Urlop wychowawczy - na jakich zasadach?

Korzystanie przez pracownika z takiego urlopu powoduje czasowe zawieszenie obowiązku świadczenia pracy. W związku z powyższym na pracodawcy nie ciąży w tym okresie obowiązek wypłaty wynagrodzenia.

Z urlopu wychowawczego może skorzystać wyłącznie pracownik posiadający co najmniej sześciomiesięczny staż pracy. Wlicza się do tego okresu także poprzednie okresy zatrudnienia. Co więcej, do okresu zatrudnienia pracowniczego, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wychowawczego, zalicza się okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (wyr. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 1998 r., III Aua 296/98).

Zasadą jest, że jeśli zarówno matka, jak i ojciec dziecka (opiekunowie) są pracownikami, z wskazanego uprawnienia w okresie 3 lat może korzystać tylko jedno z nich. Rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu jedynie przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

[

Urlop macierzyński i wychowawczy ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/urlop;macierzynski;i;wychowawczy,83,0,445011.html )
Wskazany urlop jest udzielany wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Na marginesie należy podkreślić, że pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika.

Ten dodatkowy urlop wychowawczy może zostać wykorzystany również w przypadku wcześniejszego przebywania na urlopie wychowawczym na zasadach ogólnych. Co więcej, pracownik nie jest zobowiązany do jednorazowego wykorzystania całego okresu przysługującego mu urlopu. Wskazany urlop *może zostać podzielony, maksymalnie na 4 części. *

Urlop wychowawczy jest udzielany przez pracodawcę jedynie na pisemny wniosek pracownika, złożony na co najmniej dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza on korzystać z tego urlopu. We wniosku pracownik wskazuje okres, w którym chce korzystać z urlopu wychowawczego, a w przypadku gdy jest to kolejny wniosek związany z sprawowaniem opieki nad danym dzieckiem - okres dotychczasowego urlopu wychowawczego.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego wniosek o udzielenie urlopu *wychowawczego składa się *na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza się korzystać z tego urlopu.

Do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego dołącza się pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. Natomiast w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego z powodu stanu zdrowia dziecka, potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, jeżeli dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, dodatkowo dołącza się orzeczenie o jego niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.

Jeżeli natomiast zamiarem rodziców lub opiekunów dziecka, spełniających warunki do korzystania z urlopu wychowawczego, jest jednoczesne korzystanie z takiego urlopu, do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego dołącza się pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o okresie, w którym zamierza on korzystać z takiego urlopu.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca jest zobowiązany udzielić urlopu wychowawczego na okres wskazany we wniosku pracownika. W myśl wskazanego powyżej rozporządzenia, jeśli wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego zostanie złożony bez zachowania dwutygodniowego wyprzedzenia, *pracodawca może udzielić urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie tego urlopu. *

W przypadku pracownika zatrudnionego na czas określony urlop może być udzielony wyłącznie na czas trwania stosunku pracy. Z punktu widzenia pracodawcy istotnym jest, że w przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności prawnej zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, pracodawca udziela tego urlopu na okres nie dłuższy niż do dnia rozwiązania umowy o pracę wskutek dokonanej czynności. Pracownik może również wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Również to oświadczenie pracownika powinno być przedstawione pracodawcy w formie pisemnej.

Odmowa udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego, gdy spełnia on wszystkie wykazane przez przepisy prawa pracy wymagania, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny w kwocie od 1 000 zł do 30 000 zł (art. 281 k.p.). Dla pracowników niezwykle istotnym jest, że pracodawca nie może im wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zgodnie z art. 186 ² Kodeksu pracy podczas urlopu wychowawczego pracownik może podjąć pracę zarobkową u dotychczasowo lub innego pracodawcy, rozpocząć naukę czy też dodatkowe szkolenie. Jednakże żadna z tych czynności nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Pracodawca w razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może wzywać go do stawienia się do pracy. Powyższe wezwanie nie może nastąpić później niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Katarzyna Stępnicka jest aplikantką radcowską z Chałas i Wspólnicy Kancelarii Prawnej, Oddział w Gdańsku