Więzienia CIA w Polsce. Brak rozstrzygnięć po pierwszym dniu obrad

Pierwszy dzień obrad Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nie wniósł nowych informacji do sprawy domniemanych tajnych więzień CIA w Polsce - ocenił po dzisiejszej niejawnej rozprawie wiceszef MSZ Artur Nowak-Far.

Trybunał w Strasburgu zaczął dziś badać skargi na Polskę w kwestii domniemanych tajnych więzień CIA w naszym kraju. Złożyli je Palestyńczyk Abu Zubajda i Saudyjczyk Abd al-Rahim al-Nashiri, którzy twierdzą, że CIA przetrzymywała ich i torturowała w Polsce. Polska chce odrzucenia skarg. Uzasadnia to faktem, że wciąż toczy się polskie śledztwo w całej sprawie, a zajmując wcześniej stanowisko, rząd mógłby wpłynąć na ocenę sprawy przez niezależną prokuraturę.

Poniedziałkowe posiedzenie, które trwało niemal 9 godzin, przebiegało w formule _ in camera _ (za zamkniętymi drzwiami) - z udziałem stron oraz zaproszonych ekspertów-świadków. Wiadomo nieoficjalnie, że byli to: szwajcarski deputowany Dick Marty, autor raportu Rady Europy ws. tajnych więzień CIA i senator Józef Pinior, b. członek specjalnej komisji Parlamentu Europejskiego badającej sprawę.

Według Nowaka-Fara - który po rozprawie spotkał się w Strasburgu z polskimi dziennikarzami - _ opowiedzieli oni o znanych im okolicznościach istnienia i funkcjonowania domniemanych więzień CIA w Polsce _. _ To postępowanie in camera nie wniosło nic do naszej znajomości sprawy i do znajomości sprawy przez Trybunał _ - oświadczył. Dodał, że rząd nie miał wątpliwości, by zgodzić się na powtórzenie we wtorek tych faktów, o których była mowa w poniedziałek. Zgodę na to wydały strony.

Ujawnił, że formułę _ in camera _ polski rząd chciał wykorzystać, by przedstawić sędziom specjalnie przywieziony pocztą dyplomatyczną dokument, który na 21 stronach opisuje _ treściwie _ dotychczasowe ustalenia polskiego śledztwa ws. więzień CIA, z uwzględnieniem tajnych materiałów. Nowak-Far okazał mediom plik tych dokumentów dla sędziów - nie pokazując ich zawartości.

_ - Trybunał niestety nie chciał zapoznać się z tym materiałem, bo z dokumentami niejawnymi Trybunał chciałby zapoznawać się według własnych reguł _ - powiedział Nowak-Far. Dodał, że _ polskie prawo zderza się z tymi regułami, stąd nie mogliśmy z kolei my przystać na taką formułę _. Wyjaśnił, że według polskich reguł sędziowie musieliby oddać dokument stronie polskiej po przeczytaniu.

Według wiceministra materiał ten pozwoliłby sędziom wyrobić sobie lepszą opinię, że - jak twierdzi rząd - polskie śledztwo jest efektywne (jego nieefektywność m.in. zaskarżyli Palestyńczyk i Saudyjczyk). Jak mówił, odmowa stronę polską bardzo zdziwiła, bo - przypomniał - Polska musi współpracować z Trybunałem.

Spytany, czy w kontekście tej oferty nie obawia się ewentualnego uznania przez Trybunał, że Polska nie wypełniła obowiązku udzielenia _ wszelkich niezbędnych ułatwień _ dla skutecznego postępowania w ETPCz, Nowak powiedział: _ Jest taka możliwość, bo skoro Trybunał uznał, że nasza oferta jest niedobra, to następnym krokiem w tego rodzaju rozumowaniu - którego nie jestem w stanie do końca zaakceptować, choć będę musiał - jest to, że Trybunał będzie się starał sprawdzić jutro, czy Polska w wystarczającym zakresie współpracuje z ETPCz _ - powiedział. Według wiceministra niekoniecznie decyzja Trybunału w tym wątku _ będzie po naszej stronie _.

Nowak-Far podkreślił, że to, czy były w Polsce więzienia CIA, jest przedmiotem śledztwa. Według niego są tu dwa możliwe podejścia. Jedno - samego Trybunału, który _ idzie raczej na uprawdopodobnienie zdarzeń _, a drugie - strony polskiej. _ Śledztwo musi być skonkretyzowane, aby stwierdzić, że przestępstwo w ogóle było, a później dać niezbite dowody, że ktoś je popełnił _ - oświadczył.

Wiceszef MSZ dodał, że _ nas jakiekolwiek uprawdopodobnienie kompletnie nie interesuje, natomiast Trybunał widzi w takim podejściu poniekąd ewentualną przyczynę jakichś niesprawności śledztwa _.

Mec. Mikołaj Pietrzak, reprezentujący al-Nashiriego, nie komentował poniedziałkowej rozprawy z uwagi na jej niejawność. Powiedział tylko, że pełnomocnicy skarżących wniosą we wtorek, aby Trybunał _ napiętnował Polskę za nieprzestrzeganie podstawowych standardów praw człowieka _.

We wtorek stanowiska publicznie zaprezentują w ETPCz adwokaci obu skarżących oraz w imieniu rządu - Nowak-Far oraz zastępca prokuratora apelacyjnego w Krakowie Janusz Śliwa.

Skarżący twierdzą, że między 2002 a 2003 roku zostali osadzeni przez CIA w tajnym więzieniu w Polsce, gdzie CIA miała ich torturować w pomieszczeniach ośrodka polskiego wywiadu w Starych Kiejkutach ma Mazurach. Dziś obaj przebywają w więzieniu w bazie USA Guantanamo na Kubie.

Zarzucili oni Polsce naruszenie kilku artykułów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - takich jak: zakaz tortur i nieludzkiego traktowania; prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; poszanowania prywatności; prawo do uczciwego procesu i _ skutecznego środka odwoławczego _ oraz prawo do życia. Ponadto zaskarżyli przewlekłość i nieefektywność polskiego śledztwa.