowej w P. oraz poprzedzającej ją decyzji Urzędu Skarbowego w P., ewentualnie o uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej autor skargi powołując się na treść art. 6 ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców stwierdził, iż w dniu 30 czerwca 2002 r. zaległość musiała istnieć, natomiast nie jest prawdą, że zaległość ta musi istnieć w dacie składania wniosku o restrukturyzację.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Istotą rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Izby Skarbowej w P. z dnia 21 marca 2003 r. było stwierdzenie, iż postępowanie administracyjne w sprawie restrukturyzacji należności w podatku dochodowym stało się bezprzedmiotowe, gdyż w związku z zapłatą przez podatniczkę należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2000 r., zobowiązanie wygasło.
Na wstępie należy podnieść, iż zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych powstaje z mocy prawa.
Skutki prawne powstania powyższego zobowiązania ustawodawca wiąże z datą płatności podatku, czyli w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych z dniem 30 kwietnia następnego roku. Podatek wskazany w deklaracji podatkowej /zeznaniu podatkowym/ a wynikający z samoobliczenia jest podatkiem do zapłaty.
Wykonanie zobowiązania podatkowego przez zapłatę powoduje wygaśniecie zobowiązania.
Przechodząc od tych ogólnych rozważań na grunt ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznych od przedsiębiorców należy podnieść, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców, restrukturyzacji podlegają między innymi należności będące znanymi na dzień 30 czerwca 2002 r. zaległościami podatkowymi.
Należnościami znanymi, w myśl art. 2 pkt 3 cyt. ustawy, nazywa normodawca należności, w tym sporne, wynikające z ewidencji lub rejestrów prowadzonych przez organ restrukturyzacyjny lub z innych danych znajdujących się w posiadaniu tego organu, a w szczególności z zeznań, deklaracji i postanowień. Z analizy powyższego przepisu wynika, iż przez "należności znane" należy rozumieć należności rzeczywiste, istniejące fizycznie w dniu 30 czerwca 2002 r., a także istniejące w dniu składania wniosku aby je można było umorzyć. Z istoty instytucji restrukturyzacji wynika, że polega ona na umorzeniu tych należności w całości wraz z odsetkami lub opłatą prolongacyjną. Za takim rozumieniem tego przepisu przemawia także wykładnia systemowa. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 cyt. ustawy, od dnia wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego, tj. od daty złożenia wniosku, do dnia zakończenia restrukturyzacji, ulega wstrzymanie wykonania decyzji rozkładających na raty albo odraczających termin płatności należności
objętych tym wnioskiem, a wszczęte postępowania egzekucyjne w powyższym zakresie podlegają zawieszeniu.
Ponadto powyższa wykładnia nie jest sprzeczna z wykładnią celowościową ustawy o restrukturyzacji, na co zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 sierpnia 2004 r. FSK 321/04. Celem omawianej ustawy jest radykalne oddłużenie przedsiębiorstw w zakresie należności publicznoprawnych znanych, poprawa ich sytuacji, w tym przywrócenie płynności finansowej, zdolności kredytowej, stworzenie warunków dla stabilizacji i rozwoju przedsiębiorstw, przywrócenie długookresowej zdolności konkurowania na rynku, a tym samym do wzrostu zatrudnienia.
Oczywiście wysokość należności restrukturyzowanej jest przez organ restrukturyzacyjnej ustalana uwzględniając należności znane /art. 17 i art. 18 ust. 2 cyt. ustawy/, jednakże musi to być należność istniejąca rzeczywiście, należność znana na dzień 30 czerwca 2002 r.
Skoro podatniczka w dniu 18 lipca 2002 r. uregulowała zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, to zasadnie Sąd wskazał, że postępowanie restrukturyzacyjne stało się bezprzedmiotowe bowiem nie istniał przedmiot restrukturyzacji /nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania podatkowego na mocy art. 59 par. 1 Ordynacji podatkowej/.
Odnosząc się do argumentacji podatniczki, iż w lepszej sytuacji znajdowałyby się osoby, które będąc zobowiązane do uiszczenia podatku tego podatku nie uiściły od tych które podatek zapłaciły należy stwierdzić, iż z faktu nieskuteczności działań aparatu podatkowego wobec wszystkich podatników, z faktu nieuczciwości niektórych podatników nie można wywodzić uprawnień innego podatnika.
Trafnie Sąd wskazał, że art. 9 pkt 1 cyt. ustawy odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów Ordynacji podatkowej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Takim przepisem będzie z całą pewnością art. 59 par. 1 Ordynacji podatkowej. Wobec tego zawarta w zaskarżonym wyroku konkluzja, iż w sytuacji, gdy w chwili składania wniosku o restrukturyzacji zobowiązanie podatkowe wygasło na skutek zapłaty - rozpatrzenie wniosku nie jest możliwe, jest z wszech miar trafna.
Jak wcześniej wskazano, istota restrukturyzacji polega na umorzeniu w całości należności znanych organowi podatkowemu na dzień 30 czerwca 2002 r. zaległości podatkowych. Brak zaległości podatkowych w dacie składania wniosku o restrukturyzację czyni ten wniosek bezprzedmiotowy, gdyż w rzeczywistości nie ma przedmiotu restrukturyzacji.
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/ orzekł jak w sentencji.