109.

Rozporządzenie Ministra Reform Rolnych

z dnia 14 lutego 1927 r.

w sprawie wykonywania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. o zniesieniu służebności w województwie kieleckiem, lubelskiem, łódzkiem, warszawskiem i w zachodniej części województwa białostockiego, wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Na mocy art. 57 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. o zniesieniu służebności w województwie kieleckiem, lubelskiem, łódzkiem, warszawskiem i w zachodniej części województwa białostockiego (Dz. U. R. P. Nr 10, poz. 74) zarządza się co następuje:

Do działu I. Postanowienia ogólne.

Do art. 4.

§ 1. Przedstawiciele dziedzin władnących wybierają pełnomocników tylko z pośród siebie. Odwołanie pełnomocników następuje przez powzięcie uchwały o wyborze nowych pełnomocników z ważnością tej uchwały od chwili doręczenia odwołanym jej odpisu.

Do art. 5.

§ 2. Przepisy § 1 stosują się analogicznie do pełnomocników właścicieli lub posiadaczy dziedzin służebnych, całkowicie lub częściowo rozparcelowanych albo pozostających w podzielnem posiadaniu.

Do art. 8.

§ 3. 1. Osobie, której prawa ujawnione są w dziale III lub IV wykazu hipotecznego nieruchomości ziemskiej, z której wydziela się wynagrodzenie za służebności, należy doręczać odpisy tylko tych orzeczeń, które zapadną po zażądaniu przez tę osobę doręczania odpisów orzeczeń.

2. Ogłoszenie zawiadomienia o zamierzonem wydzieleniu gruntów winno być dokonane nie później, jak na miesiąc przed przewidywanym terminem powzięcia orzeczenia, zatwierdzającego umowę lub projekt.

3. Ogłoszenia, przewidziane w cz. 2, uskutecznia: przy umownem znoszeniu służebności powiatowy urząd ziemski a przy przymusowem znoszeniu służebności okręgowy urząd ziemski.

Do art. 12.

§ 4. (skreślony).

Do działu II. Znoszenie służebności w trybie umownym.

Do art. 15.

§ 5. Projekt ścisłego określenia udziału każdej osady tabelowej w wartości wynagrodzenia, które ma być wydzielone na wspólną własność za indywidualne służebności, winien być ustalony w uchwale, powziętej w trybie art. 4 na zebraniu przedstawicieli dziedzin władnących, a jeżeli ich jest nie więcej jak trzech,--to w umowie o zniesienie służebności.

§ 6. 1. Powiatowy urząd ziemski ściśle określi udziały poszczególnych osad tabelowych w wartości wspólnego wynagrodzenia, biorąc pod uwagę, projekt tego określenia, zawarty w uchwale albo w umowie.

2. Powiatowemu urzędowi ziemskiemu służy prawo ścisłego określenia udziału poszczególnych osad w wartości wspólnie wydzielonego wynagrodzenia zarówno łącznie z zatwierdzeniem umowy, jak i po zakończeniu postępowania w sprawie wydzielenia tego wynagrodzenia na gruncie. Jednak ten ostatni tryb postępowania obowiązuje komisję, gdy przewidziana w § 5 uchwała została zaskarżona i postępowanie w odniesieniu do tej skargi nie zostało prawomocnie zakończone.

Do art. 16.

§ 7. Jeżeli na mocy umowy wynagrodzenie za służebności ma być wydzielone z użytków, posiadanych przez drobnych dzierżawców rolnych, to upoważniony do występowania w rozumieniu art. 5 i 17 właściciel lub posiadacz dziedziny służebnej winien złożyć w powiatowym urzędzie ziemskim oprócz umowy również podanie o usunięcie powyższych dzierżawców w razie zatwierdzenia umowy. Do podania winno być dołączone zobowiązanie z podpisem, uwierzytelnionym notarjalnie lub przez państwową władzę administracyjną, iż w razie zatwierdzenia umowy drobnym dzierżawcom wzamian za dotychczas posiadane działki będą wydzielone użytki, ściśle określone w zobowiązaniu co do swego położenia, obszaru i granic.

§ 8. 1. Przed zatwierdzeniem umowy komisarz ziemski lub jego zastępca zbada na gruncie, czy działki, wyznaczone w zobowiązaniu dla drobnych dzierżawców, odpowiadają pod względem wartości rolniczej dotychczas posiadanym przez nich działkom w cz. 2 tegoż paragrafu po wyrazie: „orzeczenia” dodaje się wyrazy: „powiatowego urzędu ziemskiego lub po wydaniu orzeczenia ostatecznego”.

