Wybory jeszcze w lipcu? Eksperci nie wykluczają

O stwierdzenie niekonstytucyjności niektórych przepisów Kodeksu zwróciła się do TK grupa posłów PiS. Wśród zakwestionowanych przepisów są te wprowadzające możliwość przeprowadzenia dwudniowych wyborów, głosowania przez pełnomocnika i głosowania korespondencyjnego.

PiS chce też uznania za niekonstytucyjny zakazu emitowania płatnych spotów wyborczych i naklejania plakatów większych niż 2 m2 w czasie kampanii wyborczej. Ponadto PiS zwróciło się do TK o stwierdzenie niekonstytucyjności zastosowania nowego Kodeksu podczas najbliższych wyborów.

PiS zakwestionowało też wszystkie przepisy nowej ustawy wprowadzające jednomandatowe okręgi do Senatu. W ocenie PiS, sposób ich przyjęcia w drodze poprawki senackiej był niezgodny z konstytucją. Wnioskodawcy chcą, aby podczas wyborów do Senatu zastosowano dotychczasową ordynację, która - zgodnie przepisami wprowadzającymi nowy Kodeks wyborczy - straci moc 1 sierpnia.

Dr Ryszard Balicki z Katedry Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Wrocławskiego przyznaje, że gdyby TK uznał przepisy wprowadzające jednomandatowe okręgi do Senatu za niekonstytucyjne, sytuacja byłaby skomplikowana.

_ - Jeżeli Trybunał uznałby np. za niekonstytucyjne przepisy o billboardach, to większego problemu nie ma. Nawet jeśli uznałby, że dwudniowe wybory są niekonstytucyjne, to też wybory można przeprowadzić. Problem pojawia się faktycznie przy wyborach do Senatu. Moim zdaniem nie ma tutaj dobrego wyjścia. Jeśli Trybunał uznałby, że w tym zakresie Kodeks wyborczy jest niekonstytucyjny, to powstaje tak naprawdę luka prawna _ - ocenił.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/201/t150985.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/decyja;w;sprawie;wyborow;odroczona,221,0,873181.html) Wybory legalne? Decyzja w przyszłym tygodniu
Balicki podkreślił, że jeżeli Trybunał zakwestionuje przepisy dotyczące jednomandatowych okręgów, nie spowoduje to automatycznie powrotu do starej ordynacji. Zgodnie z przepisami wprowadzającymi Kodeks wyborczy obecna ordynacja traci moc 1 sierpnia, wraz z wejściem w życie Kodeksu wyborczego.

Zdaniem Balickiego, jeśli Trybunał uznałby okręgi jednomandatowe za niekonstytucyjne, wówczas prezydent powinien zarządzić wybory według starych ordynacji, jeszcze przed upływem czasu ich obowiązywania, czyli przed 1 sierpnia. Tymczasem prezydent zapowiedział dziś, że ogłosi datę wyborów na początku sierpnia.

Zdaniem Balickiego, nie jest niekonstytucyjną sytuacja, w której prezydent może wybrać, według jakiej ordynacji przeprowadzić jesienne wybory. Taki zarzut podnosiło PiS.

_ - Moim zdaniem to nie jest przesłanka do zarzutu niekonstytucyjności. To jest bardziej kwestia kultury politycznej. Uchwalanie przepisów wyborczych mimo wszystko pod koniec kadencji nie jest rozwiązaniem właściwym. To doprowadziło do sytuacji, że prezydent de facto może wybrać _ - zauważył.

Balicki ocenił, że Trybunał mógłby na podstawie wniosku PiS uznać za niekonstytucyjny cały Kodeks wyborczy, choć - jak zaznaczył - byłoby to jednak wyjście poza granice tego wniosku.

_ [ ( http://static1.money.pl/i/h/112/t90480.jpg ) ] (http://news.money.pl/artykul/posel;po;zaskoczony;decyzja;prezydenta,202,0,865994.html) Poseł PO zaskoczony decyzją prezydenta - Faktem jest, że Trybunał jest związany zakresem wniosku, ale zdarzają się sytuacje, kiedy wychodzi on poza zakres tego wniosku _ - powiedział Balicki.

PiS nie zaskarżył całości ustawy. Najdalej idący wniosek PiS mówi o tym, że Kodeks nie powinien być zastosowany do najbliższych wyborów.

Prof. Marek Chmaj ocenił z kolei, że nawet jeżeli Trybunał Konstytucyjny uzna za niekonstytucyjne jednomandatowe okręgi do Senatu, nie oznacza to, że jesienne wybory nie będą przeprowadzone na podstawie kwestionowanych przepisów.

