Urlop wychowawczy. Co chcą zmienić?

Poprawkę doprecyzowującą zaproponowała dzisiaj senacka komisja do nowelizacji Kodeksu pracy, który przewiduje, że jeden z 36 miesięcy urlopu wychowawczego będzie musiał wykorzystać obowiązkowo drugi rodzic, a w przeciwnym razie urlop będzie o miesiąc krótszy.

Poprawkę przygotowało senackie Biuro Legislacyjne, a komisja opowiedziała się za przyjęciem takiej zmiany. Komisja rodziny i polityki społecznej nie poparła natomiast poprawki zgłoszonej podczas posiedzenia przez senatora Waldemara Kraskę (PiS). Proponował on, aby wydłużyć urlop wychowawczy do 37 miesięcy, by w przypadku niewykorzystania nieprzenoszalnego miesiąca wymiar urlopu pozostawał bez zmian. Kraska zapowiedział, że złoży wniosek mniejszości.

Taką samą poprawkę PiS proponował w Sejmie podczas prac nad projektem tej nowelizacji w lipcu, jednak posłowie jej nie przyjęli. Wiceminister pracy i polityki społecznej Radosław Mleczko pytany na posiedzeniu senackiej komisji o możliwość wydłużenia urlopu wychowawczego do 37 miesięcy wyjaśniał, że intencją zmiany nie było wydłużenie wymiaru tego urlopu, ale dostosowanie do przepisów unijnych oraz stworzenie większej zachęty do dzielenia się urlopem i korzystania z niego przez oboje rodziców. _ Wydłużanie byłoby rozwiązaniem nieracjonalnym _ - ocenił.

W środę po południu senacka komisja ustawodawcza opowiedziała się za przyjęciem nowelizacji bez poprawek. Uchwalona w lipcu przez Sejm nowelizacja dostosowuje polskie prawo do wymogów Unii Europejskiej i wprowadza przepisy, zgodnie z którymi jeden z 36 miesięcy urlopu będzie musiał obowiązkowo zostać wykorzystany przez drugiego rodzica (ojca, jeśli z większej części urlopu korzysta matka lub matkę, jeśli na urlopie przebywa ojciec).

Obecnie pracownik zatrudniony co najmniej przez sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko pięciu lat. W tym czasie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, ale nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego. Składki finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS.

Unijna dyrektywa (2010/18/UE) zwiększyła jednak minimalny wymiar urlopu rodzicielskiego, przysługujący indywidualnie każdemu z rodziców, z trzech do czterech miesięcy. Stanowi ona również, że prawo do co najmniej jednego miesiąca urlopu rodzicielskiego powinno zostać przyznane bez możliwości przenoszenia pomiędzy rodzicami.

Dlatego ustawa przewiduje podwyższenie do czterech miesięcy wymiaru urlopu wychowawczego, który może być jednocześnie wykorzystywany przez oboje rodziców. Przyznaje także każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka wyłączne prawo do jednego z 36 miesięcy urlopu. Jeżeli jedno z rodziców zrezygnuje ze swojej części oznaczać to będzie, że urlop wyniesie 35 miesięcy. Urlop będzie mógł być wykorzystywany w pięciu, a nie jak dotychczas, w czterech częściach.

Według resortu pracy i polityki społecznej liczba osób korzystających z pełnego wymiaru urlopu wychowawczego systematycznie spada; w 2009 r. było ich ponad 10 tys., w 2010 r.- ponad 7,5 tys., a w 2011 r. - ok. 3,9 tys.

Ustawa dostosowuje także do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE przepisy określające wpływ urlopu wychowawczego na prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego. Znosi przepis stanowiący podstawę do proporcjonalnego obniżania wymiaru urlopu wypoczynkowego w przypadku, gdy w danym roku kalendarzowym po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego korzysta on z urlopu wychowawczego, a następnie w tym samym roku powraca do pracy. Obecnie obowiązujące rozwiązanie, zgodnie z którym w takim przypadku wymiar urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, jest obniżany, narusza standardy wynikające z prawa unijnego.