Każdy ulega wypadkom albo staje się uczestnikiem zdarzeń, za które nie ponosi odpowiedzialności ani winy. Zdarzenia te mogą powodować rozstrój zdrowia, obrażenia ciała czy też poczucie krzywdy odczuwane w sposób subiektywny. Czy w przypadku doznania obrażeń ciała i rozstroju zdrowia nie z naszej winy przysługuje roszczenie, a jeżeli tak, to z jakiego tytułu, na jakiej podstawie i w jakiej wysokości?
Rozważania na temat formy naprawienia szkody należy rozpocząć od określenia podstaw odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia oraz wskazania, co ustawodawca określa mianem szkody. Odpowiedzialność cywilna wynika z art. 415 Kodeksu cywilnego, który stanowi: Kto wyrządził ze swej winy drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia.
Jednocześnie zachowanie się osoby może przejawiać się zarówno w jej działaniu, jak i zaniechaniu. Pojęcie szkody nie zostało wprost wyjaśnione przez ustawodawcę, jednakże w art. 361 § 2 K.c. naprawienie szkody określono jako straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Polski system prawny przewiduje naprawienie szkody przez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego. Zasadą jest ograniczenie stosowania zadośćuczynienia do odpowiedzialności deliktowej. Oznacza to, że zadośćuczynienie może być przyznane jedynie w przewidzianych prawem wypadkach wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym. Czyn ten powoduje powstanie cywilnoprawnego stosunku zobowiązaniowego między sprawcą a poszkodowanym.
Instytucja zadośćuczynienia została unormowana w art. 445 i 448 K.c., która wprowadziła dodatkowy w stosunku do art. 23 i 24 K.c. mechanizm majątkowej ochrony dóbr osobistych. Na podstawie art. 445 K.c. zadośćuczynienia można domagać się w razie uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/44/m251436.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/wykluczenie;wykonawcy;z;zamowienia;publicznego;zla;nowelizacja,63,0,1200447.html) *Ta nowelizacja może mieć złe skutki * Brak zapłaty przez wykonawcę kary umownej jako przesłanka wykluczająca z przetargu jest przez ekspertów oceniana negatywnie. Z kolei art. 448 K.c. pozwala dochodzić zadośćuczynienia za naruszenie każdego dobra osobistego. Mimo szerokich podstaw przyznania zadośćuczynienia pieniężnego należy podkreślić, że nie każdy przejaw krzywdy niemajątkowej związany z wystąpieniem zdarzenia, z którym ustawa łączy odpowiedzialność za szkodę majątkową, może być kompensowany przez zadośćuczynienie pieniężne. Przyznanie kwoty nie jest zatem obligatoryjne, zależy bowiem od uznania i oceny konkretnych okoliczności sprawy, jak również wymaga
odpowiedniej argumentacji prawnej.
W odniesieniu do wypadków komunikacyjnych, rozumianych jako zdarzenia w ruchu lądowym, morskim lub powietrznym oraz wypadków w rolnictwie, rozumianych jako szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa właściciela gospodarstwa rolnego - najczęstszą podstawą żądania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest spowodowanie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Jednocześnie z uwagi na art. 12 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK roszczenia powinny być kierowane bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń, który na dzień zdarzenia udzielił ochrony ubezpieczeniowej sprawcy zdarzenia lub właścicielowi gospodarstwa rolnego.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/238/246510.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/odpowiedzialnosc;pracownika;za;sprzet;firmowy,70,0,1156422.html) *Zgubiłeś firmowy sprzęt? Taka będzie kara * Pracownik ponosi odpowiedzialność, jeżeli ułatwi kradzież sprzętu firmowego np. zostawiając na parkingu otwarty samochód wraz z kluczykami.
Szkoda niemajątkowa polega tu na naruszeniu integralności cielesnej oraz zdrowia poszkodowanego. Należy przez to rozumieć krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne, takie jak ból i inne dolegliwości, oraz cierpienia psychiczne w postaci ujemnych odczuć przeżywanych w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała. W tym znaczeniu zadośćuczynienie pieniężne ma na celu złagodzenie cierpień.
Zarówno praktyka zakładów ubezpieczeń jak i orzecznictwo sądów powszechnych wskazują na jednorazowy charakter zadośćuczynienia. Oznacza to, że mimo prawidłowego udowodnienia długotrwałości negatywnych następstw zdarzenia, sąd lub zakład ubezpieczeń nie jest zobligowany do przyznania dodatkowej kwoty ponad pierwotnie przyznaną. Jednocześnie roszczenie kierowane do podmiotu odpowiedzialnego za wypłatę świadczenia powinno być określone kwotowo. Stąd też bardzo istotnym jest poprawne określenie wysokości żądanego zadośćuczynienia.