2. Po uprawomocnieniu się orzeczenia, zatwierdzającego umowę, powiatowy urząd ziemski zarządzi, w jakim terminie i na jakie działki drobni dzierżawcy winni się przenieść, a w razie nieprzeniesienia się ich w wyznaczonym terminie -- wykona swe zarządzenie w trybie art. 46 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r.

Do art. 17.

§ 9. Roczne posiadanie jest wymagane przy umownem znoszeniu służebności tylko wtedy, gdy właściciel dziedziny służebnej nie przedstawi wyraźnych dowodów swego prawa własności.

Do art. 18.

§ 10. Z żądaniem zezwolenia na wyrąb drzewostanu na obszarach leśnych lub na zmianę użytkowania gruntów poleśnych, wydzielonych jako wynagrodzenie za znoszone służebności, należy zwrócić się do właściwej władzy ochrony lasów tylko w tym przypadku, gdy taki wyrąb albo zmiana użytkowania jest przewidziana w umowie o zniesienie służebności.

Do art. 19.

§ 11. 1. Celem uzyskania zatwierdzenia i wykonania umowy należy złożyć w powiatowym urzędzie ziemskim, właściwym dla dziedzin władnących, następujące dokumenty:

a) oryginał lub odpis umowy, uwierzytelniony przez notarjusza, przez urząd gminny lub przez państwową władzę administracyjną;

b) gdy przedstawicieli dziedzin władnących jest więcej jak trzech -- oryginał lub uwierzytelniony przez urząd gminny odpis uchwały, wskazanej w art. 4 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 1 lutego 1927 r.;

c) poświadczoną przez urząd gminny listę osób, które były właścicielami lub posiadaczami osad tabelowych, znoszących swe służebności, w chwili powzięcia uchwały o wyborze pełnomocników albo w chwili zawarcia umowy -- gdy osoby te nie mogły powziąć takiej uchwały, ponieważ jest ich nie więcej niż trzy;

d) odpis tabeli likwidacyjnej względnie nadawczej, ujawniającej znoszone służebności, w razie zaś zaginięcia oryginału i odpisów tej tabeli -- inny dokument urzędowy, który udowadnia, że istniał odnośny wpis służebnościowy;

e) dowód prawa własności względnie posiadania dziedziny służebnej w rozumieniu art. 5 i 17 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. (wyciąg z działu II wykazu hipotecznego, odpowiednie zaświadczenie wydziału hipotecznego, akt notarjalny, prawomocny wyrok sądowy itp.); gdy dziedzina służebna jest całkowicie rozparcelowana lub znajduje się w posiadaniu drobnych rolników, albo gdy jest częściowo rozparcelowana i wynagrodzenie za służebności wyznacza się z części rozparcelowanej, to zamiast dowodu prawa własności należy złożyć tylko uwierzytelniony przez urząd gminny odpis uchwały, przewidzianej w cz. 4 art. 5, oraz zaświadczoną przez urząd gminny listę wszystkich osób, posiadających w powyższem rozumieniu tę dziedzinę lub rozparcelowaną część w chwili powzięcia uchwały, z wyszczególnieniem czasu posiadania;

f) wyciąg z działu I i III wykazu hipotecznego dziedziny służebnej, obejmujący obciążenia służebnościowe, powstałe w wyniku uwłaszczenia włościan;

g) sporządzony przez wydział hipoteczny wykaz osób, których prawa są zapisane w dziale III i IV wykazu hipotecznego nieruchomości, z której ma być wydzielone wynagrodzenie za służebności, z wymienieniem prawnie obranego przez te osoby miejsca zamieszkania, o ile ono jest ujawnione w aktach, na które wykaz powołuje się.

2. Powiatowy urząd ziemski może zwolnić strony od złożenia wymienionych w cz. 1 dokumentów, z wyjątkiem oznaczonych w pp. a i b, jeżeli dostarczenie ich uzna za zbędne.

§ 12. Jeżeli osada tabelowa lub dziedzina służebna należy do kilku współwłaścicieli albo współposiadaczy, to oprócz dokumentów, wyszczególnionych w § 11, należy złożyć przewidziane w cz. 3 art. 3 i w cz. 2 art. 5 stwierdzenie wyboru lub starszeństwa.