_ - Orzeczenie Trybunału może wejść w życie z dniem ogłoszenia, ale TK może też odroczyć wejście w życie wyroku - maksymalnie nawet o półtora roku w odniesieniu do ustawy. Inaczej mówiąc wyglądałoby to tak, że TK teoretycznie stwierdza, że jakiś przepis jest niekonstytucyjny, np. jednomandatowe okręgi i jednocześnie wskazuje, że orzeczenie w tym zakresie wejdzie w życie w dniu 1 października 2012 roku _ - powiedział prof. Chmaj.

_ - Ten czas między orzeczeniem TK a 1 października przyszłego roku to byłby czas, w którym Sejm musiałby znowelizować ustawę tak, aby dostosować ją do standardów konstytucyjnych _ - dodał. _ Czyli w tym przypadku tegoroczne wybory odbyłyby się jednak w okręgach jednomandatowych _ - zaznaczył konstytucjonalista.

Jego zdaniem, nie mogłyby to być przyczyną zaskarżenia wyników wyborów. - _ To nie jest podstawa do protestu przeciwko wyborom - podkreślił Chmaj - Ewentualne protesty wyborcze nie mogą dotyczyć konstytucyjności przepisów, na podstawie których odbywały się wybory _. Jak zażartował, w tej materii _ kolejną po TK instancją jest tylko Pan Bóg _.

Konstytucjonalista widzi też inny scenariusz wydarzeń w przypadku, gdyby TK stwierdził, że przepisy wprowadzające jednomandatowe okręgi - bądź wręcz cały Kodeks - są niezgodne z konstytucją.

_ - Jeśli TK stwierdzi, że orzeczenie o niekonstytucyjności tych przepisów wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, prezydent musiałby zarządzić wybory przed 1 sierpnia. Wówczas odbywałyby się one na podstawie przepisów dotychczasowych, czyli ordynacji wyborczej z 2001 roku _ - powiedział. - _ Ale prezydent nie ma obowiązku zarządzać wyborów przed 1 sierpnia i TK musi sobie z tego zdawać sprawę _ - zaznaczył Chmaj.

Jednak, zdaniem eksperta, wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych do Senatu jest zgodne zarówno z konstytucją, jak i orzecznictwem TK.

_ [ ( http://static1.money.pl/i/h/71/t97351.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/pis;zaskarzylo;kodeks;wyborczy;do;tk,80,0,793680.html) PiS zaskarżyło Kodeks wyborczy do TK - Kodeks wyborczy był całkiem nową ustawą, a nie nowelizacją. Jednomandatowe okręgi zaś to było rozwiązanie alternatywne i mogło zostać zaproponowane przez Senat _ - powiedział Chmaj.

W jego opinii nie jest też podstawą do zakwestionowania przepisów Kodeksu argument podnoszony przez PiS, że moment wejścia w życie ustawy (1 sierpnia) pozwala prezydentowi swobodnie wybrać, na podstawie jakich przepisów zarządzi wybory (na podstawie Kodeksu czy starej ordynacji).

_ - Podobna sytuacja miała miejsce w roku 1993, kiedy to de facto Lecha Wałęsa zadecydował, na podstawie których przepisów odbędą się wybory do parlamentu _ - powiedział Chmaj. _ Po drugie już w lutym prezydent Bronisław Komorowski podkreślił, że chce, aby nowe wybory odbywały się na podstawie Kodeksu wyborczego. Nie ukrywał tego, że chce, aby wybory odbyły się na tej podstawie, tu nie będzie żadnego zaskoczenia opinii publicznej _ - zaznaczył.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/41/t137001.jpg ) ] (http://news.money.pl/artykul/pis;ma;nowy;spot;polska;rownych;szans,199,0,874439.html) Nowy spot PiS. Zobacz, co robi prezes
Również kilkakrotne nowelizowanie Kodeksu nie jest - jego zdaniem - podstawą do uznania niekonstytucyjności Kodeksu. - _ W swoich dwóch orzeczeniach TK uznał, że w przypadku zmian istotnych prawa wyborczego cisza legislacyjna ma wynosić pół roku. Ale Kodeks wyborczy został opublikowany 31 stycznia, a te nowelizacje, które od tego momentu nastąpiły, nie są nowelizacjami o charakterze istotnym - po prostu są to zmiany techniczne, dostosowujące, nie zmieniające reguł gry _ - powiedział Chmaj.

Jego zdaniem, również zakaz emisji spotów nie jest zmianą istotną. - _ To nie jest zmiana ustrojowo istotna, nie zmienia się zasad wyborów. A zakaz spotów dotyczy wszystkich partii politycznych _ - podkreślił Chmaj.

Jak zaznaczył naukowiec, on sam nie ma obaw co do losów jednomandatowych okręgów wyborczych, jak również dwudniowego głosowania._ - Natomiast bardzo mnie ciekawi to, czy TK uzna za zgodne z konstytucją głosowanie przez pełnomocnika i głosowanie korespondencyjne _ - powiedział Chmaj.