Wystąpienie z wnioskiem o zbyt wygórowane świadczenie może wiązać się z zupełnie odwrotną reakcją zakładu ubezpieczeń, natomiast w przypadku sądu spowoduje np. konieczność wniesienia wyższej opłaty sądowej. Z kolei określenie roszczenia na poziomie zbyt niskim może spowodować uznanie roszczenia w całości, przez co niezmiernie trudnym może stać się podwyższenie żądanej kwoty.
Należy podkreślić, że przepis art. 445 nie rozstrzyga samodzielnie o przesłankach odpowiedzialności, od których zależy wysokość roszczeń z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego. Dotychczasowe orzecznictwo sądowe wypracowało szereg kryteriów w oparciu o które można określić wysokość zadośćuczynienia. Przede wszystkim zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość (tak SN w wyroku z 26 lutego 1962 r., syg. akt 4 CR 902/61).
Konieczne jest również uwzględnienie takich okoliczności, jak: _ wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury _ (tak SN w wyroku z 9 listopada 2007 r. syg. akt V CSK 245/07). Nadto orzecznictwo wskazuje na _ potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa _ (tak SA w Poznaniu w wyroku z 28 lutego 2012 r. syg. akt I ACa 69/12).
Można zatem ogólnie stwierdzić, że określając wysokość zadośćuczynienia, sąd powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności, które dotyczą rozmiaru doznanej krzywdy, charakteru następstw naruszenia zdrowia, stosunków majątkowych zobowiązanego, stopnia jego winy itp.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/124/m112508.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/cierpienie;i;depresja;po;stracie;osoby;bliskiej;-;mozna;zadac;odszkodowania,16,0,899856.html) *Cierpienie i depresja po stracie osoby bliskiej - można żądać odszkodowania * Najbliższa rodzina zmarłego może domagać się od sprawcy szkody odpowiedniej sumy jako zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zgodnie z najnowszą linią orzecznictwa przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia możliwe jest kierowanie się sumami zasądzonymi w innych sprawach. Koniecznym jest jednak uwzględnienie zasady indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnego poszkodowanego (tak w wyroku SN z 19 stycznia 2012 r., syg. akt IV CSK 221/11). Znajomość orzecznictwa sądowego w zakresie kwot przyznawanych w tzw.
postępowaniach odszkodowawczych może zatem pomóc w prawidłowym ustaleniu wysokości dochodzonych kwot.
Przy kształtowaniu wysokości zadośćuczynienia nie ma natomiast znaczenia poziom życia poszkodowanego przed zdarzeniem. W tym znaczeniu sytuacja prawna każdego poszkodowanego jest dokładnie taka sama a ich stopa życiowa nie ma wpływu na wysokość zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę.
Należy podkreślić, że polski system prawny związany z formą naprawienia krzywdy w postaci zadośćuczynienia pieniężnego jest kompletny i pozwala na dochodzenie roszczeń od podmiotów obowiązanych do naprawienia szkody. Niewystarczająco natomiast zostały określone przesłanki, na podstawie których osoby poszkodowane mogą określić wysokość żądanych kwot tytułem zadośćuczynienia.
Ciągle ewoluująca praktyka w tym zakresie pozwala na ukształtowanie roszczeń w wysokości odpowiadającej linii orzecznictwa. Konsultacja z fachowym pełnomocnikiem - radcą prawnym lub adwokatem jest zatem zazwyczaj niezbędna do prawidłowego określenia wysokości oraz podstaw prawnych przysługujących nam roszczeń związanych z odniesioną krzywdą.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| 18,7 mld zł odszkodowań. Kto dostanie? Właściciele nieruchomości, przez które przebiegają linie energetyczne, rurociągi, sieci wodociągowe i ciepłownicze mają dostać w sumie 18,7 mld zł odszkodowań. | |
| Znieśli zakaz sprzedaży gruntów. Kto zyska? Zakaz dotyczył nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, wobec których ich byłym właścicielom przysługują roszczenia reprywatyzacyjne. | |
| Chcą miliona złotych za śmierć na misji Rodziny 12 żołnierzy, którzy zginęli na misjach w Iraku i Afganistanie, domagają się od MON zadośćuczynień za śmierć swoich bliskich. |
Autor jest prawnikiem zatrudnionym w Kancelarii Radców Prawnych K & L Legal Granat i Wspólnicy Sp. k.