§ 13. W przypadku, przewidzianym w art. 11 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r., wyciągi z działu I, II i III-go oraz przewidziane w p. g § 11 wykazy mogą być zastąpione zaświadczeniem wydziału hipotecznego, stwierdzającem wydzielenie poszczególnych jednostek hipotecznych z dziedziny służebnej oraz wymieniającem imiona i nazwiska właścicieli tych jednostek, jak również imiona i nazwiska osób, ujawnionych w dziale III i IV wykazu hipotecznego tej jednostki, z której wydziela się wynagrodzenie za służebności.

§ 14. 1. Przy zastosowaniu przepisu art. 8 konieczne jest przedłożenie wskazanej w tym przepisie zgody -- na piśmie z uwierzytelnionym podpisem.

2. W razie wyznaczenia wynagrodzenia w użytkach, znajdujących się w posiadaniu drobnych dzierżawców rolnych, musi być złożone zobowiązanie, o którem mowa w § 7.

Do art. 20.

§ 15. W przypadku, przewidzianym w cz. 2 art. 20, powiatowy urząd ziemski określi udziały osad tabelowych w wartości wspólnego wynagrodzenia na podstawie procentowego stosunku wielkości indywidualnych uprawnień poszczególnej osady tabelowej -- do całości znoszonych uprawnień wszystkich osad tabelowych.

Do art. 21.

§ 15a. 1. Sprzeciwy, o których mowa w cz. 1 art. 21, mogą być zgłaszane w ciągu dni 14 od dnia złożenia do powiatowego urzędu ziemskiego umowy (art. 19).

2. Rozprawa może być przeprowadzona na miejscu albo też w siedzibie powiatowego urzędu ziemskiego.

Rozprawą kieruje komisarz ziemski lub też jego zastępca.

Orzeczenie wydaje urzędnik kierujący rozprawą.

Orzeczenie winno być w miarę możności wydane bezpośrednio po ukończeniu rozprawy.

O rozprawie, jak i o ustnem ogłoszeniu sentencji orzeczenia, winien być sporządzony protokół.

Zresztą mają analogiczne zastosowanie przepisy §§ 7, 8, 9, 11 (z wyłączeniem zdania ostatniego) i 18 rozporządzenia Ministra Reform Rolnych z dnia 12 marca 1924 r., wydanego w porozumieniu z Ministrami: Sprawiedliwości, Rolnictwa i Dóbr Państwowych oraz Spraw Wewnętrznych w sprawie wykonania ustawy z dnia 11 sierpnia 1923 r. o zakresie działania Ministra Reform Rolnych i organizacji urzędów i komisji ziemskich (Dz. U. R. P. Nr 28, poz. 281).

3. W razie zaskarżenia uchwały (art. 7 i p. b § 11) termin dwumiesięczny, przewidziany w cz. 2 art. 21, liczy się od dnia otrzymania przez powiatowy urząd ziemski odpisu orzeczenia okręgowej komisji ziemskiej co do skarg na uchwałę.

4. Za wadę przedłożonej do zatwierdzenia umowy uważane będzie również:

a) niezaopatrzenie jej dokumentami, wyszczególnionemi w §§ 11, 12, 13 i 14,

b) niedołączenie pisemnego dowodu, przewidzianego w zdaniu pierwszem art. 8,

c) niedołączenie decyzji właściwej władzy ochrony lasów, przewidzianej w art. 18.

5. Wyszczególnione wyżej wady winna usunąć strona interesowana, jeżeli jednak strona nie przedłoży pisemnej zgody osób wymienionych w art. 8 albo decyzji władz ochrony lasów, to wówczas wady umowy spowodowane brakiem tych dokumentów winny usunąć urzędy ziemskie w sposób przewidziany w art. 8 i w zdaniu pierwszem cz. 4 art. 18.

W tym przypadku bieg terminu, przewidzianego w zdaniu końcowem cz. 3 art. 21, rozpoczyna się od dnia następującego po dniu usunięcia przez urzędy ziemskie wymienionych wyżej wad.

Do działu III. Znoszenie służebności w trybie przymusowym.

Do art. 22.

§ 16. 1. Jeżeli przy wdrożeniu postępowania zniesienia służebności w trybie przymusowym powiatowy urząd ziemski stwierdzi, że zaginął oryginał i odpisy tabeli likwidacyjnej lub nadawczej, w której były zapisane uprawnienia służebnościowe, a na podstawie innych przedłożonych przez strony urzędowych dokumentów fakt istnienia w tabeli wpisów służebnościowych nie może być udowodniony, wówczas celem ustalenia, że w zaginionej tabeli istniał wpis służebnościowy, komisarz ziemski winien po zawezwaniu stron przeprowadzić na gruncie protokólarne zbadanie stosunków służebnościowych z wysłuchaniem oświadczeń stron.

2. Równocześnie komisarz ziemski przeprowadzi badanie co do ścisłego określenia postaci służebności (gromadzkie, grupowe, czy indywidualne; pastwiskowe na polach ornych, łąkach, czy w lesie; leśne -- opałowe, budulcowe, czy zbierania ściółki itp.) i ich rozciągłości (ilość sztuk bydła, sztuk drzewa; rozmiary i gatunek drzewa; obszar, na którym poszczególna służebność może być prawnie wykonywana; nazwa, położenie i granice tego obszaru itp.).

3. W przypadku zgodnego stwierdzenia przez strony postaci i rozciągłości służebności protokół musi być podpisany przez obie strony.

§ 17. 1. Po przeprowadzeniu dochodzeń, wymienionych w poprzednim paragrafie, powiatowy urząd ziemski prześle akta sprawy do okręgowego urzędu ziemskiego z wnioskiem o uznanie istnienia służebności, ściśle określonych co do postaci i rozciągłości, lub o umorzenie postępowania zniesienia służebności.

2. Okręgowy urząd ziemski po zbadaniu całego materjału dochodzeniowego wnosi sprawę na jawne posiedzenie okręgowej komisji ziemskiej.

§ 18. Przepisy § 16 i 17 w zakresie określenia postaci i rozciągłości służebności mają analogiczne zastosowanie w razie niejasności wpisów tabelowych i hipotecznych.

Do art. 25.

§ 19. Wynagrodzenie, wyznaczone całkowicie lub częściowo w gotowiźnie, obciąża poszczególne gospodarstwa dziedziny służebnej, należącej do drobnych rolników, w procentowym stosunku, jaki zachodzi między wielkością wchodzącej w skład gospodarstwa części obszaru, na którym służebności mogą być prawnie wykonywane, a wielkością całego tego obszaru.

§ 20. O tem, czy dane grunty są niezbędne dla celów obrony Państwa, decyduje każdorazowo Ministerstwo Spraw Wojskowych. Okręgowe urzędy ziemskie w tych przypadkach, gdy projektowane do wydzielenia grunty leżą w promieniu 5 klm. od miejsc zakwaterowania garnizonów wojskowych lub w odległości do 3 klm. od granicy większego objektu ćwiczebnego lub fortyfikacyjnego, zwrócą się z odnośnem zapytaniem do właściwego Dowództwa Okręgu Korpusu. Nieotrzymanie odpowiedzi na to pytanie w ciągu 4 tygodni od daty jego wysłania będzie uważane za stwierdzenie, że dane grunty nie są niezbędne dla celów obrony Państwa.

Do art. 26.

§ 21. Przewidziany w art. 26 miesięczny termin do wskazania działek zastępczych dla drobnych dzierżawców rolnych powiatowy urząd ziemski wyznaczy dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia, zatwierdzającego projekt zniesienia służebności.

Do art. 28.

§ 22. 1. W razie zarządzenia przez powiatowy urząd ziemski wydzielenia wynagrodzenia na wspólną własność za indywidualne służebności tenże urząd winien zaprojektować określenie procentowego udziału każdej osady tabelowej w wartości wspólnego wynagrodzenia. Powyższe określenie oblicza się na podstawie procentowego stosunku wielkości indywidualnych uprawnień poszczególnej osady tabelowej -- do całości znoszonych uprawnień wszystkich osad tabelowych.

2. Udziały ustali okręgowa komisja ziemska w orzeczeniu, zatwierdzającem projekt przymusowego zniesienia służebności.

Do art. 30.

§ 23. 1. Strona, żądająca zniesienia służebności w trybie przymusowym, winna do odnośnego podania dołączyć dokumenty, wymienione w pp. b, c, d, e, f, i g cz. 1 § 11 niniejszego rozporządzenia; jednak dołączenie wskazanych w p. b lub e odpisów uchwał jest zależne od tego, czy z żądaniem występują pełnomocnicy dziedzin władnących, czy też dziedziny służebnej, rozparcelowanej lub pozostającej w podzielnem posiadaniu. Wymieniony w p. g § 11 wykaz ma dotyczyć osób, których prawa są zapisane w dziale III i IV wykazu hipotecznego dziedziny służebnej.

2. Przepisy cz. 2 § 11 oraz § 12 i 13 niniejszego rozporządzenia mają analogiczne zastosowanie i przy postępowaniu w trybie przymusowym.

§ 24. 1. Za wdrożenie postępowania przymusowego zniesienia służebności uznaje się przeprowadzenie przez komisarza ziemskiego lub jego zastępcę dochodzenia na gruncie. Wyniki dochodzenia winny być ustalone protokólarnie ze szczególnem uwzględnieniem ścisłego określenia postaci i rozciągłości wszystkich służebności, które mają być zniesione na całej dziedzinie służebnej.

2. Gdy w toku dochodzenia strony zawrą umowę o zniesienie służebności lub dojdą do porozumienia w tym przedmiocie, co komisarz ziemski lub jego zastępca winien ustalić w protokóle, który w tym przypadku zastąpi umowę, to bieg przymusowego postępowania ulegnie zawieszeniu i będą zastosowane przepisy, dotyczące postępowania zniesienia służebności w trybie umownym.

Do art. 31.

§ 25. Jeżeli jako wynagrodzenie za służebności nadają się obszary leśne bez zmiany ich użytkowania i bez uprzedniego wyrębu drzewostanu na tych obszarach, to powiatowy urząd ziemski zwróci się do właściwej władzy ochrony lasów tylko z żądaniem ustalenia, czy dane obszary posiadają cechy ochronne.

Do art. 32.

§ 26. Dla dziedzin władnących poszczególnej wsi (osady, miasta) tworzy się odrębną komisję oszacowania służebności.

§ 27. 1. Komisja oszacowania służebności bierze pod uwagę wnioski, złożone przez osoby, które są upoważnione do występowania w postępowaniu zniesienia służebności ze strony dziedzin władnących i służebnej. Za zgodą przewodniczącego osoby te mogą być obecne na posiedzeniach komisji.

2. Posiedzenie komisji zwołuje przewodniczący, zawiadamiając członków o dniu i miejscu posiedzenia w trybie przepisu p. e art. 9 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. Uchwały zapadają na naradach poufnych zwykłą większością głosów. Obradami kieruje przewodniczący.

3. Każda czynność komisji, z wyjątkiem narady, winna być zaprotokółowana z wyszczególnieniem wniosków stron i rzeczoznawców oraz danych, któremi powodowała się komisja przy opracowaniu projektu.

Do art. 36.

§ 28. Przed przystąpieniem do opracowania projektu komisja oszacowania służebności zaznajamia się z protokółem, sporządzonym stosownie do przepisu § 24, zebranemi przez powiatowy urząd ziemski dokumentami, zawierającemi ścisłe określenie postaci i rozciągłości służebności, oraz zgłoszonemi wnioskami stron, a gdy strony są obecne, skłania je do umownego zniesienia służebności.

Do art. 37.

§ 29. Za chwilę rozpoczęcia opracowania w rozumieniu art. 37 uznaję się datę protokółu, stwierdzającego rozpoczęcie prac komisji oszacowania służebności lub komisarza ziemskiego nad opracowaniem projektu.

Do art. 38.

§ 30. Przewidziane w art. 38 życzenie stron wyrażają ich przedstawiciele, występujący w charakterze członków komisji oszacowania służebności.

§ 31. Normy, zawarte w instrukcjach, mogą być przyjęte za podstawę opracowania projektu zarówno w całokształcie, jak i w poszczególnych fragmentach tych norm.

§ 32. Komisję oszacowania służebności rozwiązuje przewodniczący po wydaniu przez komisje ziemskie ostatecznego orzeczenia.

Do art. 39.

§ 33. Przed okazaniem projektu winny być wykonane odnośne prace miernicze. Mierniczego wyznaczy okręgowy urząd ziemski.

Do działu IV. Podział wynagrodzenia.

Do art. 44.

§ 34. Odpis umotywowanego orzeczenia komisarza ziemskiego o zatwierdzeniu projektu podziału ze wskazaniem trybu i terminu wniesienia sprzeciwu doręcza się stosownie do przepisu pp. a i b cz. 1 oraz cz. 2 art. 9 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r.

Do działu VI. Wykonanie orzeczeń.

Do art. 46.

§ 35. (skreślony).

Do działu VII. Przepisy końcowe.

§ 36. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie równocześnie z rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. (Dz. U. R. P. № 10, poz. 74).

Minister Reform Rolnych: Witold Staniewicz

Minister Sprawiedliwości: A. Meysztowicz